ebook W stronę antropologii inkluzywnej: głęboka niepełnosprawność intelektualna a człowieczeństwo. Studium z zakresu katolickiej ... Anna Maliszewska

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2019

Czy osoby upośledzone intelektualnie w stopniu głębokim, a więc jednostki pozbawione umiejętności werbalnej komunikacji ze światem, nie potrafiące zadbać o swoje podstawowe potrzeby egzystencjalne, zupełnie bezradne i – jak się zwykle uważa – bezrefleksyjne są osobami ludzkimi? A jeśli tak, to czy są osobami ludzkimi dokładnie tak samo, jak wszyscy inni przedstawiciele gatunku zwanego homo sapiens? Czy możemy skonstruować taką „definicję” człowieczeństwa, która swym zasięgiem obejmie wszystkie istoty ludzkie? I kto ostatecznie do owych istot ludzkich powinien być zaliczony?

Próba odpowiedzi na powyższe pytania podejmowana jest w niniejszej pracy z perspektywy katolickiej, co jak się okazuje ułatwia zadanie tylko w pewnym zakresie. Z jednej strony bowiem Kościół stoi twardo na stanowisku broniącym prawa do życia osób z upośledzeniem umysłowym szczególnie w kontekście toczących się nieustannie debat na temat dopuszczalności aborcji eugenicznej, jak i eutanazji. Działanie takie wydaje się równoznaczne z obroną ich w pełni ludzkiej kondycji i godności. Z drugiej strony kościelna narracja przepełniona jest wątkami mówiącymi o człowieku jako podmiocie rozumnym i wolnym, równocześnie posługując się kategorią osób pozbawionych „używania rozumu”, do której zalicza małe dzieci i osoby niepełnosprawne intelektualnie.

Spis treści ebooka W stronę antropologii inkluzywnej: głęboka niepełnosprawność intelektualna a człowieczeństwo. Studium z zakresu katolickiej ...

Spis treści

Wykaz skrótów / 11
Wstęp / 13

Część I
Wstęp do teologii niepełnosprawności

Rozdział 1.
Źródła, cele i możliwości teologii niepełnosprawności / 37
1.1. Początki i teoretyczna podbudowa – disability studies / 37
1.2. Konieczność zachowania medycznego modelu niepełnosprawności / 44
1.3. Upośledzenie a niepełnosprawność – problem precyzji językowej / 48
1.4. Język jako narzędzie wyzwolenia / 50
1.5. Doświadczenie cielesne jako miejsce teologii / 52
1.6. Teologia niepełnosprawności jako teologia wyzwolenia / 54
1.7. Niepełnosprawność: wynik grzechu czy (s)twórcza inwencja Boga? / 57
1.8. Metoda/metody w teologii niepełnosprawności: opis, ocena, wybór / 64
1.8.1. Rola osobistego doświadczenia niepełnosprawności / 64
1.8.2. Nauki szczegółowe i badania empiryczne a teologia / 68
1.8.3. Interpretowanie tekstów T-/tradycji / 71

Rozdział 2.
Historia opresji? Współczesne spojrzenie w przeszłość / 80
2.1. Pismo Święte / 83
2.1.1. Stary Testament / 84
2.1.2. Nowy Testament / 90
2.2. Starożytność / 98
2.3. Starożytność chrześcijańska – czasy ojców Kościoła / 104
2.4. Średniowiecze / 108
2.5. Nowożytność / 112
2.6. Współczesność / 117

Rozdział 3.
Teologiczne próby rozwiązania problemu człowieczeństwa osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną / 120
3.1. Przegląd stanowisk teologów niepełnosprawności / 120
3.1.1. Amos Yong, Theology and Down Syndrome: Reimagining Disability in Late Modernity (2007) / 121
3.1.2. Thomas E. Reynolds, Vulnerable Communion: A Theology of Disability and Hospitality (2008) / 127
3.1.3. Hans Reinders, Receiving the Gift of Friendship: Profound Disability, Theological Anthropology, and Ethics (2008) / 129
3.1.4. Molly Haslam, A Constructive Theology of Intellectual Disability. Human Being as Mutuality and Response (2012) / 131
3.1.5. Myroslaw Tataryn, Maria Truchan-Tataryn, Discovering Trinity in Disability: A Theology for Embracing Difference (2013) / 134
3.1.6. Jill Harshaw, God Beyond Words: Christian Theology and the Spiritual Experiences of People with Profound Intellectual Disabilities (2016) oraz John Swinton / 135
3.1.7. Podsumowanie: wspólne tendencje, różnice i dylematy / 138
3.2. Współczesne nauczanie Kościoła katolickiego o osobach z niepełnosprawnością intelektualną / 139
3.2.1. Ludzie/ Waloryzacja człowieczeństwa / 141
3.2.2. Nadludzie?/ Nadwaloryzacja człowieczeństwa / 145
3.2.3. Podludzie? / Dewaloryzacja człowieczeństwa / 147

Część II
Antropologia inkluzywna

Rozdział 4.
Rozumność i wolność: Człowiek z głęboką niepełnosprawnością intelektualną jako podmiot rozumny i wolny / 157
4.1. Osoby o zbliżonej kondycji – płody i małe dzieci w nauczaniu Magisterium / 160
4.2. Możliwości rozwiązania napięcia: rozumność i wolność każdej osoby ludzkiej kontra pełnia człowieczeństwa osób niepełnosprawnych intelektualnie / 167
4.3. Rozumność i wolność każdego człowieka: przekonać intelekt, uruchomić wyobraźnię / 170

Rozdział 5.
Imago Dei: Człowiek z głęboką niepełnosprawnością intelektualną jako imago Dei / 183
5.1. Znaczenie imago Dei dla antropologii teologicznej / 187
5.2. Problemy interpretacyjne imago Dei / 188
5.3. Interpretacja imago Dei w tradycji teologicznej / 193
5.4. Imago Dei w każdej osobie ludzkiej / 201
5.4.1. Wolność człowieka jako obraz imago Dei / 202
5.4.2. Relacyjność jako imago Dei: relacyjne ukonstytuowanie i powołanie / 204
5.4.3. Panowanie nad stworzeniem jako imago Dei / 210
5.5. Szczególne cechy imago Dei w osobach z głęboką niepełnosprawnością intelektualną / 212
5.5.1. Niepełnosprawny człowiek – niepełnosprawny Bóg? / 212
5.5.2. Różnorodność, zależność, tajemnica / 216

Rozdział 6.
Człowiek z głęboką niepełnosprawnością intelektualną objawicielem człowieczeństwa / 221
6.1. Człowiek jako istota krucha i zależna – powołanie do wspólnoty / 223
6.2. Człowiek jako istota niepowtarzalna – dekonstrukcja kultu normalności / 245
6.3. Człowiek jako istota powołana do świętowania – priorytet istnienia przed działaniem / 253

Rozdział 7.
Człowiek z głęboką niepełnosprawnością intelektualną w pełni członkiem Kościoła / 264
7.1. Stan refleksji teologicznej na temat sakramentów oraz orzeczenia dogmatyczne o sakramentach w ogólności w kontekście głębokiej niepełnosprawności intelektualnej / 265
7.2. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia w życiu osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną / 274
7.3. Sakramenty uzdrowienia: sakrament pokuty i pojednania oraz namaszczenia chorych w życiu osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną / 297
7.4. Niepełnosprawny Kościół? Osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualna a liturgia / 303

Zakończenie / 307

Bibliografia / 313

Summary / 329