Za darmo

ebook Twórczość dramatopisarska Jana Bielskiego SJ (1714-1768) Małgorzata Mieszek

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2020

W tragediach Jana Bielskiego uwidaczniają się nieliczne elementy świadczące o zakorzenieniu w tradycji i sięganiu po rozwiązania stosowane przez wcześniejszych dramaturgów. Bielski był przecież przedstawicielem zakonu z dwóchsetletnim doświadczeniem pedagogicznym, literackim i teatralnym. Ścieranie się dwóch tendencji ujawnia się w jego tragediach na wielu płaszczyznach. Dowodzi to raz jeszcze owej „przełomowości”, „stania na granicy”, a równolegle odzwierciedla ówczesne przemiany, jakim podlegała jezuicka dramaturgia. Bez uprzedzeń, jakie obecne były w dawniejszej literaturze przedmiotu, ale też nadmiernie nie przeceniając teatralnego dorobku Bielskiego, w książce starano się ukazać, że jego tragedie wystawiane w kolegiach w ciągu ponad dwudziestu lat w znacznym stopniu przyczyniły się do ugruntowania nowej dramaturgii. Stała się ona w efekcie podglebiem dla późniejszej działalności teatrów oświeceniowych.
Z Zakończenia
Książka jest ważną publikacją naukową [...] przedstawiając zjawisko kulturowe sprzed stuleci, buduje poczucie łączności z przeszłością, poprzez wskazanie programu edukacji obywatelskiej, opartej na wzorach zaczerpniętych z historii, poprzez omówienie edukowania przez dramat, teatr i retorykę. Z tego powodu należy także do zbioru trwałych wartości dziedziczonych przez współczesność.
Z recenzji prof. dr hab. Ireny Kadulskiej

Spis treści ebooka Twórczość dramatopisarska Jana Bielskiego SJ (1714-1768)

Wykaz skrótów 9
Wstęp 11

I. Źródła i materiały 19

II. Dotychczasowe badania nad dramatami Jana Bielskiego 43

III. Dramaturgia jezuicka w połowie XVIII wieku 61

IV. Wybrane elementy ramy wydawniczej 77
1. Stemmaty 79
2. Listy dedykacyjne 86
3. Cząstki o charakterze epitalamijnym 95
4. Przemowa do Czytelnika 101

V. Źródła dramatów 113

VI. Kręgi tematyczne 133
1. Religia 136
2. Historia 149
3. Orient 159

VII. „W tych żyłach krew […] ojczyźnie i panu płynie” – o elementach ideologii obywatelskiej 167
1. Koncepcja ojczyzny 172
2. Model obywatela 181

VIII. „Osoby w scenach mówiące” – o bohaterach dramatów Bielskiego 191
1. Władcy 198
2. Wodzowie 212
3. Wyznawcy i męczennicy 217
4. Więzi rodzinne bohaterów 227
5. Intryganci i spiskowcy 239

IX. „Wyobrażenie sprawy”, która „ludzkie oczyszcza namiętności” – fabuła i akcja tragedii Bielskiego 249
1. Wielkość i kompletność fabuły 252
2. Spójność i jedność akcji 257
3. Działania postaci 261
4. Uprawdopodobnianie nieprawdopodobnego 264
5. Zasada trzech jedności 271

X. „Tragedyja na widok dana” – o wybranych aspektach realizacji teatralnej 277
1. W przestrzeni sceny 280
2. Aktor 290

Zakończenie 313
Bibliografia 319
Spis ilustracji 345
Indeks osobowy 347
Summary 355