ebook Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych Agata Cabała

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2015

Książka Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych. Analiza funkcjonalna ma charakter teoretyczno-empiryczny. Główny przedmiot badań, zdania warunkowe, wchodzą w zakres zainteresowania wielu dyscyplin naukowych, stąd książka ma interdyscyplinarny charakter. Zdania warunkowe usytuowane zostały w siatce pojęciowej dydaktyki ogólnej, logiki, semiotyki, modalności. Analizy teoretyczne korespondują bezpośrednio z badaniami empirycznymi zdań warunkowych, badaniami przeprowadzonymi na obszernym materiale badawczym: 300 protokołów z obserwacji zajęć w klasach I–III i 77 podręcznikach do klas edukacji wczesnoszkolnej. Wypowiedzi warunkowe nauczycieli, uczniów, autorów podręczników stały się podstawą do wyznaczenia czterech modeli funkcjonalnych zdań warunkowych: poznawczego (model I), wychowawczo-praksyjnego (model II), zadaniowego (model III) oraz polifunkcyjnego (model IV). Książka adresowana jest do pracowników uczelni wyższych przygotowujących studentów do pracy w zawodzie nauczyciela klas wczesnoszkolnych, studentów o specjalności edukacja wczesnoszkolna i wychowanie przedszkolne, nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, autorów podręczników i przewodników metodycznych, osób zainteresowanych analizą semiotyczną języka naturalnego.

Spis treści ebooka Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych

Spis treści

Wstęp / 9

Część I
Teoretyczne podstawy badań nad funkcją zdań warunkowych w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych

R o z d z i a ł 1
Zdania warunkowe w edukacji wczesnoszkolnej / 19
1.1. Analiza pojęć / 19
1.1.1. Kształcenie wczesnoszkolne / 21
1.1.2. Zdanie warunkowe / 24
1.1.3. Paradoks implikacji / 27
1.1.4. Zdanie a wypowiedź / 28
1.2. Zdania warunkowe w mowie, myśleniu i działaniu społecznym uczniów w wieku wczesnoszkolnym / 30
1.2.1. Cechy umysłowości dzieci 7—10-letnich / 31
1.2.2. Zdania warunkowe a reguły gier i zasady postępowania społecznego / 33
1.3. Zadaniowy wymiar analizy zdania warunkowego / 35
1.4. Zdanie warunkowe jako narzędzie osiągania celów edukacji wczesnoszkolnej / 38
1.4.1. Funkcje okresu kontrfaktycznego gdyby… to… w myśleniu o przyszłości / 40

R o z d z i a ł 2
Semiotyka zdania warunkowego / 43
2.1. Syntaktyka zdania warunkowego / 43
2.1.1. Spójnik w zdaniu warunkowym / 46
2.2 Semantyka zdania warunkowego / 47
2.3. Pragmatyka zdania warunkowego / 49

R o z d z i a ł 3
Modalność zdania warunkowego / 55
3.1. Eksplikacja pojęcia modalności / 55
3.2. Kwalifikacja modalna zdań warunkowych / 58
3.3. Modalność epistemiczna zdań warunkowych / 63
3.3.1. Wykładniki epistemicznych postaw modalnych w zdaniach warunkowych / 65
3.4. Modalność deontyczna zdań warunkowych / 69
3.4.1. Charakterystyka dyrektyw teleologicznych / 74
3.4.2. Dyrektywy teleologiczne stwierdzenia — ujęcie modelowe / 79
3.5. Związek warunkowy, związek przyczynowy — relacje pomiędzy treścią członów okresu warunkowego p i q / 84
3.5.1. Rodzaje warunków a typy zależności pomiędzy treścią członów warunkowych p i q / 86
3.5.2. Zdania warunkowe a prawa nauki / 89

Część II
Badania własne nad funkcją zdań warunkowych w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych

R o z d z i a ł 4
Metodologia badań własnych / 93
4.1. Refleksje metodologiczne / 93
4.2. Przedmiot badań, cel badań, problematyka badań / 96
4.3. Zmienne i wskaźniki / 104
4.4. Metody, techniki, narzędzia badań / 105
4.5. Organizacja badań, wybór terenu badań i badanej zbiorowości / 107
4.6. Charakterystyka badanej próby / 109

R o z d z i a ł 5
Zdania warunkowe ujęte w kategoriach i modelach / 113
5.1. Założenia teoretyczne i metodologiczne kategoryzacji zdań warunkowych / 113
5.2. Modele funkcjonalne zdań warunkowych / 119
5.3. Syntaktyka zdań warunkowych — rodzaje funktorów w wypowiedziach warunkowych autorów podręczników, nauczycieli i uczniów / 121
5.3.1. Rodzaje funktorów warunkowych a język pisany i język mówiony / 125

R o z d z i a ł 6
Funkcje zdań warunkowych w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych / 128
6.1. Funkcje poznawcze zdań warunkowych (model I) / 129
6.1.1. Funkcja zdań warunkowych w kształtowaniu u uczniów czynności wyjaśniania / 131
6.1.2. Funkcja zdań warunkowych w kształtowaniu u uczniów umiejętności definiowania i innych czynności poznawczych z nią związanych / 136
6.1.3. Analiza porównawcza zdań warunkowych związanych z wyjaśnianiem i definiowaniem / 140
6.1.4. Funkcja zdań warunkowych w kształtowaniu u uczniów czynności przewidywania i myślenia refleksyjnego / 141
6.2. Funkcje wychowawczo-praksyjne zdań warunkowych (model II) / 142
6.2.1. Funkcja wypowiedzi warunkowych w organizowaniu przez nauczyciela porządku na zajęciach / 145
6.2.2. Funkcja zdań warunkowych w ustanawianiu norm współżycia społecznego klasy szkolnej / 146
6.2.3. Funkcja zdań warunkowych w kształtowaniu u uczniów umiejętności sprawnego działania — analiza na przykładzie dyrektyw teleologicznych / 148
6.2.3.1. Typy dyrektyw teleologicznych a nabywanie przez uczniów umiejętności sprawnego działania / 150
6.2.3.2. Rodzaje dyrektyw teleologicznych a nabywanie przez uczniów umiejętności sprawnego działania / 153
6.2.3.3. Stwierdzenia warunkowe dyrektywne nauczycieli i uczniów a typ treści kształcenia / 156
6.2.4. Funkcja instruktażowa wypowiedzi warunkowych dyrektywnych / 160
6.3. Funkcje zadaniowe zdań warunkowych (model III) / 163
6.3.1. Funkcja zdań warunkowych w określaniu i dookreślaniu warunków wykonania zadania dydaktycznego / 164
6.3.2. Funkcja zdań warunkowych w przedstawianiu przez ucznia propozycji rozwiązania zadania / 166
6.3.3. Funkcja zdań warunkowych w kształtowaniu u uczniów czynności oceny, samooceny, kontroli, samokontroli / 168
6.4. Polifunkcyjność zdań warunkowych (model IV) / 170
6.4.1. Pochwała, docenienie, upomnienie, pouczenie, irytacja, wyrzut oraz inne komunikaty wyrażane przy pomocy wypowiedzi warunkowych / 172
6.4.2. Rola zdań warunkowych w czynnościach zabawowych / 173
6.4.3. „Funkcje różne” zdań warunkowych modelu IV — analiza na przykładzie wybranych kategorii zdań / 175
6.4.4. Zdania warunkowe w analizach jakościowych / 177
6.4.4.1. Zależność: zadanie—odpowiedź / 177
6.4.4.2. Warunek w zdaniach warunkowych / 180
6.4.4.3. Spójnik „bo” w zdaniach warunkowych / 182
6.4.4.4. Niespójność semiotyczno-dydaktyczna w zdaniach warunkowych / 184

Analizy podsumowujące. Prawidłowości w analizach zdań warunkowych / 187

Aneks / 197
Załącznik 1. Przewodnik do sporządzania protokołów z obserwacji zajęć w klasach I—III / 197
Załącznik 2. Przykłady zdań warunkowych w kategoriach syntaktycznych i semantyczno-pragmatycznych / 200
Załącznik 3. Tabele / 219

Bibliografia / 269

Summary / 285
Résumé / 287