ebook Uchodźcy w Afryce Maciej Ząbek

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2018

Publikacja zawiera krytyczną analizę uwarunkowań uchodźstwa afrykańskiego wraz z całym nieskutecznym systemem ochrony i pomocy humanitarnej. Praca etnograficzna w sensie metody oraz opisu różnych sfer przemocy i cierpienia, opowiada historie ludzi, których łączy doświadczenie wykluczenia, stresu, bycia w drodze, bezdomności i nadziei na lepsze jutro. Autor problematyzuje wszystkie aspekty związane z uchodźstwem, zastanawia się zarówno nad jego przyczynami, jak i dotychczasowymi nieudanymi próbami rozwiązania tego problemu, proponuje ponowne przemyślenie istoty współczesnego humanitaryzmu uwikłanego w sprzeczności i bezradnego wobec cierpień, które ma na celu usuwać.

*********

Refugees in Africa: An Ethnography of Violence and Suffering

A critical analysis of the determinants of African refugeeism and an evaluation of the system of protection and humanitarian aid. The author discusses all the aspects of refugeeism and includes a reflection on both its causes and current unsatisfactory attempts at solving this problem.

*********

Maciej Ząbek – antropolog kulturowy, afrykanista, profesor w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizujący się w studiach uchodźczych.
Autor licznych publikacji o problematyce afrykańskiej i uchodźczej, m.in.: Arabowie z Dar Hamid. Społeczność w sytuacji zagrożenia ekologicznego (Dialog, 1997), Biali i Czarni. Postawy Polaków wobec Afryki i Afrykanów (DiG, 2007) i razem ze Sławomirem Łodzińskim Uchodźcy w Polsce. Próba spojrzenia antropologicznego (Aspra-Jr, 2008).

Spis treści ebooka Uchodźcy w Afryce

Wprowadzenie 9

Rozdział 1. Fenomen uchodźstwa i jego ewolucja 33
1. Rozumienie pojęcia uchodźstwa 33
2. Religijna geneza ochrony uchodźców 39
3. Uchodźstwo w okresie przednowoczesnym 47
4. Uchodźstwo „nowoczesne” 57
5. Ochrona uchodźców w niepodległych państwach afrykańskich – przypadek Sudanu 74

Rozdział 2. Uwarunkowania ekonomiczne i środowiskowe migracji niedobrowolnych 97
1. Uwarunkowania gospodarcze i rozwojowe 97
2. Czynniki demograficzne 117
3. Konteksty środowiskowe 120
4. Kryzys ekologiczny w strefie Sahelu w latach 1984–85 125
5. Kryzys środowiskowy jako źródło konfliktu zbrojnego i „uchodźstwa wojennego”. Przypadek Darfuru 129
6. Rozumienie pojęcia „uchodźstwa środowiskowego” 133

Rozdział 3. Prawnoczłowiecza etiologia uchodźstwa 143
1. Podstawy ustrojowe państwa. Przypadek Republiki Sudanu 146
2. Władza biurokracji 149
3. Prawo i jego strażnicy. Więzienia i przemoc ze strony służb bezpieczeństwa 152
4. Kryteria sądzenia i kary 155
5. Przemoc wobec życia 158
6. Przemoc przeciwko wolnemu słowu 162
7. Prześladowania z powodów religijnych 168
8. Przemoc wobec mniejszości i cudzoziemców. Dyskryminacje rasowe 174
9. Niewolnictwo i inne nierówności 177
10. Przemoc wobec kobiet i dzieci. Konteksty prawne i społeczne 185

Rozdział 4. Wojna jako źródło uchodźstwa 199
1. Tło i przyczyny konfliktu w Sudanie Południowym 203
2. Rozwój sytuacji w Sudanie Południowym i w Górach Nuba (1983–1989) 205
3. Zwycięstwa SPLA i przemoc ze strony władz (1989–1991) 208
4. Przemoc wojenna wobec dzieci i kobiet 210
5. Rozłam wśród powstańców (1991–1995) 215
6. Przemoc ze strony rebeliantów 223
7. Wygasanie konfl iktu i powstanie Republiki Południowego Sudanu (1995–2011) 225

Rozdział 5. Uchodźcze drogi. Historie poszukiwaczy azylu 229
1. Geografia afrykańskich szlaków migracyjno-uchodźczych 232
2. Historia Jacoba Akola. Z Sudanu Południowego przez Kongo, Tanganikę, Zambię do Wielkiej Brytanii 249
3. Historia Taddele. Z Etiopii do Sudanu, z Sudanu do Egiptu i USA 255
4. Historia Melissy. Z Sudanu do Egiptu 260
5. Historia Marlona. Z Sudanu Południowego przez Syrię do Polski 262
6. Historia Jonasa i Rolanda. Z Beninu w kierunku Hiszpanii 267
7. Historia Masane. Do Europy przez Libię 274

Rozdział 6. Uchodźcy wewnętrzni. Obozy na peryferiach Chartumu 287
1. Koncepcja „uchodźstwa wewnętrznego” 288
2. Skala i przyczyny przesiedleń wewnętrznych w Sudanie 293
3. Obozy i nielegalne siedliska IDPs wokół wielkiego Chartumu 298
4. Repatriacja uchodźców wewnętrznych 310

Rozdział 7. Uchodźcy zewnętrzni. Obozy w Kenii 325
1. Koncentracja „uchodźców zewnętrznych” pod flagą UNHCR 326
2. Obozy dla uchodźców w Kenii i ich organizacja. Kakuma i Dedaab 331
3. Recepcja, liczenie uchodźców i zakwaterowanie 334
4. Codzienne życie w obozie dla uchodźców 339
5. Konflikty, bezpieczeństwo i prawo 345
6. UNHCR i jego partnerzy wykonawczy. Pomoc dla uchodźców 356
7. Wyobrażone przez ONZ rozwiązania problemów obozów 371
8. Pozytywne i negatywne skutki masowej koncentracji uchodźców 377

Rozdział 8. Uchodźcy samowystarczalni 393
1. „Uchodźcy samodzielnie się osiedlający” 395
2. Osady wiejskie w Północnej Ugandzie 398
3. „Uchodźcy miejscy” vs. „obozowi” 406
4. Widmo „nowych Palestyńczyków” 419

Zakończenie 437
Bibliografia 451
Wykaz skrótów 482
Abstract 484
Indeks rzeczowy i nazw geograficznych 486
Spis ilustracji, map i fotografii 500