ebook Topografie i krajobrazy. Filmowy Śląsk Ilona Copik

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2017

Książka poświęcona jest zjawisku kulturowemu określanemu jako „filmowy Śląsk”. Autorka dokonuje analizy i interpretacji filmów, których wspólnym motywem jest odzwierciedlony na ekranie krajobraz regionu w toku jego przemian: od industrialnego do postindustrialnego. Dzieła filmowe traktuje jako „zdarzenia geograficzno-kulturowe”, to znaczy formy twórczości (obrazy/teksty i praktyki artystyczne), które stanowią reprezentacje/konstrukcje miejsca. Zasadnicze tezy pracy skupiają się na twierdzeniach, że w uwidocznionym na ekranie miejscu z jednej strony krzyżują się różne sensy i dyskursy danej kultury, możliwe do odszyfrowania w toku analizy, z drugiej strony film jest współuczestnikiem procesów kulturowych, partycypuje w mediatyzowanej produkcji kultury i tożsamości. Kolejne rozdziały stanowią rozwinięcie tych tez w perspektywie relacji, jakie zachodzą pomiędzy Śląskiem, filmem, krajobrazem, tożsamością i pamięcią - indywidualną i zbiorową (narodową, lokalną). Słowem kluczem jest w tej pracy krajobraz – pojęcie, które wiąże wątki relacji pomiędzy tym co realne/mediowane, estetyczne i kulturowe, poglądowe/doświadczeniowe, etc. Krajobraz filmowy stanowi tu obraz kraju (miejsca), dostępny władzom widzenia obiekt określonej „widzialności”, a zarazem pretekst do rozważań antropologicznych nakierowanych na formy jakiegoś rodzaju uczestnictwa w ekranowej przestrzeni, jej współprzeżywania, roztrząsania.

Spis treści ebooka Topografie i krajobrazy. Filmowy Śląsk

Spis treści
Wstęp , 7

Część I Śląsk – Film – Krajobraz

Rozdział 1. Widzialności krajobrazu / 17
1.1. Krajobraz: od obrazu kraju do medium kultury / 17
1.2. Krajobraz jako obraz (widok i mapa) / 22
1.3. Krajobraz jako doświadczenie antropologiczne / 31
1.4. Film: krajobraz i przestrzeń / 37
1.5. Krajobraz filmowy jako krajobraz kulturowy / 44
1.6. Topografia filmowa / 51

Rozdział 2. Mediatyzowana produkcja przestrzeni i tożsamości / 62
2.1. Tradycja badań filmowych na Górnym Śląsku / 62
2.2. Małe kino śląskie? / 74
2.3. Kutzowisko / 84
2.4. Filmowanie „umiejscowione” / 93
2.5. Śląskie imaginarium / 102
2.6. Produkcja przestrzeni i tożsamości / 108

Część II Topografie

Rozdział 3. Chorografie / 119
3.1. Chorografia, czyli opis / 119
3.2. Mapa Ziem Odzyskanych / 123
3.3. Krajobraz wesołej industrii / 128
3.4. Apokalipsa czasów przełomu / 135
3.5. Postindustrialna mapa Śląska / 140
Rozdział 4. Topofilie / 145
4.1. Topofilia – miłość do miejsca / 145
4.2. Mapa domu / 149
4.3. Geografie intymne / 159
4.4. Zlokalizowane mikrohistorie / 168

Rozdział 5. Penetracje / 179
5.1. Penetracja, czyli odkrywanie (surveing) / 179
5.2. Trwała i słaba ontologia krajobrazu / 185
5.3. Krajobraz zbudowany na węglu / 192
5.4. Śląsk‑zdrój? / 203
5.5. Ruina industrialna jako moment liminalny / 216

Część III Krajobrazy i (dys)lokacje

Rozdział 6. Ślady tożsamości / 225
6.1. Tożsamość/krajobraz, miejsce / 225
6.2. Mit etnicznej pełni / 230
6.3. Tożsamość pograniczna / 235
6.4. Tożsamość reliktowa / 240
6.5. Fantazmat utraty / 246
6.6. Perspektywa wykluczonych / 250
6.7. Mozaikowość tożsamości / 259

Rozdział 7. Krajobrazy pamięci / 268
7.1. Kategoria „krajobrazu pamięci” / 268
7.2. Horyzont „inności” / 277
7.3. Pamięć odzyskiwana / 288
7.4. Mnemotoposy (post)pamięci lokalnej / 298

Zakończenie / 309
Nota bibliograficzna / 313
Bibliografia / 315
Filmografia / 335
Indeks osobowy / 341
Indeks filmów / 351
Spis fotografii 355
Zusammenfassung 359