ebook Zderzenie kultur Artur Wysocki

Wydawca: UMCS

Rok wydania: 2014

Książka Zderzenie kultur. Polskość i sowieckość na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939-1941 we wspomnieniach Polaków zawiera wieloaspektową analizę dynamiki stosunków społecznych i kulturowych zaistniałych pomiędzy ludnością polską a sowiecką podczas pierwszej okupacji sowieckiej (17 września 1939 r. – 22 czerwca 1941 r.), a więc w sytuacji, gdy na ziemie wschodnie II RP wkroczyły wojska Armii Czerwonej, a niedługo później ludność napływowa ze wschodu, mająca za zadanie budować na zajętych terenach nowy, sowiecki porządek społeczny. Rozgrywające się wówczas wydarzenia stanowią niezwykle interesującą i rozbudowaną ilustrację przejawów i społecznych konsekwencji kontaktu ludności miejscowej z odmienną rzeczywistością społeczno-kulturową

Spis treści ebooka Zderzenie kultur

Wstęp 9
Metodologia badań 25

1. Założenia, problematyka i hipotezy badawcze 25
2. Metoda biograficzna 33
3. Stan badań nad problematyką kontaktu kulturowego na ziemiach wschodnich II RP w latach 1939-1941 38
4. Charakterystyka materiału empirycznego 44
5. Procedura badań 51

Część I. Konteksty 55

I. Ziemie wschodnie II Rzeczypospolitej (kontekst społeczny) 57

1. Ziemie wschodnie II Rzeczypospolitej jako pogranicze kulturowe 58
2. Terytorium i mitologia 63
3. Procesy narodotwórcze 71
4. Struktura i stosunki społeczne oraz narodowościowe 75
5. Stereotyp Rosji i Rosjan oraz jego historyczne uwarunkowania 88

II. Pierwsza okupacja sowiecka 1939-1941 (kontekst historyczny) 99

1. Terytorialne zróżnicowanie i zmienne strukturalne pierwszej okupacji sowieckiej 100
2. Rys historyczny pierwszej okupacji sowieckiej 102
3. Sowietyzacja ziem wschodnich II RP 109
4. Polityka narodowościowa władz sowieckich 135
5. Charakterystyka napływowej ludności sowieckiej 139

Część II. Zderzenie kultur 145

III. Pierwsze wrażenie 147

1. Periodyzacja pierwszej okupacji sowieckiej 149
2. Wyzwolenie czy okupacja? 152
3. Wkroczenie Armii Czerwonej. Pierwszy kontakt 156
4. Zachowania żołnierzy i pierwsze porządki władz sowieckich 162
5. Wybory 22 października 1939 roku 175

IV. Polacy wobec sowietyzacji 181

1. „Przybysze ze Wschodu” 182
1.1. Nowa obyczajowość 182
1.2. Estetyka i organizacja przestrzeni publicznej 190
1.3. Język 193
1.4. Terror – strach – brak zaufania 196
1.5. Pozytywne elementy zachowań Sowietów i rzeczywistości sowieckiej 206
2. Funkcjonowanie gospodarki i ogólne warunki bytu 213
3. Polacy o instytucjach sowieckich 224
3.1. Propaganda 225
3.2. Oświata 229
3.3. Szkolnictwo wyższe 236
4. Kultura polityczna 244
5. Religia i próby ateizacji społeczeństwa 253

V. Kontekst niemiecki i pozostałe składniki obrazu okupacji sowieckiej 259

1. Kontekst niemiecki 260
2. Inni wobec sowietyzacji 269
3. Obraz enkawudzisty a obraz czerwonoarmisty 286
4. Funkcje społeczne humoru okupacyjnego 288

VI. Okupacja sowiecka a dynamika i struktura zderzenia kultur 301

1. Od szoku kulturowego i cywilizacyjnego do zderzenia kultur 303
2. Struktura różnic kulturowych 306
3. Zderzenie kultur a rezultaty sowietyzacji ziem wschodnich II RP 331
4. Podstawowe cechy pierwszej okupacji sowieckiej jako zderzenia kulturowego 346

Zakończenie 353
Bibliografia 359
Spis tabel 387