ebook Wychować człowieka prawdomównego Alicja Żywczok

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2016

Autorka oryginalnego dzieła naukowego z pogranicza nauk humanistycznych i społecznych zachęca wszystkich użytkowników kultury do podtrzymywania w wielu środowiskach dobrej tradycji prawdomówności. Czytelnik otrzymuje zatem pracę badawczą ze szczególnym przesłaniem. To pierwsza w Polsce od okresu międzywojennego pedagogiczno-filozoficzna monografia naukowa poruszająca kwestię wychowawczego kształtowania prawdomówności. Uzasadnieniem wyboru problematyki badawczej są zarówno współczesne zagrożenia prawdy, jak i niezgoda na eskalację nieprawdy w życiu publicznym, chęć uchronienia dzieci i młodzieży przed liberalistycznym zmniejszeniem wrażliwości na kłamstwo, niewystarczającym umiłowaniem prawdy i niedocenieniem prawdomówności. Mimo, iż współcześnie obserwuje się nobilitację zjawisk i wartości pozornych, wręcz celebruje się pozór, wciąż w ludzkiej samoświadomości istnieje norma prawdomówności wyrastająca z tęsknoty za autentycznością i szczerością.

Strukturę pracy tworzy: spis treści, wprowadzenie, pięć merytorycznie powiązanych rozdziałów, zakończenie, bibliografia, indeks osobowy, streszczenie w języku angielskim oraz aneks stanowiący prakseologiczne dopełnienie treści teoretycznych i empirycznych przeanalizowanych w monografii. Treść rozdziału pierwszego dotyczy pojęcia prawdomówności rozważanego w kontekście postępu nauki i indywidualnego rozwoju naukowego, w rozdziale drugim autorka wyjaśniła indywidualne i społeczne znaczenie takiej dyspozycji psychicznej i cechy, jak prawdomówność. Zawartość merytoryczną rozdziału trzeciego stanowi problem dyskredytacji prawdy i prawdomówności we współczesnym społeczeństwie konsumpcyjnym. Przyczyny nieprawdomówności oraz powody prawdomówności zostały szczegółowo zaprezentowane w rozdziale czwartym. Rozdział piąty zawiera wiele praktycznych wskazówek dotyczących respektowania normy prawdomówności w procesie wychowania dzieci i młodzieży.

By monografia naukowa nie spełniała wyłącznie funkcji normatywnej, ale również opisową i eksplikacyjną autorka przeprowadziła badania diagnostyczne młodzieży licealnej kilku śląskich miast. Chcąc dogłębnie poznać przedmiot badań i uzyskać dokładne dane zastosowała również metody hermeneutyczne pozwalające na interdyscyplinarną analizę i interpretację odpowiednio dobranych, zgodnych z celami badań tekstów źródłowych.

Główny problem badawczy wyraża się w pytaniu: W jaki sposób w procesie wychowania kształtować w młodzieży prawdomówność? Poza celami kognitywnymi istotna była również realizacja innych celów podjętych badań: utylitarnych (związanych z podnoszeniem poziomu świadomości w zakresie funkcji wartości poznawczych i moralnych w życiu zbiorowości) i wychowawczych (kształtowanie przyzwyczajeń moralnych, takich jak mówienie prawdy, upowszechnianie zasady prawdomówności w relacjach wychowawczych).

Problematyka monografii może okazać się inspirująca nie tylko dla przedstawicieli wielu środowisk naukowych: filozofów, socjologów, politologów, antropologów, psychologów, pedagogów zainteresowanych epistemologią, etyką teoretyczną i stosowaną, teorią wychowania moralnego i prakseologią. Proces wychowania młodego pokolenia do reprezentowania postawy prawdomówności stanowi przedmiot refleksji również rodziców, nauczycieli, opiekunów, kuratorów, animatorów, moderatorów, asystentów rodzin czy terapeutów.

Spis treści ebooka Wychować człowieka prawdomównego

Spis treści

Wprowadzenie / 9

Rozdział pierwszy
Pojęcie prawdomówności w kontekście postępu nauki i rozwoju naukowego
Treść i zakres pojęcia prawdomówności / 23
Status ontyczny prawdy / 28
Rodzaje prawdomówności / 31
Usytuowanie zagadnienia w problematyce badawczej pedagogiki i nauk pokrewnych / 33
Kształtowanie prawdomówności jako element formacji intelektualnej adeptów nauki i młodych pracowników naukowych / 37
• Obowiązek prawdomówności — podstawa ethosu zawodowego uczonych / 37
• Prawdomówność — cecha konstytutywna uczonych i budulec autorytetu / 40
• Ekspedycja jako współczesna forma zorganizowanego poszukiwania prawdy — ujęcie neutralne i krytyczne / 41
• „Podróż” do granic własnych możliwości poznawczych, wolitywnych i emocjonalnych — aktywator odkryć naukowych / 45
• Fallibilizm i falsyfikacjonizm — postawy dystansu do prawdy naukowej w kontekście prawdomówności uczonych / 47

Rozdział drugi
Indywidualne i społeczne znaczenie prawdomówności
Stosunek do prawdy — miernik człowieczeństwa, czyli o powiązaniu prawdomówności z innymi jakościami idealnymi / 53
Prawdomówność — norma moralna służąca budowaniu zaufania / 59
Funkcje prawdy a polemika z pragmatyzmem / 63
Dlaczego nie należy kłamać, lecz warto mówić prawdę? / 66
Trwałość opartych na prawdomówności relacji koleżeńskiej i przyjacielskiej / 70
Prawdomówność — wyznacznik spójności małżeńskiej i rodzinnej / 74

Rozdział trzeci
Prawda i dobrobyt. Dyskredytacja prawdomówności w społeczeństwie konsumpcyjnym
Zakwestionowanie wzorca prawdomówności w dobie eskalacji postaw hedonistycznych / 79
Współczesne odmiany nieprawdomówności / 84
Odstępstwa od kierowania się zasadą prawdomówności / 88
Uczniowska prawdomówność i uchylanie się od prawdomówności / 91
Oszczerstwo, pomówienie, plotka i pogłoska — powszechne mankamenty życia zbiorowego / 94
Makiawelizm jako postawa „igrania z prawdą” / 101
Utopizm — wykwit idealizmu czy przywołanie wzorca prawdy? / 106
Podtrzymywanie mitów — zniekształcanie czy współtworzenie prawdy? / 110
Demaskowanie złudzeń a trud zdobywania prawidłowych przekonań / 116

Rozdział czwarty
Przyczyny nieprawdomówności oraz powody prawdomówności
Uwarunkowania nieprawdomówności dzieci i młodzieży w wybranych koncepcjach wychowania / 123
• Demoralizujący wpływ rodzicielskiej kłamliwości. Ujęcie Ellen Key / 123
• Hipokryzja i lęk — przeszkody w osiąganiu dojrzałości uczuciowej i moralnej. Alexandra Sutherlanda Neilla geneza nieprawdomówności / 125
• Celebrowanie pozoru i pokrętny styl wyjaśniania zdarzeń przez dorosłych — Janusza Korczaka odkrywanie prawdy o dzieciństwie / 129
• Niedobory obcowania z prawdą, miłością i pięknem — źródło zakłamania. Reinterpretacja Rabindranatha Tagorego koncepcji harmonizowania człowieka / 132
„Etiologia” nieprawdomówności — wnioski z własnych badań / 136
• Motywy nieprawdomówności / 136
• Przyczyny mówienia nieprawdy / 138
Wyznaczniki prawdomówności / 143
• Prawda a demokracja. Społeczno-polityczne warunki rozwoju prawdomówności / 143
• Sytuacyjne czynniki prawdomówności / 149
• Naturalistyczne, kulturowe, religijne i edukacyjne podpory prawdomówności / 150

Rozdział piąty
W obronie prawdy. Respektowanie normy prawdomówności w procesie wychowania dzieci i młodzieży
Prawdomówność jako komponent ideału wychowania, zasada wychowania, powinność wobec prawdy oraz zobowiązanie wobec siebie i innych / 155
Prawdomówność — cel dialogu wychowawczego, zadanie i cecha pedagoga, nauczyciela, opiekuna / 159
Rozpoznawanie przeciwieństw prawdy i prawdomówności w relacjach oraz sytuacjach wychowawczych / 161
Sankcje wychowawcze związane z okłamywaniem rodziców bądź nauczycieli / 164
Oczekiwanie prawdomówności jako sposób kształtowania sfery wolicjonalnej wychowanków / 166
Wychowanie człowieka prawdomównego — proces, treść i rezultat / 170

Zakończenie / 183

Aneks / 189
Bibliografia / 221
Indeks osobowy / 235

Summary / 241
Zusammenfassung / 247