-11%

ebook Baśni przeobrażone. Transformacje bajki i baśni w polskiej epice po 1989 roku Magdalena Bednarek

Wydawca: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania: 2020

Bajka należy do najstarszych form narracyjnych, a wątki bajkowe – do najmocniej rozpowszechnionych. Jej wpływ można odnaleźć także w najnowszej literaturze niefantastycznej adresowanej do dorosłych odbiorców – i tę przestrzeń eksploruje niniejsza monografia, równocześnie sytuując ją wobec wcześniejszej polskiej tradycji, współczesnej kultury popularnej oraz literatury dla dzieci. Narracja, wątki fabularne oraz postacie to trzy podstawowe elementy, za sprawą których bajka uobecniania się we współczesnej polskiej epice. W prozie M. Sieniewicza, A. Nasiłowskiej, J. Dukaja, I. Karpowicza, O. Tokarczuk, K. Kofty, B. Butenki i innych są one tyleż odtwarzane, co przekształcane. Zjawiska takie jak: bajkosfera, retelling, prze-pisywanie i antybaśń są w książce niejednokrotnie przywoływane, a ich granice – redefiniowane. Przemiany ustrojowe 1989 roku zwolniły bajkę z funkcji mowy ezopowej, a otwarcie granic sprzyjało inspiracjom feministycznym i popkulturowym. Nie oznacza to jednak, by gry z bajkową tradycją miały obecnie jedynie funkcje ludyczne czy estetyczne. Baśniowość, jak dowodzi autorka, stała się w ostatnich dekadach sposobem podejmowania problematyki społeczno-kulturowej krytyki.

Spis treści ebooka Baśni przeobrażone. Transformacje bajki i baśni w polskiej epice po 1989 roku

Podziękowania 9
Wstęp 11
Rozdział I. Skradziony język baśni, 23
1. Baśń synkretyczna – Wroniec Jacka Dukaja 25
Między bajką a baśnią 26
Polityczne zwierzę (w bajce) 31
Cudowność zdeprawowana 35
Bohaterska wyprawa 40
Słowiarze-bajarze 43
2. Baśń nieświadoma – Królowa Tiramisu Bohdana Sławińskiego 48
Rodzinna układanka 48
W szponach teorii 52
Z perspektywy tradycji (narodowych) 55
Ideologia oczywistości 61
3. Z nadzieją na szczęście – Sońka Ignacego Karpowicza 64
Jak historię przemienić w bajkę? 65
Książę w śmierć przemieniony 67
Katartyczna baśń? 71
4. Happy endu nie będzie, czyli o antybaśni 76
Rozdział II. Prze-pisywanie fabuł 88
1. Prawdziwe historie 91
Ab ovo – retellingi Sapkowskiego 91
„Znacie, nie znacie – i tak opowiem”. Bajki Bohdana Butenki 98
2. W stronę idei 105
W jednym lesie – Co się stało z naszą bajką? Hanny Krall 106
Bajka filozoficzna 110
3. Baśni zanurzone w czasie 116
Modernizacje 119
Baśnie bardzo aktualne 127
Defamiliaryzacja baśni 129
Nie baśniowy czas 134
4. Baśni (nie)poprawne politycznie 135
Feministyczne baśni 139
Queerowanie baśni 152
5. Reinterpretacja w praktyce 161
Rozdział III Metamorfozy postaci 173
1. Księżniczki 176
Zakładniczki patriarchatu 176
Wielka ucieczka? 185
Księżniczki, na miotły! 192
Dokąd idziesz, Mała Dziewczynko? 205
2. Wiedźmy 208
Mit wiedźmy 213
Wiedźma z krainy pop 224
Udomowienie wiedźmy 232
Wojna mitów 235
Kapłanki 242
Na słowiańską nutę 248
3. O wyższości różu 256
Zakończenie 263
Bibliografia 272
Nota bibliograficzna 290
Indeks 291
Spis ilustracji 301
Summary (Fairy Tales Transformed. The Metamorphosis of Fairy Tales in Polish Literature after 1989) 303