ebook Upadły anioł zmysłów...Metaforyka zapachu i percepcji węchowej we współczesnej polszczyźnie Ewa Badyda

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Rok wydania: 2013

Książka poświęcona jest metaforyce związanej z zapachem i doznaniem węchowym we współczesnym języku polskim. Metodologiczną podstawą analizy językowej jest kognitywna koncepcja metafory pojęciowej, wiążąca jej sens z rozumieniem i doświadczaniem pewnych rzeczy i zjawisk w kategoriach innych, bardziej dostępnych poznawczo. Wykorzystane są również elementy metodologii ram semantycznych i pojęcie profilowania. Analizowanym materiałem są wyrażenia ogólne, konteksty są zaczerpnięte z korpusów języka polskiego – w myśl zakładanej koncepcji świadectwem metaforyczności jest nie tylko język artystyczny, ale w równym stopniu język codzienny.

W pierwszej części partii analitycznej przedstawiono główne modele konceptualizacyjne zapachu: odwołujący się do wzorca natury, istoty ożywionej, muzyki i dzieła mody. Dokonana jest też analiza pojęciowego pola nazw zapachu w polszczyźnie – w zakresie jego zasobu oraz właściwości semantycznych znajdujących się w jego centrum leksemów, a także przedstawione ograniczenia w konceptualizowaniu zapachu w zależności od profilowanych cech pojęcia wyrażanego przez dany leksem.

W drugiej części pracy analizie poddane są wyrażenia świadczące o metaforycznym ujmowaniu różnych sytuacji i stanów natury abstrakcyjnej za pomocą odwołania do zjawiska percepcji węchowej.
Poprzedzone jest to uporządkowaniem pola czasowników percepcji węchowej zwłaszcza w zakresie profilowanych przez poszczególne leksemy cech pojęcia, które decydują o ukierunkowaniu metaforyki. Główna uwaga poświęcona jest omówieniu zaobserwowanych w polszczyźnie metafor związanych z percepcją węchową

Spis treści ebooka Upadły anioł zmysłów...Metaforyka zapachu i percepcji węchowej we współczesnej polszczyźnie

Wstęp 9

1. Fenomen zapachu i węchu w perspektywie biologii, kultury i nauki 11

1.1. Rola zapachu w życiu człowieka 11
1.1.1. Węch jako zmysł ułatwiający orientację w świecie 11
1.1.2. Zapach w kulturze i życiu społecznym 15
1.1.3. Czy rzeczywiście zmysł „niższy”? 22
1.2. Zapach i percepcja węchowa w świetle nauki 30

2. Zapach i doznanie węchowe jako przedmiot zainteresowania lingwistyki na gruncie języka polskiego 41

3. Podstawy metodologiczne opisu zjawisk językowych zastosowanego w pracy 53

4. Percepcja węchowa a lingwistyczny problem subkategoryzacji doświadczenia zmysłowego 63

5. Zrozumieć zapach przez świat 73

5.1. Dlaczego o zapachu trzeba mówić metaforycznie? 73
5.2. Konceptualizacja zapachu – modele natury 78
5.3. Konceptualizacja zapachu – model istoty ożywionej 93
5.4. Konceptualizacja zapachu jako dzieła człowieka 102
5.5. Ograniczenia w konceptualizacji zapachu 114
5.5.1. Nazwy zapachu we współczesnej polszczyźnie 114
5.5.2. Konceptualizacja zapachu w zależności od profilowanych cech pojęcia 138

6. Zrozumieć świat przez doświadczenie węchowe 145

6.1. Domena zapachu jako źródłowa 145
6.2. Czasowniki percepcji węchowej 146
6.3. Przeniesienia metaforyczne oparte na czasownikach percepcji węchowej – stan badań 156
6.4. Uwarunkowania percepcji węchowej jako podłoże związanej z nią metaforyki 161
6.5. Metafory związane z percepcją węchową 164

Zakończenie 213
Bibliografia 215
Summary 231
Zusammenfassung 233