ebook Błędy popełniane przez Niemców uczących się języka polskiego Marta Skura

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2022

Monografia zawiera klasyfikację najczęściej popełnianych przez Niemców błędów w języku polskim oraz szczegółową ich analizę językową prowadzącą do ustalenia błędów reprezentatywnych dla osób niemieckojęzycznych, które w latach 2005–2010 zdały państwowy egzamin certyfikatowy z języka polskiego jako obcego. W trakcie analizy wysunięto hipotezy dotyczące źródeł błędów oraz zbadano
zależności między poziomem opanowania języka polskiego a typem i/lub źródłem błędów. Autorka wskazała tzw. trudne miejsca w polszczyźnie dla osób niemieckojęzycznych i zaproponowała listę zagadnień, które powinny zostać włączone do treści nauczania języka polskiego jako obcego dla tej grupy. Uwzględnienie wniosków przedstawionych w monografii może przyczynić się do zmniejszenia liczby błędów językowych popełnianych
przez Niemców, a tym samym przełożyć się na większą skuteczność nauczania języka polskiego jako obcego.

Monografia Marty Skury stanowi szczegółową, wnikliwą analizę blisko dwóch tysięcy błędów językowych popełnionych przez Niemców w części pisemnej państwowego egzaminu certyfikatowego z języka polskiego. […] Autorce udało się trafnie i kompetentnie ukazać specyfikę języka polskiego w odniesieniu do języka niemieckiego i tym samym zwrócić uwagę na to, jakie problemy występują najczęściej, na co należy położyć szczególny nacisk w procesie nauczania i uczenia się. Praca zawiera dużo naukowo trafnych oraz kompetentnych obserwacji i […] będzie pożyteczną publikacją z zakresu typologii potencjalnych błędów w języku polskim u uczących się z wyjściowym językiem niemieckim. (Prof. dr hab. Danuta Rytel-Schwarz, Uniwersytet Lipski)

Badacz podejmujący się analizy błędów językowych musi mieć zaufanie do swojej wiedzy językoznawczej, ponieważ tego rodzaju analiza wymaga wielowymiarowego spojrzenia na mechanizmy błędotwórcze. Autorka tej monografii potwierdza swoje wysokie kompetencje merytoryczne w każdym z rozdziałów: wtedy, gdy omawia literaturę przedmiotu związaną z badaniem polszczyzny Niemców, przedstawia koncepcje badawcze związane z analizą błędów, charakteryzuje i opatruje niezwykle ciekawymi i wartościowymi komentarzami błędy fleksyjne, składniowe, leksykalne, frazeologiczne, stylistyczne (w tym wynikające z braku wiedzy o kulturze) pojawiające się w zebranym materiale. […] Pracą Marty Skury mogą być zainteresowani nie tylko glottodydaktycy badacze i uczestnicy kierunkowych studiów lub specjalizacji „Nauczanie języka polskiego jako obcego”, ale także egzaminatorzy oraz glottodydaktycy praktycy. A jest nas coraz więcej… (Dr hab. Grażyna Zarzycka, prof. Uniwersytetu Łódzkiego)

*********

Errors Made by the Germans Learning Polish. The Language Analysis for Glottodidactics

The monograph presents the classification of the most common errors made by the Germans in Polish and their detailed analysis in order to determine errors characteristic of this group. The analysis allows to form hypotheses regarding the sources of the errors, which are investigated using a list of interdependencies between the level of Polish language fluency and the type and/or source of the errors. The author also provides a list of issues which should be included in Polish language teaching programmes for German native speakers.

Spis treści ebooka Błędy popełniane przez Niemców uczących się języka polskiego

Wstęp 11

Rozdział I
Z problemów językowych Niemców używających polszczyzny 15
1.1. Polszczyzna Niemców jako mniejszości narodowej
17
1.2. Trudności Niemców w opanowywaniu języka
polskiego jako obcego 18
1.3. Trudności w opanowywaniu przez Niemców polskiej
etykiety językowej 35

Rozdział II
Błąd językowy 39
2.1. Błąd językowy w ujęciu językoznawczym 41
2.2. Błąd językowy w ujęciu glottodydaktycznym 42
2.3. Stosunek do błędu językowego w glottodydaktyce
48
2.4. Źródła błędów językowych 49
2.4.1. Językowe źródła błędów 49
2.4.2. Pozajęzykowe źródła błędów 55
2.5. Klasyfikacja błędów 57
2.6. Procedura analizy błędów 61

Rozdział III
Błędy fleksyjne 63
3.1. Błędy w deklinacji 66
3.1.1. Błędy polegające na przypisaniu
rzeczownikom niewłaściwego rodzaju lub liczby 66
3.1.2. Błędy w odmianie rzeczownika i przymiotnika
przez przypadki 69
3.1.3. Błędy w odmianie nazw własnych 77
3.1.4. Błędy w odmianie liczebnika i zaimka
liczebnego 78
3.2. Błędy w koniugacji 79
3.2.1. Niewłaściwie utworzone formy trybu
oznajmującego, rozkazującego i przypuszczającego
80
3.2.2. Błędy w tworzeniu formy bezosobowej i
strony biernej 85
3.2.3. Błędy aspektu 87

Rozdział IV
Błędy słowotwórcze 101
4.1. Słowotwórstwo czasownika 105
4.2. Słowotwórstwo rzeczownika 107
4.3. Słowotwórstwo przymiotnika 116
4.4. Słowotwórstwo przysłówka 118
4.5. Słowotwórstwo imiesłowu 121

Rozdział V
Błędy składniowe 125
5.1. Zakłócenia w obrębie związku zgody 128
5.2. Zakłócenia w obrębie związków rządu 132
5.2.1. Zakłócenie rekcji czasownika w
konstrukcjach bezprzyimkowych i przyimkowych 132
5.2.1.1. Zakłócenia rekcji biernikowej
czasownika w konstrukcjach z dopełnieniem
bliższym 132
5.2.1.2. Zakłócenia rekcji dopełniaczowej
czasownika 134
5.2.1.3. Zakłócenia rekcji celownikowej
czasownika 135
5.2.1.4. Zakłócenia rekcji narzędnikowej
czasownika 136
5.2.1.5. Zakłócenia przyimkowej rekcji
czasownika w konstrukcjach dopełniaczowych 140
5.2.1.6. Zakłócenia przyimkowej rekcji
czasownika w konstrukcjach biernikowych 141
5.2.1.7. Zakłócenia przyimkowej rekcji
czasownika w konstrukcjach miejscownikowych 143
5.2.1.8. Zakłócenia przyimkowej rekcji
czasownika w konstrukcjach narzędnikowych 144
5.2.2. Zakłócenia wymagań rekcyjnych przyimka 145
5.2.3. Błędne zamienne użycie formy wokalicznej
oraz niewokalicznej przyimka 148
5.2.4. Zakłócenia rekcji przymiotnika w
konstrukcjach przyimkowych i bezprzyimkowych 149
5.2.5. Zakłócenia rekcji rzeczownika w
konstrukcjach przyimkowych i bezprzyimkowych 151
5.2.6. Zakłócenia w konstrukcjach bezprzyimkowych
z dopełniaczem 153
5.2.7. Zakłócenia spowodowane nieprawidłowym
użyciem negacji 155
5.3. Zaburzenia szyku wyrazów 156
5.3.1. Zaburzenia szyku przydawki 159
5.3.1.1. Nieprawidłowy antepozycyjny szyk
przydawki przymiotnej 159
5.3.1.2. Nieprawidłowy postpozycyjny szyk
przydawki przymiotnej 161
5.3.1.3. Nieprawidłowy szyk przydawki wyrażonej
zaimkiem i rzeczownikiem 161
5.3.1.4. Nieprawidłowy szyk grupy nominalnej
zawierającej kilka przydawek 163
5.3.2. Naruszenie szyku SVO lub SV lub VO 164
5.3.2.1. Nieuzasadniona inwersja podmiotu i
orzeczenia 164
5.3.2.2. Nieprawidłowa finalna pozycja
orzeczenia 168
5.3.3 Nieprawidłowa pozycja okoliczników 171
5.3.4. Nieprawidłowy szyk enklityk 173
5.3.4.1. Nieprawidłowy szyk enklityki się 173
5.3.4.2. Nieprawidłowy szyk enklityk wyrażonych
zaimkami osobowymi i wzajemny szyk form
enklitycznych 176
5.3.4.3. Nieprawidłowy szyk członów zdania
wyrażonych nieklitycznymi zaimkami rzeczownymi
178
5.3.4.4. Nieprawidłowy szyk enklityki by 178
5.3.5. Nieprawidłowy szyk modulantów 179
5.3.6. Błędy w użyciu partykuły przeczącej nie 182
5.3.7. Inicjalna pozycja spójnika nieinicjalnego
183
5.4. Zakłócenia wypowiedzeń z imiesłowowym
równoważnikiem zdania 186
5.5. Zakłócenia w użyciu konstrukcji
bezokolicznikowych 188
5.6. Błędne konstrukcje zdań podrzędnych 193
5.7. Błędy w użyciu wskaźników zespolenia 194
5.8. Błędy składniowe w użyciu zaimków 198
5.8.1. Redundantne użycie zaimka osobowego 198
5.8.2. Błędne użycie zaimków dzierżawczych 199
5.8.3. Błędne użycie krótkiej i długiej formy
zaimka osobowego 200
5.8.4. Błędne użycie zaimka się 201
5.9. Brak obligatoryjnego składnika zdania lub jego
części 202

Rozdział VI
Błędy leksykalne 207
6.1. Błędy leksykalne w użyciu czasownika 210
6.1.1. Zamienne użycie czasowników mających
wspólną dominantę semantyczną 211
6.1.2. Zamienne użycie czasowników mających różne
dominanty semantyczne 215
6.1.3. Błędy leksykalne w użyciu czasowników
zwrotnych 217
6.1.4. Błędy leksykalne w użyciu czasowników
przedrostkowych 218
6.2. Błędy leksykalne w użyciu rzeczownika 221
6.2.1. Zamienne użycie rzeczowników mających
wspólną dominantę semantyczną 222
6.2.2. Zamienne użycie rzeczowników mających różne
dominanty semantyczne 227
6.3. Błędy leksykalne w użyciu przymiotnika i
imiesłowu przymiotnikowego 231
6.3.1. Zamienne użycie przymiotników mających
wspólną dominantę semantyczną 231
6.3.2. Zamienne użycie przymiotników mających
różne dominanty semantyczne 239
6.4. Błędy leksykalne w użyciu przysłówka 241
6.5. Błędy leksykalne w użyciu przyimków i wyrażeń
przyimkowych 244
6.5.1. Błędne użycie przyimków przestrzennych 244
6.5.2. Błędne użycie przyimków czasowych 246
6.5.3. Błędne użycie przyimków wyrażających
przyczynę i skutek 251
6.5.4. Błędne użycie przyimków łączących się z
daną częścią mowy 252
6.5.5. Błędy leksykalne w użyciu wyrażeń
przyimkowych 252
6.6. Błędne użycie spójnika 254
6.7. Błędne użycie zaimka 255

Rozdział VII
Błędy frazeologiczne 259
7.1. Kontaminacja dwóch związków frazeologicznych 262
7.2. Naruszenie związku frazeologicznego 263
7.3. Błędne użycie związku frazeologicznego 267
7.4. Błędy w zakresie syntagm skonwencjonalizowanych
270

Rozdział VIII
Błędy stylistyczne 277
8.1. Nadmiar słów (wielosłowie) 280
8.2. Nieuzasadnione powtórzenia 281
8.3. Pomieszanie rejestrów (załamanie stylu) 283
8.4. Nadużywanie słów modnych, używanie określeń
nacechowanych emocjonalnie 291
8.5. Chybione przenośnie 293
8.6. Skróty myślowe i uproszczenia 295
8.7. Błędy wynikające z braku wiedzy o kulturze 297

Rozdział VIII
Analiza ilościowa błędów popełnionych przez Niemców w języku polskim jako obcym i implikacje glottodydaktyczne 303

Podsumowanie 334
Bibliografia 338
Spis tabel 347
Spis wykresów 348
Abstract 350
Indeks osób 351