ebook Unijna polityka współpracy na rzecz rozwoju Katarzyna Cichos

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2016

Celem monografii było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, na ile unijne regulacje prawne, przyjęte w prawie pierwotnym i wtórnym (w tym dotyczące celów, zasad, obszarów udzielania pomocy, instrumentów, mechanizmów oraz procedur unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju), umożliwiają UE realizację celu wskazanego w art. 3 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 208 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), tj. eliminacji ubóstwa. Drugim celem była próba wskazania regulacji prawnych uniemożliwiających efektywną realizację pomocy i wskazanie nowych, odpowiednich rozwiązań.

Dokonując analizy aktów prawnych UE, została udowodniona teza, że jakość i efektywność unijnej pomocy rozwojowej są uzależnione od jakości i przejrzystości stanowionego prawa. Niespójne regulacje prawne negatywnie wpływają na efektywność podejmowanych działań oraz uniemożliwiają realizację celu polityki współpracy na rzecz rozwoju, jakim jest likwidacja ubóstwa.

W ramach monografii zostały omówione takie obszary badawcze, jak: zakres przedmiotowy i podmiotowy unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju, źródła prawa oraz hierarchia aktów prawnych w zakresie regulacji unijnej polityki rozwojowej, zakres kompetencji instytucji realizujących unijną politykę rozwojową, obszary działań, które obejmuje unijna polityka rozwojowa, mechanizmy kontroli efektywności i skuteczności współpracy na rzecz rozwoju.

Spis treści ebooka Unijna polityka współpracy na rzecz rozwoju

Spis treści

Wykaz skrótów / 9

Wprowadzenie / 13

Rozdział pierwszy
Zagadnienia wprowadzające / 17
1. Pojęcie unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju / 17
1.1. Polityka rozwojowa sensu largo i sensu stricto / 19
1.2. Formy i rodzaje pomocy rozwojowej / 21
1.3. Koncepcje rozwoju / 23
1.3.1. Rozwój w znaczeniu ekonomicznym / 23
1.3.2. Rozwój przez zaspokajanie potrzeb / 24
1.3.3. Zrównoważony rozwój / 25
1.3.4. Rozwój ludzki / 27
2. Geneza polityki współpracy na rzecz rozwoju / 29
3. Cele polityki współpracy na rzecz rozwoju / 31
3.1. Cel główny / 31
3.2. Cele pośrednie / 34
4. Zasady polityki współpracy na rzecz rozwoju / 36
4.1. Zasada solidarności / 38
4.2. Zasady własności oraz dostosowania koncepcji rozwojowych / 40
4.3. Zasada wzajemnej odpowiedzialności / 41
4.4. Zasada harmonizacji działań / 42
4.5. Zasada zarządzania opartego na rezultatach / 43
5. Zakres podmiotowy polityki współpracy na rzecz rozwoju / 44
6. Zakres przedmiotowy polityki współpracy na rzecz rozwoju / 45
7. Prawo do rozwoju jako zobowiązanie na rzecz likwidacji ubóstwa / 48
8. Wyodrębnienie unijnej polityki współpracy na rzecz rozwoju / 53
8.1. Współpraca na rzecz rozwoju a kategorie kompetencji UE / 53
8.1.1. Zasada kompetencji przyznanych / 53
8.1.2. Kategorie kompetencji / 54
8.2. Polityka współpracy na rzecz rozwoju a inne wybrane polityki UE / 58
8.2.1. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa / 58
8.2.2. Europejska Polityka Sąsiedztwa / 59
8.2.3. Pomoc humanitarna / 59
8.2.4. Wspólna polityka handlowa / 60
8.2.5. Europejska polityka rozszerzenia / 62
9. Podsumowanie / 65

Rozdział drugi
Powstanie i ewolucja unijnej polityki rozwojowej / 67
1. Okres 1946—1969 — pomoc jako element handlu / 68
1.1. Okres przed powołaniem Wspólnot / 68
1.2. Deklaracja Schumana (1950) / 69
1.3. Traktat rzymski (1957) / 70
1.4. Konwencja wykonawcza do traktatu rzymskiego (1957) / 71
1.5. Umowy z AKP z Yaoundé (1963 i 1969) / 73
2. Okres 1970—1985 — pierwsze reformy / 75
2.1. Memorandum Komisji (1971) / 76
2.2. Umowy z Lomé (1975 i 1979) / 77
2.3. Memorandum Komisji (1982) / 79
2.4. Umowa z Lomé (1984) / 81
3. Okres 1986—2001 — nadanie ram traktatowych / 82
3.1. Jednolity Akt Europejski (1986) / 82
3.2. Traktat z Maastricht (1992) / 83
3.3. Rezolucja Rady o prawach człowieka i rozwoju (1991) / 84
3.4. Umowy z Lomé (1989 i 1995) / 86
3.5. Traktat z Amsterdamu (1997) / 88
3.6. Traktat z Nicei (2001) / 89
4. Okres 2001—2008 — ukształtowanie współczesnych standardów / 90
4.1. Milenijne Cele Rozwoju (2000) w konkluzjach Rady Europejskiej / 90
4.2. Umowa z Kotonu (2001) / 93
4.3. Zrównoważony rozwój w konkluzjach RE w Göteborgu (2001) / 97
4.4. Deklaracja paryska (2005) i efektywność pomocy w konkluzjach RE / 100
4.5. Konsensus europejski (2005) / 102
4.6. Unijny kodeks postępowania w sprawie komplementarności i podziału pracy w ramach polityki na rzecz rozwoju (2007) / 104
5. Okres po 2009 r. — zwieńczenie procesu reform / 105
5.1. Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2009) / 105
5.2. Program działań na rzecz zmian (2011) / 107
5.3. Rozporządzenie ustanawiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju (2014) / 109
6. Podsumowanie / 111

Rozdział trzeci
Struktura instytucjonalna Unii Europejskiej w kontekście realizacji polityki rozwojowej / 113
1. Zasady instytucjonalne / 115
1.1. Zasada jednolitych ram instytucjonalnych / 115
1.2. Zasada autonomii instytucjonalnej / 116
1.3. Zasada równowagi instytucjonalnej / 116
1.4. Zasada lojalnej współpracy / 117
1.5. Zasada pomocniczości / 119
1.6. Zasada otwartości / 120
2. Instytucje UE realizujące politykę rozwojową / 121
2.1. Rada Europejska / 122
2.2. Rada / 123
2.2.1. Rada do spraw Zagranicznych / 124
2.2.2. Komitet Stałych Przedstawicieli / 125
2.2.3. Prezydencja / 126
2.3. Parlament Europejski / 129
2.3.1. Komisja Spraw Zagranicznych / 131
2.3.2. Komisja Rozwoju (DEVE) / 132
2.3.3. Delegacje / 133
2.4. Komisja Europejska / 134
2.4.1. Komisarz i dyrekcje generalne do spraw współpracy międzynarodowej i rozwoju / 136
2.4.2. Wysoki Przedstawiciel UE do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa / 138
2.4.2.1. Służba do spraw Instrumentów Polityki Zagranicznej (FPI) / 140
2.4.2.2. Europejska Służba Działań Zewnętrznych / 141
2.5. Trybunał Sprawiedliwości UE / 145
2.6. Trybunał Obrachunkowy / 147
2.7. Europejski Bank Centralny / 149
3. Podsumowanie / 150

Rozdział czwarty
Instrumenty unijnej polityki rozwojowej / 151
1. Instrumenty prawne / 151
1.1. Akty prawa pierwotnego / 151
1.2. Akty prawa wtórnego / 152
1.2.1. Akty ustawodawcze / 152
1.2.2. Akty nieustawodawcze i nienazwane / 154
1.2.3. Akty polityki zagranicznej / 165
1.3. Umowy międzynarodowe / 168
1.3.1. Umowy stowarzyszeniowe / 169
1.3.2. Umowy z art. 209 TFUE / 172
1.3.3. Umowy z organizacjami międzynarodowymi / 176
2. Instrumenty finansowe / 178
2.1. Instrumenty wskazane w budżecie i WRF UE / 178
2.1.1. Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju / 181
2.1.2. Inne / 183
2.2. Europejski Fundusz Rozwoju / 185
3. Instrumenty wdrażania pomocy rozwojowej / 188
3.1. Bezpośrednia pomoc rozwojowa / 188
3.2. Pośrednia pomoc rozwojowa / 191
3.2.1. Projekty rozwojowe / 192
3.2.2. Zamówienia publiczne / 193
4. Instrumenty kontrolne / 195
4.1. Ewaluacja projektów pomocy rozwojowej / 195
4.2. Kontrola spójności / 200
4.3. Kontrola finansowa / 204
5. Podsumowanie / 206

Rozdział piąty
Obszary udzielania unijnej pomocy rozwojowej / 209
1. Terytorialna alokacja pomocy rozwojowej / 210
2. Przedmiotowa alokacja pomocy rozwojowej / 214
2.1. Rozwój społeczny / 214
2.1.1. Zdrowie / 214
2.1.2. Edukacja / 217
2.1.3. Zatrudnienie i ochrona socjalna / 220
2.1.4. Równość kobiet i mężczyzn / 221
2.1.5. Dzieci i młodzież / 223
2.2. Dobre rządzenie / 224
2.2.1. Prawa człowieka i demokracja / 226
2.2.2. Społeczeństwo obywatelskie i władze lokalne / 230
2.2.3. Bezpieczeństwo / 232
2.3. Żywność, energia i obszary wiejskie / 234
2.3.1. Środowisko / 234
2.3.2. Dostęp do wody / 236
2.3.3. Walka z głodem, rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich / 238
2.3.4. Energia / 240
3. Podsumowanie / 243

Wnioski końcowe / 245

Bibliografia / 251
Publikacje / 251
Wykaz źródeł / 266

Summary / 295
Résumé / 296