ebook Terapia w chorobach układu nerwowego. Rozdział 4 Stwardnienie rozsiane i inne choroby demielinizacyjne Halina Bartosik-Psujek

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2016

Rozdział 4. z publikacji pt. „Terapia w chorobach układu nerwowego”, redakcja naukowa: Wojciech Kozubski.
Nowoczesny podręcznik leczenia chorób układu nerwowego. Publikacja obejmuje najistotniejsze zagadnienia klinicznej neurologii.
Rozdziały zbudowane są według schematu: patofizjologia, objawy kliniczne, rokowanie, diagnostyka z badaniami pracowanianymi oraz zagadnienia terapii danego schorzenia jako jednostki nozologicznej lub zespołu objawowego. Publikacja ujmuje problematykę w sposób wielodyscyplinarny.

Spis treści ebooka Terapia w chorobach układu nerwowego. Rozdział 4

Przedmowa XXI

Wykaz ważniejszych skrótów XXIII

Rozdział 1. Leczenie zakażeń układu nerwowego Jacek Juszczyk 1
Bakteryjne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych 1
Etiologia 1
Neuropatologia i patogeneza 1
Objawy kliniczne 2
Badania laboratoryjne 3
Badania obrazowe 3
Leczenie 3
Zapobieganie 5
Ropień mózgu, ropniak podtwardówkowy wewnątrzczaszkowy, ropniak podtwardówkowy rdzenia 5
Gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 6
Trąd (lepra) 7
Kiła (syphilis, lues) 8
Borelioza z Lyme 10

Wirusowe zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu 13
Patofizjologia 13
Rozpoznanie 13
Enterowirusowe zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych 15
Ogólne zasady objawowego leczenia wirusowych zapaleń mózgu 17
Zapalenia mózgu wywoływane przez arbowirusy 18
Zakażenia wirusem różyczki 21
Zakażenia paramyksowirusami 23
Zakażenia wirusami herpes 25
Wścieklizna (lyssa, rabies) 31
Zakażenia adenowirusami 33
Zakażenie HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) 33

Rozdział 2. Choroby naczyniowe układu nerwowego Marcin Wnuk, Agnieszka Słowik 43
Udar niedokrwienny mózgu 43
Wstęp 43
Epidemiologia 43
Patofizjologia 44
Rozpoznanie 44
Rokowanie 56
Klasyfikacja 57
Leczenie 62
Powikłania i ich leczenie 82
Zalecany algorytm terapii 85
Przemijające niedokrwienie mózgu (TIA) 87
Wstęp 87
Epidemiologia 87
Patofizjologia 88
Rozpoznanie 88
Rokowanie 92
Klasyfikacja 93
Leczenie 93
Objawy niepożądane terapii i powikłania 93
Zalecany algorytm terapii 93
Krwotok śródmózgowy 95
Wstęp 95
Epidemiologia 95
Patofizjologia 95
Rozpoznanie 97
Rokowanie 99
Klasyfikacja 100
Leczenie 100
Powikłania 105
Zalecany algorytm terapii 107
Krwotok podpajęczynówkowy 108
Wstęp 108
Epidemiologia 108
Patofizjologia 108
Rozpoznanie 109
Rokowanie 112
Klasyfikacja 114
Leczenie 114
Powikłania 116
Zalecany algorytm terapii 121
Niepęknięte tętniaki wewnątrzczaszkowe i malformacje naczyniowe 121
Wstęp 121
Klasyfikacja 121
Epidemiologia 122
Patofizjologia 122
Rozpoznanie 123
Rokowanie 125
Leczenie 126
Powikłania i objawy niepożądane terapii 129
Zalecany algorytm terapii 129
Zakrzepica żył i zatok żylnych mózgu 129
Wstęp 129
Epidemiologia 129
Patofizjologia 130
Rozpoznanie 132
Rokowanie 136
Klasyfikacja 136
Leczenie 137
Późne powikłania 139
Zalecany algorytm terapii 140
Choroby naczyniowe rdzenia kręgowego 140
Wstęp 140
Epidemiologia 142
Patofizjologia 142
Rozpoznanie 142
Rokowanie 145
Klasyfikacja 145
Leczenie 146
Powikłania 148
Zalecany algorytm terapii 150

Rozdział 3. Padaczka Joanna Jędrzejczak 151
Wstęp 151
Epidemiologia i klasyfikacja etiologiczna 151
Patofizjologia 152
Rozpoznanie i klasyfikacja napadów 153
Badania pracowniane 154
Leczenie 154
Rozpoczęcie leczenia 154
Zalecany algorytm terapii 155
Farmakologiczne leczenie napadów ogniskowych 157
Farmakologiczne leczenie napadów uogólnionych toniczno-klonicznych 158
Farmakologiczne leczenie napadów nieświadomości 158
Farmakologiczne leczenie napadów mioklonicznych u dorosłych 159
Farmakologiczne leczenie napadów atonicznych i/lub tonicznych 159
Objawy niepożądane terapii 159
Rokowanie 160
Postępowanie w stanie padaczkowym 162
Etap I – postępowanie natychmiastowe 162
Etap II 164
Etap III 164
Leczenie wspomagające 166

Rozdział 4. Stwardnienie rozsiane i inne choroby demielinizacyjne Halina Bartosik-Psujek 167
Stwardnienie rozsiane 167
Epidemiologia 167
Patofizjologia 167
Rozpoznanie 168
Rokowanie 169
Leczenie 169
Zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego oraz ostre zapalenie mózgu (neuromyelitis optica, NMO) 194
Ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia (acute disseminated encephalomyelitis, ADEM) 196

Rozdział 5. Terapia w schorzeniach układu pozapiramidowego Jarosław Sławek 198
Choroba Parkinsona i inne zespoły parkinsonowskie 198
Wstęp 198
Patogeneza 198
Rozpoznanie 199
Rokowanie 201
Leczenie 201
Choroba Huntingtona i inne pląsawice 211
Wstęp 211
Patogeneza 212
Rozpoznanie 213
Różnicowanie 213
Rokowanie 213
Leczenie 214
Drżenie 216
Wstęp 216
Patogeneza 217
Rozpoznanie 217
Rokowanie 218
Leczenie 218
Mioklonie 220
Wstęp 220
Patogeneza 220
Rozpoznanie 220
Różnicowanie 222
Rokowanie 222
Leczenie 222
Tiki i choroba/zespół Gilles’a de la Tourette’a 223
Wstęp 223
Patogeneza 224
Rozpoznanie 224
Różnicowanie 225
Rokowanie 225
Leczenie 225
Ataksje 227
Wstęp 227
Patogeneza 227
Rozpoznanie 227
Różnicowanie 229
Rokowanie 229
Leczenie 229
Choroba Wilsona 230
Wstęp 230
Patogeneza 230
Rozpoznanie 231
Różnicowanie 232
Rokowanie 232
Leczenie 232
Polekowe zaburzenia ruchowe 235
Wstęp 235
Patogeneza 235
Rozpoznanie 236
Różnicowanie 237
Rokowanie 238
Leczenie 238
Dystonie 240
Wstęp 240
Patogeneza 241
Rokowanie 241
Rozpoznanie 242
Leczenie 242

Rozdział 6. Leczenie otępień Tomasz Sobów 245
Wstęp 245
Informacje ogólne 245
Patofizjologia otępień 245
Rokowanie w otępieniach 246
Rozpoznawanie otępień 247
Ogólne zasady leczenia otępień 248
Typy interwencji terapeutycznych w otępieniach 250
Leczenie otępienia w chorobie Alzheimera 250
Wstęp 250
Patogeneza choroby Alzheimera 251
Rokowanie w chorobie Alzheimera 251
Rozpoznawanie choroby Alzheimera 252
Farmakoterapia deficytów poznawczych w chorobie Alzheimera 253
Farmakoterapia otępień przebiegających z zespołem parkinsonowskim – otępienie z ciałami Lewy’ego, otępienie w chorobie Parkinsona 257
Farmakoterapia otępień czołowo-skroniowych 258
Farmakoterapia otępień naczyniopochodnych 259
Farmakoterapia otępień alkoholowych 259
Farmakoterapia w otępieniu związanym z neuroinfekcją HIV (human immunodeficiency virus – ludzki wirus niedoboru odporności) 260
Farmakoterapia w otępieniu w przebiegu zespołu Downa 260
Farmakoterapia u chorych z otępieniem/deficytem funkcji poznawczych w przebiegu padaczki 260
Farmakoterapia otępień/dysfunkcji poznawczych u chorych ze stwardnieniem rozsianym 260
Podsumowanie podstawowych rekomendacji dotyczących farmakoterapii otępień 261

Rozdział 7. Terapia neuropatii Marta Lipowska 263
Zespół Guillaina–Barrégo 263
Wstęp 263
Patofizjologia 264
Rokowanie 264
Rozpoznanie 265
Leczenie 268
Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna 272
Wstęp 272
Patofizjologia 272
Rozpoznanie 273
Rokowanie 274
Leczenie 274
Wieloogniskowa neuropatia ruchowa 280
Wstęp 280
Patofizjologia 280
Rozpoznanie 281
Rokowanie 282
Leczenie 282
Neuropatia w przebiegu paraproteinemii 286
Wstęp 286
Neuropatie w przebiegu łagodnej gammapatii monoklonalnej (monoclonal gammapathy of undetermined significance, MGUS) 287
Zespół POEMS (polyneuropathy, organomegaly, endocrinopathy, M protein, skin changes) 289
Szpiczak mnogi 291
Makroglobulinemia Waldeströma 292
Pierwotna amyloidoza 293
Neuropatie w przebiegu zapalenia naczyń 295
Wstęp 295
Epidemiologia i klasyfikacja 296
Patofizjologia 297
Rozpoznanie 297
Rokowanie 299
Leczenie 299
Neuropatie w przebiegu cukrzycy 303
Wstęp 303
Patofizjologia 304
Klasyfikacja 304
Odsiebna symetryczna polineuropatia cukrzycowa 305
Ostra bólowa symetryczna polineuropatia cienkich włókien 307
Cukrzycowa neuropatia autonomiczna 308
Neuropatie ogniskowe 308
Neuropatie w przebiegu wybranych chorób narządowych 311
Polineuropatia stanu krytycznego 311
Neuropatia mocznicowa 313
Neuropatie w przebiegu chorób wątroby 314
Neuropatie genetycznie uwarunkowane 316
Dziedziczne neuropatie ruchowo-czuciowe – choroba Charcota–Mariego–Tootha 316
Dziedziczna neuropatia z nadwrażliwością nerwów na porażenie z ucisku 319
Dziedziczne neuropatie czuciowe i autonomiczne 320
Dziedziczne dystalne neuropatie ruchowe 320
Neuropatie w przebiegu genetycznie uwarunkowanych chorób ogólnoustrojowych 321

Rozdział 8. Neuroonkologia i zespoły paranowotworowe Sławomir Michalak 326
Guzy ośrodkowego układu nerwowego 326
Wstęp 326
Patogeneza 327
Objawy kliniczne 329
Rozpoznanie 329
Leczenie 331
Pierwotne guzy mózgu 334
Łagodne guzy mózgu 334
Pierwotne chłoniaki OUN 347
Przerzutowe guzy mózgu 352
Epidemiologia 352
Patogeneza 352
Obraz kliniczny 353
Rozpoznanie 353
Leczenie 354
Neurologiczne zespoły paranowotworowe 356
Wstęp 356
Patogeneza 356
Epidemiologia 357
Obraz kliniczny 357
Rozpoznanie 357
Leczenie 359
Typowe neurologiczne zespoły paranowotworowe 361
Zapalenie układu limbicznego 361
Paranowotworowe zwyrodnienie móżdżku 363
Podostra neuropatia czuciowa 365
Zespół opsoklonie–mioklonie 367
Zespół miasteniczny Lamberta–Eatona 368
Zapalenie skórno-mięśniowe 369
Nietypowe zespoły paranowotworowe 371
Paranowotworowe zapalenie pnia mózgu 371
Neuropatia czuciowo-ruchowa 372
Paranowotworowe neuropatie demielinizacyjne 373
Zespół sztywnego człowieka 374

Rozdział 9. Choroby złącza nerwowo-mięśniowego Anna Kostera-Pruszczyk 377
Wstęp 377
Patofizjologia 378
Rokowanie 378
Rozpoznanie 379
Leczenie miastenii 380
Leczenie objawowe 380
Leczenie operacyjne 381
Leczenie immunosupresyjne 381
Leczenie immunomodulujące 383
Leki biologiczne 383
Niefarmakologiczne sposoby leczenia 383
Leczenie zespołu miastenicznego Lamberta–Eatona 383
Leczenie objawowe 383
Leczenie immunosupresyjne 384
Leczenie immunomodulujące 384
Leczenie chirurgiczne, radio- i chemioterapia 384
Leczenie wrodzonych zespołów miastenicznych 384

Rozdział 10. Miopatie Anna Kostera-Pruszczyk 386
Wstęp 386
Patofizjologia 387
Rokowanie 387
Rozpoznanie 387
Leczenie 388
Leczenie farmakologiczne w genetycznie uwarunkowanych chorobach mięśni 388
Leczenie farmakologiczne w miopatiach zapalnych 390

Rozdział 11. Bóle głowy i neuralgie w zakresie głowy i szyi Izabela Domitrz, Wojciech Kozubski 392
Migrena 392
Wstęp 392
Patofizjologia 392
Rokowanie 393
Rozpoznanie 393
Leczenie 394
Ból głowy typu napięciowego 397
Wstęp 397
Patofizjologia 398
Rokowanie 398
Rozpoznanie 398
Leczenie 398
Klasterowy ból głowy 399
Wstęp 399
Patofizjologia 400
Rokowanie 400
Rozpoznanie 400
Leczenie 401
Napadowa hemikrania 403
Wstęp 403
Patofizjologia 403
Rokowanie 403
Rozpoznanie 403
Leczenie 404
Szyjnopochodny ból głowy 405
Wstęp 405
Patofizjologia 405
Rokowanie 406
Rozpoznanie 406
Leczenie 406
Hemikrania ciągła (hemicrania continua) 407
Wstęp 407
Patofizjologia 407
Epidemiologia 407
Rokowanie 407
Rozpoznanie 407
Leczenie 408
Zespół SUNCT (short-lasting unilateral neuralgiform pain with conjunctivital injection and tearing) 408
Wstęp 408
Epidemiologia 409
Patofizjologia 409
Rokowanie 409
Rozpoznanie 409
Leczenie 409
Bóle głowy wynikłe z nadużywania leków 410
Wstęp 410
Epidemiologia 410
Patofizjologia 410
Rokowanie 411
Rozpoznanie 411
Leczenie 411
Bóle głowy związane z wysiłkiem i z aktywnością seksualną 413
Wstęp 413
Epidemiologia 413
Patofizjologia 413
Rokowanie 413
Rozpoznanie 414
Leczenie 414
Popunkcyjny ból głowy 415
Wstęp 415
Patofizjologia 415
Rokowanie 415
Rozpoznanie 415
Leczenie 415
Neuralgia nerwu trójdzielnego 416
Wstęp 416
Epidemiologia 416
Patofizjologia 416
Rokowanie 417
Rozpoznanie 417
Leczenie 417
Neuralgia nerwu językowo-gardłowego 418
Wstęp 418
Epidemiologia 418
Patofizjologia 418
Rokowanie 418
Rozpoznanie 419
Leczenie 419
Neuralgia nerwu potylicznego większego 419
Wstęp 419
Epidemiologia 419
Patofizjologia 420
Rokowanie 420
Rozpoznanie 420
Leczenie 420

Rozdział 12. Bólowe zespoły korzeniowe – szyjny i lędźwiowo-krzyżowy Wojciech Kozubski 421
Ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa 421
Wstęp 421
Wywiad 421
Patofizjologia 423
Rokowanie 423
Rozpoznanie 424
Leczenie 424
Rwa kulszowa 425
Wstęp 425
Wywiad 426
Patofizjologia 426
Rokowanie 427
Rozpoznanie 428
Leczenie 429
Zwężenie kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym 430
Wstęp 430
Wywiad 430
Patofizjologia 431
Rokowanie 431
Rozpoznanie 431
Leczenie 432
Bóle odcinka szyjnego kręgosłupa i radikulopatia szyjna 432
Wstęp 432
Wywiad 432
Patofizjologia 433
Rokowanie 433
Rozpoznanie 433
Leczenie 435
Spondyloza szyjna 435
Wstęp 435
Wywiad 436
Patofizjologia 436
Rozpoznanie 436
Leczenie 437

Rozdział 13. Stwardnienie zanikowe boczne jako choroba neuronu ruchowego Jan P. Mejnartowicz 438
Wstęp 438
Epidemiologia 439
Patofizjologia 439
Rozpoznanie 440
Badania laboratoryjne 442
Rokowanie 444
Leczenie 444
Leczenie farmakologiczne 444
Postępowanie pozafarmakologiczne 445
Objawy niepożądane terapii, powikłania 446

Rozdział 14. Zawroty głowy Alicja Kalinowska-Łyszczarz 448
Wstęp 448
Epidemiologia 448
Patofizjologia 449
Klasyfikacja i rokowanie 449
Rozpoznanie 450
Wywiad 450
Badanie przedmiotowe 451
Badania laboratoryjne 451
Diagnostyka różnicowa 455
Leczenie 458

Rozdział 15. Zatrucia, zespoły niedoborowe i zaburzenia metaboliczne układu nerwowego 462
Niedobory witamin i ich toksyczne działania – Wojciech Kozubski 462
Niedobór witaminy B12 462
Niedobór kwasu foliowego (witaminy B9) 466
Niedobór witaminy B1 (tiaminy) 468
Niedobór niacyny (kwasu nikotynowego, nikotynamidu, witaminy B3) 471
Niedobór i działania toksyczne witaminy B6 (pirydoksyny) 473
Niedobór witaminy E (tokoferolu) 474
Oddziaływanie etanolu na układ nerwowy – objawy neurologiczne w zespole zależności alkoholowej Wojciech Kozubski 476
Wstęp 476
Patofizjologia 477
Rozpoznanie 477
Rokowanie 478
Leczenie 478
Encefalopatie metaboliczne Maria Łukasik 481
Encefalopatia wątrobowa 481
Encefalopatia mocznicowa 485
Encefalopatia glinowa (otępienie dializacyjne) 488
Encefalopatia hipoglikemiczna 490
Encefalopatia Hashimoto 491
Zespół tylnej odwracalnej encefalopatii (posterior reversible encephalopathy syndrome, PRES) 493
Zaburzenia gospodarki elektrolitowej Maria Łukasik 496
Encefalopatia hiponatremiczna 496
Zespół osmotycznej demielinizacji (dawniej: środkowa mielinoliza mostu) 499
Zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego (syndrome of inappropriate antidiuretic hormone secretion, SIADH) 500
Hipernatremia 502
Hipokaliemia 504
Hiperkaliemia 505
Hipokalcemia 506
Hiperkalcemia 507
Hipomagnezemia 508
Hipermagnezemia 509

Rozdział 16. Urazy głowy Tomasz Berkowicz 511
Wstęp 511
Patofizjologia 512
Najczęstsze urazy głowy 512
Rany skóry głowy 512
Złamania kości czaszki 513
Wstrząśnienie mózgu 514
Stłuczenie mózgu 515
Krwiak podtwardówkowy 515
Krwiak nadtwardówkowy 516
Urazowy krwiak śródmózgowy 517
Pourazowy krwotok podpajęczynówkowy 517
Rozlane uszkodzenie aksonalne (diffuse amonal injury, DAI) 518
Obrzęk mózgu 518
Zespoły wgłobieniowe 519
Leczenie ciężkich urazów głowy 520
Postępowanie przedszpitalne 520
Postępowanie ogólne w urazach głowy 520
Farmakoterapia urazów mózgu 524
Śmierć mózgu 524
Wstęp 524
Patofizjologia 525
Rozpoznanie 525
Badanie neurologiczne 525

Skorowidz 528