ebook Zakorzenienie dzieci repatriantów z Kazachstanu w polskiej przestrzeni edukacyjnej Krystyna Danuta Kamińska

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2020

W najbliższym czasie będą przybywały do Polski kolejne grupy repatriantów z Kazachstanu, a wśród nich dzieci i młodzież, zobligowane do realizacji obowiązku szkolnego w polskich instytucjach oświatowych. Aby zapobiec ich wykluczeniu społecznemu, konieczne jest opracowanie długofalowej strategii edukacyjnej, w tym różnorodnej oferty szkolnej i pozaszkolnej w ramach szkolnictwa na poziomie średnim i pomaturalnym. Autorka koncentruje się na losach szkolnych dzieci repatriantów w pierwszych miesiącach ich pobytu w różnych instytucjach oświatowych. Bardzo istotne są zwłaszcza dwa poruszane przez nią zagadnienia – doświadczany przez dzieci szok kulturowy oraz ich rosyjskojęzyczność – które mają ogromny wpływ na ich „wrastanie” w polską przestrzeń edukacyjną.

In the near future, more groups of repatriates from Kazakhstan will be arriving in Poland, including children and adolescents who are obliged to fulfill compulsory education in Polish educational institutions. In order to prevent their social exclusion, it is necessary to develop a long-term educational strategy, including a diverse range of school and out-of-school offerings within secondary and post-secondary education. The author focuses on the fate of school children of the repatriates in the first months of their stay in various educational institutions. Two issues she raises are particularly important - the culture shock experienced by children and their Russian-speaking language - which have a huge impact on their “growing” into the Polish educational space.

Spis treści ebooka Zakorzenienie dzieci repatriantów z Kazachstanu w polskiej przestrzeni edukacyjnej

WPROWADZENIE 7

ROZDZIAŁ 1. GOŚCINNOŚĆ CZY „WROGOŚCINNOŚĆ”. OD KONCEPTUALIZACJI BADAŃ DO PROCEDURY BADAWCZEJ 17
1.1. W poszukiwaniu kultury przyjęcia 17
1.2. Antropologiczna orientacja badawcza 25
1.3. Dzieci repatriantów z Kazachstanu jako współpartnerzy badań 36
1.4. Wyjście poza schemat 41
Postscriptum 44

ROZDZIAŁ 2. REPATRIACJA – DOBROWOLNY TRANSFER DO KRAJU
POCHODZENIA PRZODKÓW 48
2.1. Repatriacja – uwagi terminologiczne 48
2.2. Repatriacja – uwarunkowania prawno-organizacyjne 54
2.3. Repatriacja Polaków z Kazachstanu – nie pamiętać nie znaczy zapomnieć 62

ROZDZIAŁ 3. PROCES POLONIZACJI – W POSZUKIWANIU WARSTW
ZNACZENIOWYCH 69
3.1. Od polskości do polonizacji 69
3.2. Polski kanon kulturowy 74
3.3. Proces polonizacji jako rytuał przejścia 80

ROZDZIAŁ 4. LUDZIE STAMTĄD – POLACY Z KAZACHSTANU I ZAGUBIONY W NIEPAMIĘCI DEPOZYT POLSKOŚCI 88
4.1. Polska – miejsce odziedziczone 88
4.2. Polskość rezydualna – tożsamość niepamięcią przodków pisana 91
4.3. (Polska) tożsamość narodowa repatriantów z Kazachstanu i jej różne oblicza 94
4.4. Od tożsamości narodowej do tożsamości kulturowej – zanik polskości w międzypokoleniowym przekazie kulturowym repatriantów 99

ROZDZIAŁ 5. POLSKOŚĆ W KOLORZE SEPII – DROGA DO ODZYSKANIA POLSKIEJ TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ I PRZYPISANIA DO ŚWIATA POLSKIEJ KULTURY 109
5.1. Parcelacja pamięci w przekazie międzypokoleniowym, czyli brakujące strony w rodzinnym albumie dzieci-repatriantów 109
5.2. Odzyskiwanie polskiego kapitału kulturowego 115
5.3. Rewitalizacja języka polskiego jako przeciwwaga wydziedziczenia dzieci-repatriantów z polskojęzycznego obrazu świata 118
5.4. Repatriacja jako efekt ponownego wydziedziczenia Polaków z Kazachstanu i ich potomnych (dzieci-repatriantów) 123
5.5. Milczące wypowiedzenie posłuszeństwa jako sprzeciw przeciwko wydziedziczeniu 127

ROZDZIAŁ 6. OSWAJANIE OBCOŚCI/INNOŚCI, CZYLI ŚWIAT POLSKIEJ KULTURY 131
6.1. Nowe doświadczanie świata 131
6.2. Akulturacja/asymilacja – komplementarność czy przeciwstawne bieguny oddziaływania? 138

ROZDZIAŁ 7. PRZYWRACANIE ŁADU RZECZYWISTOŚCI 155
7.1. Biografia jako opowieść dla siebie, opowieść dla innych, opowieść o innych 155
7.2. Nowe zakamarki niepamięci 164
7.3. Próba odpowiedzi na pytanie: „Kim jestem?” 168

ROZDZIAŁ 8. POLSKA (NIE)CODZIENNOŚĆ W PRZESTRZENI EDUKACYJNEJ 178
8.1. Nowy uczeń w (polskim) pejzażu szkolnym – wybrane aspekty 178
8.2. Odmienność dzieci-repatriantów, której nie chciano dostrzec 188
8.3. Intruz czy gość – dzieci-repatrianci w polskiej przestrzeni edukacyjnej. Rosyjskojęzyczny Polak w polskiej placówce oświatowej – wybrane aspekty 193
8.4. Polski rówieśnik – nieistniejący przewodnik po świecie polskiej kultury 204
8.5. Nauka języka polskiego jako obcego – dominacja programu nad refleksją 208

„OD «OBCOŚCI» POPRZEZ «INNOŚĆ» AŻ DO «ODMIENNOŚCI»” – ZAMIAST ZAKOŃCZENIA 212
BIBLIOGRAFIA 220
DOKUMENTY 237
PODZIĘKOWANIA 238