ebook Znaczenie, prawda, przekonania. Problematyka znaczenia w filozofii języka Janusz Maciaszek

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2008

Praca dzieli się na dwie zasadnicze części: pierwsza, obejmująca rozdziały 1–4, ma charakter historyczny a zarazem polemiczny, druga – konstruktywny i przedstawia holistyczne podejście do problematyki znaczenia. Nasze rozważania rozpoczniemy od wyodrębnienia przedteoretycznych sensów terminu „znaczenie”. Przedstawione rozstrzygnięcia będą miały charakter wstępny i przygotowawczy. Poważne badania nad znaczeniem nie mogą bowiem opierać się na próbie uściślenia intuicji związanej z tym pojęciem i konieczne jest sformułowanie teorii znaczenia. W kolejnych dwóch rozdziałach przedstawię wybrane teorie znaczenia w ujęciu historycznym, począwszy od starożytności aż do połowy XX wieku. Prezentowane teorie utożsamiają znaczenia z różnymi bytami, należącymi niemal do wszystkich możliwych kategorii ontologicznych. Jak będę się starał pokazać, dominujące aż do połowy XX wieku teorie znaczenia można wyprowadzić z prób interpretacji
filozofii Arystotelesa, w szczególności zaś jego pojęcia formy, którą uznaję za prototyp pojęcia znaczenia. Częściowy przełom w badaniach nad znaczeniem przyniosły prace Gottloba Fregego, które pozwoliły na przypisanie znaczeń wyrażeniom nienazwowym. Jak będę się jednak starał pokazać, Frege nie zdołał wyzwolić się do końca spod wpływu arystotelizmu.

Książka ta przeznaczona jest dla czytelnika, który interesuje się filozoficzną refleksją nad językiem i komunikacją językową. Powinna ona zainteresować zarówno filozofa, jak i filologa.

Ze wstępu

Spis treści ebooka Znaczenie, prawda, przekonania. Problematyka znaczenia w filozofii języka

Wstęp. Znaczenie: źródła problematyki 7

Rozdział 1. Sens terminu „znaczenie” – próby definicji 15
1.1. Typologia znaczeń terminu „znaczenie” 15
1.2. Znaczenia terminu „znaczenie” u Ogdena i Richardsa 26
1.3. Znaczenie wyrażeń nazwowych u Hilarego Putnama 43
1.4. Wypowiedzenia znaczące u Paula Grice’a 53
1.5. Sensiznaczenieu Gottloba Fregego 65
Uwagi końcowe: w stronę teorii znaczenia 68

Rozdział 2. Od starożytności do Fregego 71
2.1. Znaczenie wyrażenia w tradycji Arystotelesa 72
2.2. Mentalizm znaczeniowy – asocjacjonizm 87
2.3. Eksternalizm znaczeniowy – teoria konotacyjna 98
2.4. Idealizm znaczeniowy – teoria sensu Fregego 112
Uwagi końcowe: czy znaczenie jest „bytem”? 131

Rozdział 3. Dziedzictwo Fregego: neopozytywizm i behawioryzm 135
3.1. Weryfikacjonizm Koła Wiedeńskiego 137
3.2. Holizmkonfirmacyjny 147
3.3. Behawioryzm w teorii znaczenia 166
3.4. Znaczenia jako intensje: Carnap, Church i Montague 183
Uwagi końcowe 206

Rozdział 4. O teoriach znaczenia 209
4.1. W jakim sensie teoria znaczenia jest teorią? 210
4.2. Teoria znaczenia jako teoria poznawczej funkcji języka 216
4.3. W stronę pragmatycznych teorii znaczenia 226
4.4. Teoria znaczenia według MichaelaDummetta 241
4.5. Poglądy Donalda Davidsona na teorię znaczenia 255
Uwagi końcowe 263

Rozdział 5. Teoria znaczenia Kazimierza Ajdukiewicza 267
5.1. Znaczenie jako twór językowy 268
5.2. Dyrektywalna teoria znaczenia Ajdukiewicza 304
5.3. Problemy związane z teorią Ajdukiewicza 330
Dodatek 347

Rozdział 6. Między semantyką a pragmatyką – teoria znaczenia Donalda Davidsona 353
6.1. Teoria prawdy Tarskiego jako teoria znaczenia 355
6.2. Pojęcie prawdy u Donalda Davidsona 382
6.3. Program semantyczny Davidsona – analiza parataktyczna 409
6.4. Filozofia języka Davidsona w szerszej perspektywie 458 Dodatek. Przyczynowa teoria nazywania 528

Rozdział 7. Znaczenie, holizm znaczeniowy, metafora – próba syntezy 541
7.1. Ajdukiewicz, Davidson i holizm znaczeniowy 542
7.2. Niedosłowność jakotest dla teorii znaczenia 569

Zakończenie 621
Bibliografia 627
Indeks pojęć 635
Indeks osób 639
Od Redakcji 641