ebook Biographia literaria Samuel Taylor Coleridge

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2019

Biographia literaria (1817) Samuela Taylora Coleridge’a to zbiór szkiców o tematyce filozoficznej i krytycznoliterackiej, ujętych w ramy autobiografii intelektualnej. Dzieło powstało z połączenia dwóch tekstów, pierwotnie planowanych jako osobne książki.
Pierwsza z nich miała być esejem filozoficznym – krytyką anglosaskiej, asocjacjonistycznej filozofii umysłu (Locke’a, Hume’a, Hartleya) z pozycji idealizmu transcendentalnego (Kanta i Schellinga), z którym Coleridge zapoznał się w Niemczech, druga – obszernym podsumowaniem stosunku Coleridge’a do twórczości i programu literackiego jego wielkiego przyjaciela i poety, Williama Wordswortha, wskazaniem jego mocnych i słabych punktów. Z tego połączenia filozofii i krytyki literackiej zrodziły się oryginalne pomysły, takie jak rozróżnienie wyobraźni i fantazji jako dwóch różnych władz umysłu oraz idea „zawieszenia niewiary” jako zasady tworzenia fikcji literackiej.
Całość wzbogacają erudycyjne dygresje oraz barwne anegdoty ukazujące panoramę społeczeństwa brytyjskiego w okresie wojen z rewolucyjną, a następnie napoleońską Francją.

Spis treści ebooka Biographia literaria

Wprowadzenie do lektury Biographia literaria Coleridge’a (Bartosz Działoszyński) XI
TOM PIERWSZY 1
Rozdział I. Motywy napisania tego dzieła. Odbiór pierwszych publikacji autora. Kształtowanie się jego smaku w szkole. Wpływ współczesnych pisarzy na umysły młodzieży. Sonety Bowlesa. Porównanie poetów przed Pope’em i po nim 3
Rozdział II. Rzekoma gniewność ludzi obdarzonych geniuszem. Poddana próbie faktów. – Przyczyny i okoliczności tego zarzutu. Jego niesłuszność 23
Rozdział III. Co autor zawdzięcza krytykom i przypuszczalne tego powody. Zasady współczesnej krytyki. Dzieła i charakter pana Southeya 39
Rozdział IV. Ballady liryczne i przedmowa do nich. Wczesne wiersze pana Wordswortha. O fantazji i wyobraźni. Rozważania o tym rozróżnieniu ważnym dla sztuk pięknych 55
Rozdział V. O prawie asocjacji. – Jego historia prześledzona od Arystotelesa do Hartleya 73
Rozdział VI. Czym system Hartelya różni się od systemu Arystotelesa, a także o tym, że jest on nie do utrzymania jako teoria i nie ma oparcia w faktach 83
Rozdział VII. O koniecznych konsekwencjach teorii Hartleya. O pierwotnej pomyłce bądź ekwiwokacji, która spowodowała przyjęcie tej teorii. Memoria Technica 91
Rozdział VIII. System DUALIZMU wprowadzony przez Kartezjusza. Przeformułowany najpierw przez Spinozę, a następnie przez Leibniza w doktrynę harmonii przedustawnej. Hylozoizm. Materializm. Żaden z tych systemów, a także żadna z możliwych teorii asocjacji nie uzupełnia ani nie zastępuje teorii percepcji, nie tłumaczy też kształtowania się skojarzeń 99
Rozdział IX. Czy możliwa jest filozofia jako nauka i pod jakimi warunkami? Giordano Bruno. Arystokracja literacka, czyli istnienie cichej zmowy między uczonymi tworzącymi zakon uprzywilejowanych. Co autor zawdzięcza mistykom. A co Immanuelowi Kantowi. Różnica między literą a duchem pism Kanta oraz rehabilitacja roztropności w nauczaniu filozofii. Fichtego próba stworzenia kompletnego systemu krytyki. Jej częściowy sukces i ostateczna klęska. Co autor zawdzięcza Schellingowi, a spośród pisarzy angielskich Saumarezowi 105
Rozdział X. Rozdział pełen dygresji i anegdotek, interludium poprzedzające rozważania o naturze i genezie wyobraźni, czyli władzy plastycznej. O pedantyczności i pedantycznym wyrażaniu się. Rady dla młodych autorów odnośnie do publikowania. Różne anegdoty z życia literackiego autora oraz rozwój jego poglądów religijnych i politycznych 121
Rozdział XI. Serdeczne napomnienie dla wszystkich, którzy w młodym wieku czują się zdatni do zostania pisarzami 169
Rozdział XII. Rozdział zawierający prośby i przestrogi dotyczące zgłębiania lub pominięcia następnego rozdziału 179
Rozdział XIII. O wyobraźni, czyli władzy esemplastycznej 215
TOM DRUGI 225
Rozdział XIV. Okoliczności powstania Ballad lirycznych i tematy pierwotnie do nich przewidziane. Przedmowa do drugiego wydania. Spór przez nią wywołany, jego przyczyny i zaciekłość. Filozoficzne definicje wiersza i poezji oraz scholia 227
Rozdział XV. Szczególne symptomy władzy poetyckiej, objaśnione w krytycznej analizie Venus i Adonisa oraz Lukrecji Shakespeare’a 237
Rozdział XVI. Uderzające różnice między poetami naszych czasów a XV i XVI wieku. – Pragnienie połączenia charakterystycznych zalet obu tych epok 245
Rozdział XVII. Rozbiór swoistych założeń pana Wordswortha. Życie wiejskie (a nade wszystko życie skromne i wiejskie) jest szczególnie niekorzystne dla kształtowania się stylu wypowiedzi. Najlepsze partie języka są wytworem filozofów, nie błaznów czy pasterzy. Poezja istotnie idealna i pierwotna. Język Miltona jest językiem prawdziwego życia, w każdym razie nieporównanie bardziej niż język chłopa 255
Rozdział XVIII. Dlaczego i pod jakim względem język kompozycji metrycznej różni się od języka prozy. Pochodzenie i składniki metrum. Jego nieuchronne konsekwencje oraz warunki, jakie nakłada na autora utworów metrycznych w zakresie wyboru stylu 271
Rozdział XIX. Ciąg dalszy. O tym, co faktycznie pan Wordsworth mógł mieć na uwadze, pisząc swą krytyczną przedmowę. Objaśnienie i zastosowanie tegoż przedmiotu 299
Rozdział XX. Ciąg dalszy poprzedniego tematu. Styl neutralny, czyli wspólny dla prozy i poezji, pokazany uprzednio na przykładachz Chaucera, Herberta itd. 309
Rozdział XXI. Uwagi na temat obecnego stanu czołowych czasopism krytycznoliterackich 319
Rozdział XXII. Charakterystyczne wady poezji pana Wordswortha oraz zasady, na których oparto sąd, iż są to wady. Ich stosunek do piękności. W większej mierze charakteryzują one tylko jego teorię 329
Listy Satyrana 371
Rozdział XXIII 419
Rozdział XXIV. Zakończenie 449
Indeks osób 463