ebook Typologie wadliwej integracji postaw w świetle teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa Bartłomiej Skowroński

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2019

W książce zaprezentowano wyniki badań własnych na temat typologii nieprzystosowania społecznego wśród więźniów. Badania te są kontynuacją i rozwinięciem myśli Czesława Czapówa, jednego z najwybitniejszych polskich pedagogów resocjalizacyjnych. Zastosowanie analizy czynnikowej pozwoliło ujawnić, że typy wykolejenia społecznego wyróżnione przez Czapówa (nihilistyczno-agresywny, nihilistyczno-wycofujący, dogmatyczno-ekspansyjny oraz dogmatyczno-restrykcyjny) nie są homogeniczne, ale w obrębie każdego z nich funkcjonują poszczególne podtypy.

The author presents the results of his own research concerned with a typology of social maladjustment among prisoners. The social maladjustment theory developed by Czesław Czapów constitutes the theoretical foundation of the author’s research. Applying factor analysis revealed that the types of social maladjustment distinguished by Czapów (nihilist-aggressive, nihilist-withdrawn, dogmatic-expansive and dogmatic-restrictive) are not homogenous and there are subtypes within each type. The analysis has also uncovered the group structure of prisoners determined by the intensity of the different types of social maladjustment.

Spis treści ebooka Typologie wadliwej integracji postaw w świetle teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa

Wstęp 11

CZĘŚĆ TEORETYCZNA
Rozdział 1. Wykolejenie społeczne w ujęciu Czesława Czapówa 19
1.1. Manifestacje wykolejenia społecznego 19
1.2. Nastawienia 24
1.3. Integracja postaw 29
1.4. Typy wadliwej integracji postaw 30
1.5. Geneza wykolejenia społecznego 33
1.6. Weryfikacja empiryczna teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa: aktualny stan badań i uwagi krytyczne 35

Rozdział 2. Resocjalizacja osób nieprzystosowanych/wykolejonych społecznie – wybrane zagadnienia 39
2.1. Różnorodność znaczeniowa pojęcia resocjalizacji 40
2.2. Resocjalizacja w ujęciu pedagogicznym 41
2.2.1. Przedmiot i zakres pedagogiki resocjalizacyjnej 42
2.2.2. Struktura pedagogiki resocjalizacyjnej 43
2.2.2.1. Aksjologia i teleologia 43
2.2.2.2. Teoria 44
2.2.2.3. Metodyka 45

Rozdział 3. Teoria wykolejenia społecznego Czapówa, a koncepcje i typologie zachowań problemowych w naukach społecznych i medycznych 46
3.1. Koncepcje i typologie zachowań problemowych w pedagogice 46
3.1.1. Koncepcja niedostosowania społecznego i jego typologia w ujęciu Jana Konopnickiego i Denisa H. Stotta 46
3.1.2. Nieprzystosowanie społeczne i jego typologia w ujęciu Lesława Pytki 50
3.1.3. Podsumowanie 51
3.2. Koncepcje i typologie zachowań problemowych w psychologii i psychiatrii 53
3.2.1. Wczesne typologie zachowań problemowych uzyskane przy zastosowaniu analizy czynnikowej 53
3.2.2. Typologia nieprzystosowania społecznego w koncepcji Sullivana, Granta i Granta 54
3.2.3. Koncepcja Ułomnej Regulacji Osobowości Asocjalnej (UROA) Jana M. Stanika 60
3.2.4. Typologie zaburzeń zachowania 64
3.2.4.1. Zaburzenia niszczycielskie, kontroli impulsów i zachowania jako przykład opisu zaburzeń zachowania w paradygmacie DSM 66
3.2.4.2. Zaburzenia zachowania w koncepcji Thomasa Achenbacha jako przykład opisu zaburzeń zachowania w paradygmacie opartym na empirii 71
3.2.5. Antyspołeczne zaburzenia osobowości i psychopatia jako kategorie skrajnego nieprzystosowania społecznego 72
3.2.5.1.Antyspołeczne zaburzenia osobowości 73
3.2.5.2.Psychopatia 76
3.2.5.2.1. Wybrane definicje psychopatii 76
3.2.5.2.2. Podstawowa typologia psychopatii: psychopatia pierwotna i wtórna 77
3.2.5.2.3. Model medyczny versus model operacyjny jako przykłady współczesnych koncepcji opisu psychopatii 81
3.2.6. Podsumowanie 91
3.3. Koncepcje i typologie zachowań problemowych w socjologii i kryminologii 92
3.3.1. Kryminologiczne koncepcje i typologie zachowań problemowych 93
3.3.2. Typologie nieprzystosowania społecznego związane z podkulturą więzienną 95
3.3.3. Podsumowanie 100

CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
Rozdział 4. Metodologia badań własnych 105
4.1. Podstawowe założenia i plan badań 105
4.2. Cel badań 106
4.3. Problemy badawcze 106
4.4. Hipotezy badawcze 107
4.5. Narzędzia badawcze 109
4.5.1. Całościowy Inwentarz Zachowań Nieprawidłowych Paulhusa w modyfikacji Skowrońskiego 110
4.5.2. Kwestionariusz BPQA Bussa i Perry’ego 111
4.5.3. Inwentarz asocjalności Jesnessa 112
4.5.4. Kwestionariusz Impulsywności, Skłonności do Ryzyka i Empatii Eysencka i współpracowników 115
4.5.5. Skala Mach IV 117
4.5.6. Warszawski Inwentarz Zachowań Antyspołecznych Skowrońskiego 118
4.5.7. Kwestionariusz ankiety 118
4.6. Zasady doboru próby i charakterystyka badanych grup 119
4.7. Sposób przeprowadzenia badań 126
4.8. Metody statystyczne zastosowane w badaniach 127
4.8.1. Analiza czynnikowa 128
4.8.2. Analiza skupień 129

Rozdział 5. Struktura typów wadliwej integracji postaw w świetle wyników badań własnych 130
5.1. Warszawski Inwentarz Zachowań Antyspołecznych Skowrońskiego – nowe narzędzie diagnozy nieprzystosowania społecznego 130
5.1.1. Podstawy teoretyczne i procedura konstrukcji Warszawskiego Inwentarza Zachowań Antyspołecznych (WIZA) 130
5.1.2. Właściwości psychometryczne Warszawskiego Inwentarza Zachowań Antyspołecznych (WIZA) 141
5.1.2.1. Skala Zachowań Antyspołecznych (SZANT) 141
5.1.2.1.1. Moc dyskryminacyjna pozycji skali 141
5.1.2.1.2. Trafność 141
5.1.2.1.3. Rzetelność 186
5.1.2.1.4. Charakterystyka uzyskanych wyników 189
5.1.2.2. Skala Zachowań Aspołecznych (SZASP) 191
5.1.2.2.1. Moc dyskryminacyjna pozycji skali 191
5.1.2.2.2. Trafność 192
5.1.2.2.3. Rzetelność 205
5.1.2.2.4. Charakterystyka uzyskanych wyników 208
5.1.2.3. Skala zachowań dogmatyczno-dyssocjalnych (SZDD) 209
5.1.2.3.1. Moc dyskryminacyjna pozycji skali 209
5.1.2.3.2. Trafność 210
5.1.2.3.3. Rzetelność 230
5.1.2.3.4. Charakterystyka uzyskanych wyników 233
5.2. Struktura typów wadliwej integracji – synteza wyników badań 236

Rozdział 6. Zróżnicowanie grupowe więźniów w zależności od stopnia nasilenia typów/podtypów wadliwej integracji postaw w świetle wyników badań własnych 241
6.1. Struktura grupowa więźniów w zależności od podtypów zachowań nihilistyczno-agresywnych 242
6.2. Struktura grupowa więźniów w zależności od podtypów zachowań nihilistyczno-wycofujących 247
6.3. Struktura grupowa więźniów w zależności od podtypów zachowań dogmatyczno-dyssocjalnych 249
6.4. Podsumowanie 252

Rozdział 7. Zależności między podtypami wadliwej integracji postaw 256
7.1. Zależności między podtypami zachowań nihilistyczno-agresywnych a podtypami zachowań nihilistyczno-wycofujących 256
7.2. Zależności między podtypami zachowań nihilistyczno-agresywnych a podtypami zachowań dogmatyczno-dyssocjalnych 257
7.3. Zależności między podtypami zachowań nihilistyczno-wycofujących a podtypami zachowań dogmatyczno-dyssocjalnych 260
7.4. Podsumowanie 262

Wnioski końcowe 265
Zakończenie 271
Bibliografia 274
Aneks 287
Spis tabel, rycin i wykresów 368