-23%

ebook Wojny bitwy i potyczki w kulturze staropolskiej Wiesław Pawlak, Magdalena Piskała

Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN

Rok wydania: 2011

Tom Wojny, bitwy i potyczki w kulturze staropolskiej jest zbiorem artykułów poświęconych problematyce bardzo szeroko pojętego konfliktu zbrojnego. Jak każde wydawnictwo zbiorowe, zawiera materiał dość zróżnicowany. Zamieszczono w nim zarówno analizy poświęcone tekstom bezpośrednio odnoszącym się do heroicznych dziejów Rzeczpospolitej, jak i takie które omawiają utwory traktujące tytułowe wojny i potyczki w sposób alegoryczny, by nie rzec, z przymrużeniem oka. Obok poematów i relacji poświęconych faktycznym wydarzeniom badacze zajęli się utworami opowiadającymi dzieje zupełnie fikcyjne. Tuż przy dziełach opiewających doniosłe zwycięstwa, ze szczególnym uwzględnieniem wiktorii grunwaldzkiej, omawiane są teksty podejmujące problem klęski i obraz żołnierskiej niedoli. Nic też dziwnego, że obok gatunków szczególnie predysponowanych do opiewania i relacjonowania owych starć, a więc epopei, kronik czy herbarzy, znaleźć tu można szczegółowe analizy barokowych romansów, humanistycznych dramatów, oracji obłóczynowych [...], dokonywane pod kątem nadrzędnego tematu, któremu poświęcono omawiany tom. Obszar zainteresowań badaczy nie ogranicza się bynajmniej do literatury polskiej, ale rozszerza na piśmiennictwo nowołacińskie, a także problematykę związków polsko-angielskich i polsko-włoskich. […] Książka przynosi wielostronny ogląd dawnego piśmiennictwa w różnym stopniu powiązanego z tematyką wojenną. I ta właśnie różnorodność oraz rozmaitość ujęć czyni z tej pozycji pracę interesującą, bo pokazującą nowe sposoby badania staropolskiej literatury, jej związków z nie zawsze heroiczną rzeczywistością, ale i mocną zależność od literackich konwencji.
(Z recenzji Adama Karpińskiego)
Tom wypełniają teksty sygnowane nazwiskami znanych i uznanych uczonych specjalizujących się w literaturze staropolskiej i dawnej kulturze, spośród których wypada w tym miejscu wymienić choćby Paulinę Buchwald-Pelcową, Ludwikę Ślękową, Jacka Sokolskiego, Marka Prejsa, Mirosławę Hanusiewicz-Lavallee, Marię Barłowską, Dariusza Śnieżkę, Kwirynę Ziembę, ale nie mniej interesujące i rzetelne dociekania prezentują też młodsi badacze. W zebranych tu artykułach wykorzystano najnowsze badania w obrębie podejmowanej tematyki. Trzeba przy tym zaznaczyć, że omawiana książka nie tyle podsumowuje i domyka istniejący stan badań nad określonymi w tytule aspektami kultury dawnej, ile otwiera pola nowe, które wymagają dalszej wytrwałej eksploracji.
(Z recenzji Joanny Partyki)

Spis treści ebooka Wojny bitwy i potyczki w kulturze staropolskiej

Słowo wstępne 7

Krystyna Stasiewicz, Przypomnienie staropolskiej poezji o wiktorii grunwaldzkiej, „by tak wspaniały czyn [...] nie zginął w mrokach głuchego milczenia [...]" 11

Ludwika Ślękowa, „Krajobraz po bitwie". Metaforyzacje pobojowiska w dawnej poezji 25

Mirosław Lenart, Czy Jagiełło płakał pod Grunwaldem? 34

Agnieszka Borysowska, Grunwald w „Lechiadzie" Alberta Inesa 46

Justyna Dąbkowska-Kujko, Wojna w świetle pism Erazma z Rotterdamu i w polskiej adaptacji „Querela pacis..." Stanisława Łaskiego 55

Jan Ptak, Obraz żołnierskiej niedoli w staropolskiej poezji 69

Dariusz Śnieżko, Bielscy — bataliści (Obertyn 1531) 85

Kwiryna Ziemba, Wojny z Moskwą w twórczości Jana Kochanowskiego 93

Sławomir Baczewski, O wolność szlachty. Ideowe konteksty wypowiedzi literackich związanych z bitwą pod Byczyną 117

Tomasz Ślęczka, Pod Pskowem i Smoleńskiem — staropolskie relacje o oblężeniach moskiewskich twierdz (pamiętniki, diariusze, commentarii) 131

Michał Kuran, Relacje o klęsce cecorskiej — konwencje literackie i spory ideowe 145

Paulina Buchwald-Pelcowa, „Imiona wasze wiek wiekowi podawać będzie...". Kilka kartek z dziejów sławy wojny chocimskiej 1621 roku 160

Paweł Pietrzyk, Nadzieje, niepokoje i tryumfy wojenne w poezji Kaspra Miaskowskiego 176

Krzysztof Fordoński, Przedmurze chrześcijaństwa widziane z Albionu. Tematyka wojenna w angielskich przekładach, naśladownictwach i parafrazach ód Macieja Kazimierza Sarbiewskiego 185

Anna Nowicka-Struska, Czekając na Chmielnickiego... Lublin w tekstach czasów wojen kozackich 195

Wiesław Pawlak, Jakub Susza — zapomniany świadek i historiograf bitwy pod Beresteczkiem 211

Jerzy Kroczak, Sołocha i Duńcowa siostra — kozackie wiedźmy na wojnie. Od relacji z bitwy do poematu epickiego 236

Renata Ryba, Wyzwalanie z jasyru jako przedmiot rozważań w epice drugiej połowy XVI i XVII wieku (Wybrane zagadnienia) 250

Marek Prejs, Obraz wojny północnej w poezji pierwszej połowy XVIII wieku 262

Grzegorz Trościński, Literackie echa pojedynków Adama Tarły z Kazimierzem Poniatowskim 272

Jacek Sokolski, Paradoxographia heroicomica. Garść uwag o „Spitamegeranomachii" Jana Achacego Kmity 294

Radosław Rusnak, „„Virgo contra virum". Kategoria płci w „Pentesilei" Szymona Szymonowica 305

Edyta Dworak, „Orland szalony" jako poemat batalistyczny 319

Iwona Maciejewska, Między Wenerą a Marsem. Wojny, bitwy, pojedynki w świecie barokowych romansów 331

Magdalena Piskała, Arma salutis, czyli o właściwym przeznaczeniu herbowego oręża w heraldycznym dziele Szymona Okolskiego 344

Maria Barłowska, Głosy zwycięzców i nieprzyjacielskie chorągwie — oratorski fragment rycerskiej tradycji 357

Małgorzata Trębska, „Odważna Judyt" i mężna „w Bogu Amazonka", czyli o walce duchownej w staropolskich oracjach obłóczynowych 373

Mirosława Hanusiewicz-Lavallee, „„Wojna duchowna" w polskim przekładzie alegorii Johna Bunyana „The Pilgrim's Progress" 387

indeks skrótów 401

Indeks nazwisk 403