ebook Twarz konfucjańska Katarzyna Pejda, Cezary Ciemniewski

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2021

Rekonstrukcja modelu organizacyjnego społeczeństwa chińskiego, ze szczególnym uwzględnieniem wzorów kształtowania relacji społecznych. Omówienie najważniejszych pojęć etyki konfucjańskiej, zasady mechanizmu społecznej wymiany, a także innych terminów, mających wpływ na normy zachowań, sposób postrzegania świata oraz podstawowe strategie komunikacyjne. Na tak zarysowanej kulturowej matrycy opisano chińską twarz lian 臉 (twarz moralna) i mian 面 (twarz społeczna) – koncepcję centralną z perspektywy zinternalizowanej kontroli społecznej, najważniejszą symboliczną wartość chronioną i budowaną przez osoby działające w przestrzeni ról oraz więzi społecznych. Wskazanie różnice między modelami chińskim a zachodnim posłużyło lepszemu zrozumieniu obydwu społeczeństw.

Oprócz części dotyczącej chińskiej filozofii społecznej w tekście zawarto syntezę najważniejszych indygenicznych teorii dotyczących konfucjańskiego chińskiego społeczeństwa, które nie były dotychczas prezentowane polskiemu czytelnikowi.

Sam zamysł dotyczący struktury całości jest moim zdaniem znakomity. Dzięki niej całość zawierająca wywód, analizy, komentarze, informacje i exempla, służące rekonstrukcji modelu chińskiego społeczeństwa staje się spójna, przejrzysta i logiczna. A wiemy, że często lektura tego typu wielowarstwowych prac naukowych nastarcza sporo trudności związanych z koniecznością intelektualnego porządkowania różnorodnego materiału. (…) Jej walor naukowy mieści się także w zastosowaniu narzędzi metodologicznych i znajomości stanu wiedzy. Imponuje nie tylko metodologiczna rozwaga, bezbłędne dekodowane pojęć opisujących świat chińskich norm społecznych i strategii zachowań, ale i umiejętne korzystanie z bogatego dorobku badaczy zachodnich i chińskich (Z recenzji prof. Lidii Kasarełło)

The reconstruction of the organisational model of Chinese society, with particular reference to the models of forming social relations. The books explores the most important notions of Confucian ethics, the rules of social exchange as well as other terms which influence behavioural norms, perception of the world and basic communication strategies. A Chinese face lian 臉 (moral face) and mian 面 (social face) is described on this cultural matrix. It is a central notion from the perspective of internalised social control, the most important symbolic protected value, built by people in the space of social roles and bonds.

Spis treści ebooka Twarz konfucjańska

Wstęp 9

1. Relacje chińskie i ich konfucjańskie podstawy aksjologiczne 17
1.1. Krocząc drogą środka zhong ਛ, dążyć do harmonii he 和 – tradycja ru 儒 17
1.2. Xiao 孝 jako podstawa zachowań moralnych 22
1.3. Ren 仁 jako ideał etyczny przejawiający się w relacjach 25
1.4. Y i ⟵ jako sytuacyjna norma moralna, sprawiedliwość, prawość 27
1.5. Li ⑥ jako norma obyczajowa, etykieta, rytuał 29
1.6. Poczucie wstydu xiu/chi ⟮ᕯ jako wewnętrzna motywacja do właściwego postępowania 32
1.7. Pięć podstawowych relacji społecznych wu lun 五倫,
hierarchia, status i role społeczne z nim związane 34

2. Charakterystyka tradycyjnego społeczeństwa chińskiego
według Fei Xiaotonga 40
2.1. Koncepcja „zróżnicowanego porządku” – chaxugeju
差序格局 42
2.2. Kontrola społeczna i „sieciowość” struktury społecznej 48
2.3. Definicja chińskiego self 53

3. Antropologia psychologiczna Francisa L.K. Hsu i jego koncepcja homeostazy psychospołecznej (PSH) 56
3.1. Przeformułowanie pojęcia osobowości 57
3.2. Psychosocjogram: człowiek – kultura i społeczeństwo 58
3.3. Ren λ – chińska wizja człowieka oraz pojęcie homeostazy psychospołecznej 63
3.4. Galileański i ptolemejski model człowieka – podstawowe różnice 66
3.5. Egoizm a indywidualizm – perspektywa porównawcza 74

4. Chiński relacjonalizm – w stronę teorii relacyjnej 77
4.1. Self – orientacja „na relację” 77
4.2. Perspektywa swój – obcy. Ziji ren 自己人 kontra wai ren 外人 80
4.3. Self niezależne – self współzależne 84

5. Guanxi 㑸ଥ i podstawowe pojęcia z zakresu chińskich
interakcji społecznych: wymiary afektywno-normatywny
i komunikatywny 93
5.1. Guanxi 關係 – więzi i zasady podtrzymywania chińskich relacji społecznych 94
5.2. Afektywno-normatywny wymiar chińskich interakcji: ganqing 感情, renqing 人情, bao 報 95
5.2.1. Ganqing 感情 – uczucia / stopień afektywnej zażyłości 96
5.2.2. Renqing 人情 – uczucia społeczne, przysługa,
mechanizm wymiany 98
5.2.3. Bao ႎ – zasada wzajemności 101
5.3. Komunikatywny wymiar chińskich interakcji: han xu 含蓄, keqi 客氣, ting hua 聽話 106
5.3.1. Han xu 含蓄 – mowa pośrednia 106
5.3.2. Keqi 客氣 – uprzejmość 116
5.3.3. Ting hua 聽話 – nastawienie na słuchanie 120

6. Konfucjańska twarz lian (⤬) / mian (面) 128
6.1. Poczucie twarzy – różne emocje w różnych relacjach 131
6.2. Wyrażenia związane z konfucjańską twarzą moralną lian (⤬) 135
6.3. Wyrażenia związane z konfucjańską twarzą społeczną mian (面) 151
6.4. Lian i mian – wnioski końcowe 166
6.5. Pozytywny i negatywny wpływ lian/mian na życie codzienne Chińczyków 169

Podsumowanie 174
Bibliografia 180