ebook Bioetyka, t. 2. Pacjent w systemie opieki zdrowotnej Kazimierz Szewczyk

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2009

Nowoczesny, przystosowany do polskiej specyfiki wykład o bioetyce!

Autor definiuje bioetykę jako etykę systemów opieki zdrowotnej w społeczeństwach demokratycznych. Przywołuje zarówno klasyczne przykłady dające początek bioetyce, jak i kazusy z rodzimej praktyki medycznej, co sprawia, że praca - nic nie tracąc z walorów podręcznika dla studentów medycyny, biologii, filozofii i prawa - staje się także ciekawą lekturą dla lekarzy, biologów, filozofów i prawników oraz szerokiego grona czytelników zainteresowanych moralną stroną uprawiania medycyny. Po raz pierwszy w polskiej literaturze przedmiotu uwzględniono w tak szerokim zakresie kulturalne, społeczne, prawne i ekonomiczne realia Polski, które wpływają na kształt polityki zdrowotnej naszego kraju.

Tom 2 przedstawia:

moralne aspekty rozdzielnictwa świadczeń zdrowotnych,

etyczne wymogi i prawne regulacje badań naukowych w medycynie,

moralną stronę transplantologii,

etyczno-prawne zagadnienia błędów medycznych.

O bogactwie tematycznym książki Kazimierza Szewczyka i jej szczególnej wartości dla polskiego czytelnika stanowi i to, w jaki sposób autor łączy w niej perspektywę globalną z optyką lokalną, z jednej strony obszernie przedstawiając bioetyczne spory toczące się w świecie, a z drugiej strony opisując równie dokładnie i szczegółowo ich reperkusje w naszych rodzimych realiach.

(Prof. Włodzimierz Galewicz, Prezes Polskiego Towarzystwa Bioetycznego)

Spis treści ebooka Bioetyka, t. 2. Pacjent w systemie opieki zdrowotnej

I. Moralna strona racjonowania świadczeń zdrowotnych 11
A. Cele dydaktyczne 13
B. Część teoretyczna 13
1. Definicja racjonowania świadczeń zdrowotnych 13
2. Formy racjonowania 15
2.1. Racjonowanie jawne 15
2.2. Racjonowanie niejawne 16
2.3. Racjonowanie ekonomiczne 17
2.4. Racjonowanie nieekonomiczne 18
3. Poziomy racjonowania 19
3.1. Poziom makro 19
3.2. Poziom mezo 20
3.3. Poziom mikro 20
4. Podstawowe zasady racjonowania 21
4.1. Grupa zasad etycznych 21
4.2. Grupa reguł wyboru między jednostkami 22
4.3. Grupa zasad skutku 24
4.4. Grupa zasad proceduralnych 26
5. Etapy ewolucji poglądów dotyczących sposobów racjonowania opieki zdrowotnej 28
5.1. Etap teoretyczny 28
5.2. Etap systemowy 29
5.2.1. Plan usług zdrowotnych stanu Oregon 29
5.2.2. Wybory w opiece zdrowotnej (Raport Dunninga) 31
5.3. Etap procesualny 34
5.3.1. Ustalanie priorytetów w opiece zdrowotnej – raport 34
5.3.2. Strategia zmian w systemie opieki zdrowotnej 35
C. Część analityczna 36
1. Etyczny aspekt kolejek do świadczeń zdrowotnych 36
2. Moralna problematyka współpłacenia przez pacjentów za świadczenia zdrowotne 41
3. Racjonowanie ekonomiczne i nieekonomiczne 44
3.1. Racjonowanie ekonomiczne 44
3.2. Racjonowanie nieekonomiczne 47
D. Pytania kontrolne 50
E. Literatura uzupełniająca 51
II. Etyka badań naukowych w medycynie 53
A. Cele dydaktyczne 55
B. Część teoretyczna 55
1. Dokumenty etyczne i regulacje prawne dotyczące badań naukowych w medycynie 57
1.1. Podstawowe źródła regulacji badań naukowych z użyciem ludzi i zwierząt kręgowych 58
1.2. Ważniejsze regulacje badań z użyciem probantów 61
1.3. Ważniejsze regulacje badań z użyciem kręgowców 65
2. Problemy definicyjne. Zróżnicowanie typów i metod badań naukowych 66
2.1. Innowacyjne interwencje medyczne i medyczne badania naukowe 67
2.2. Proces badania produktu leczniczego i jego etapy 68
2.2.1. Badania podstawowe i przedkliniczne 68
2.2.2. Badania kliniczne 69
2.3. Badania genetyczne 71
2.4. Badania epidemiologiczne 72
2.5. Badania świadczeń medycznych 73
2.6. Zróżnicowanie metodologiczne badań 74
2.7. Uwagi terminologiczne 76
3. Etyczna strona doświadczeń z użyciem zwierząt 77
3.1. Stanowiska dotyczące wykorzystywania w badaniach zwierząt doświadczalnych 78
3.1.1. Stanowisko dominacji człowieka 78
3.1.2. Stanowisko praw zwierząt 78
3.1.3. Stanowisko priorytetu interesów ludzi 79
3.1.4. Stanowisko ważenia interesów zwierząt i człowieka 80
3.1.5. Stanowisko równego respektowania interesów zwierząt i człowieka 80
3.2. Komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach 82
3.3. Skala inwazyjności badań na żywych kręgowcach 83
4. Etyczne wymogi prowadzenia badań z użyciem ludzi 84
4.1. Wartość naukowa lub społeczna badania 84
4.2. Wiarygodność naukowa badania 85
4.2.1. Medycyna wiarygodna 85
4.3. Sprawiedliwy dobór probantów 87
4.4. Akceptowalny stosunek ryzyka do korzyści 90
4.4.1. Próby badawcze i terapeutyczne 91
4.4.2. Placebo w badaniach naukowych 92
4.5. Niezależna kontrola 95
4.5.1. Zadania komisji etycznych 95
4.5.2. Modele komisji 96
4.5.3. Odwoławcza Komisja Bioetyczna i komisje bioetyczne 98
4.6. Zgoda uczestnika badania 100
4.6.1. Dopuszczalność badań bez uprzedniej zgody probanta 102
4.6.2. Zgoda w naukowych badaniach genetycznych 104
4.6.3. Zgoda w nieinterwencyjnych studiach epidemiologicznych 105
4.7. Szacunek dla potencjalnych i zakwalifi kowanych probantów 106
C. Część analityczna 107
1. Konflikt interesów w badaniach naukowych 107
1.1. Konflikt między instytucjami naukowymi a sponsorami – komercjalizacja uniwersyteckich badań naukowych 115
2. Próby kliniczne fazy I w onkologii 120
D. Pytania kontrolne 126
E. Literatura uzupełniająca 127
III. Etyka transplantacji 129
A. Cele dydaktyczne 131
B. Część teoretyczna 131
1. Zagadnienia definicyjne i niezbędne wyjaśnienia medyczne 132
2. Definiowanie śmierci 136
2.1. Kryteria śmierci 136
2.1.1. Kryterium krążeniowe 136
2.1.2. Kryterium śmierci mózgu 137
2.2. Definiowanie śmierci jako dyskurs społeczny 138
2.2.1. Wyznaczniki społecznego definiowania śmierci 139
2.3. Reguła martwego dawcy 145
2.4. Dawcy z nie bijącym sercem 145
2.5. Klauzula sumienia w wyborze definicji śmierci 147
2.6. Diagnostyka śmierci – stan prawny w Polsce 147
3. Modele pozyskiwania narządów 150
3.1. Model rutynowego pozyskiwania 150
3.1.1. Model pozyskiwania narządów bez konieczności pytania źródeł o zgodę 151
3.1.2. Model zgody domniemanej 152
3.2. Model dawstwa 156
3.2.1. Dawcy martwi 156
3.2.2. Dawcy żywi 156
3.3. Model rynkowy 160
3.4. Model dawstwa wynagradzanego 170
4. Moralne problemy dystrybucji narządów do przeszczepów 171
4.1. Alokacja narządów ze zwłok 171
4.1.1. Kryteria alokacji narządów 172
4.1.2. Zasada sprawiedliwości w systemie alokacji narządów 174
4.1.3. Warunki proceduralne rozdzielnictwa narządów 176
4.2. Dystrybucja tkanek i komórek od niespokrewnionych dawców żywych 177
C. Część analityczna 177
1. Moralne aspekty przeszczepów wielonarządowych 177
2. Moralna problematyka ksenotransplantacji 177
3. Moralnie kontrowersyjne strategie zmniejszania strukturalnego niedoboru narządów 191
D. Pytania kontrolne 195
E. Literatura uzupełniająca 196
IV. Moralno-prawne aspekty błędów medycznych 197
A. Cele dydaktyczne 199
B. Część teoretyczna 199
1. Problematyka błędów medycznych 200
1.1. Problemy definicyjnie 201
1.1.1. Jatrogeneza 201
1.1.2. Zdarzenia niepożądane 202
1.1.3. Błędy medyczne 203
1.1.4. Potencjalne zdarzenia niepożądane 204
1.2. Klasyfikacja błędów medycznych 205
1.2.1. Klasyfikacja błędów pomocna w budowaniu bezpiecznego systemu opieki zdrowotnej 205
1.2.2. Klasyfikacja błędów przydatna w realizacji nakazu sprawiedliwości 208
1.3. Czynniki wpływające na wzrost zainteresowania błędami medycznymi 209
2. Bezpieczeństwo pacjentów 210
2.1. Dwa podejścia do błędów medycznych 211
2.1.1. Podejście indywidualistyczne 211
2.1.2. Podejście systemowe 212
2.2. Systemy powiadamiania o błędach medycznych 213
2.2.1. Systemy odpowiedzialności 214
2.2.2. Systemy edukacyjne 215
3. Realizacja nakazu sprawiedliwości 216
3.1. Dwa ujęcia odpowiedzialności 216
3.2. Przesłanki odpowiedzialności prawnej lekarzy 217
3.2.1. Bezprawność postępowania 217
3.2.2. Szkoda/krzywda 219
3.2.3. Skutek 219
3.2.4. Należyta staranność/ostrożność postępowania 220
3.2.5. Wina sensu stricto (zawinienie) 222
3.2.6. Związek przyczynowy między zachowaniem sprawcy a szkodą/skutkiem 223
3.3. Odpowiedzialność cywilna, karna i zawodowa lekarzy 224
3.3.1. Odpowiedzialność cywilna 224
3.3.2. Odpowiedzialność karna 225
3.3.3. Odpowiedzialność zawodowa 228
3.4. Obowiązek informowania o błędach w świetle przepisów Kodeksu etyki lekarskiej 230
3.5. Błąd medyczny jako kategoria prawna i pojęcie odpowiedzialności zawodowej 235
3.6. Krytyka prawnego ujęcia błędu 240
C. Część analityczna 241
1. Jatrogenny aspekt profilaktyki i edukacji zdrowotnej 241
2. Etyczna problematyka informowania pacjentów o błędach popełnionych przez lekarzy 249
3. Błąd i finanse 255
D. Pytania kontrolne 259
E. Literatura uzupełniająca 260
Spis przykładów 261
Literatura cytowana 262
Indeks nazwisk 282
Indeks instytucji, organizacji i dokumentów 289
Indeks rzeczowy 293