ebook Centrum - Peryferia - Naród Aleksandra Kmak-Pamirska

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2020

Jaki wizerunek regionu peryferyjnego (Podlasia i Dolnych Łużyc) kreowano w obszarach centralnych, odpowiednio w dyskursach niemieckim i polskim, w XIX i na początku XX wieku? Jak kształtował się wpływ centrum na peryferia? W jakich momentach region peryferyjny stawał się istotny dla środowisk zewnętrznych? Jakie wątki historyczne, kulturowe i polityczne, wykorzystywano w regionach centralnych do ukazania jedności centrum i peryferii?

Monografia prezentuje strategię i wskazuje uwarunkowania budowania świadomości narodowej w Polsce i w Niemczech w odniesieniu do postrzegania regionu peryferyjnego przez środowiska zewnętrzne i przyjmowania elementów nowego obrazu skonstruowanego na obszarach centralnych przez społeczność terenów peryferyjnych. Przyjmuje hipotezę, że wizerunek regionów peryferyjnych tworzony w regionach centralnych w dyskursie kulturowo-społecznym nabierał cech narodowych, budując spójny i jednolity obraz państwa, zarówno z perspektywy ogólnopolskiej, jak i ogólnoniemieckiej.

The monograph presents the strategy and the determinants of building national awareness in Poland and Germany concerning peripheries with regard to their perception by outer environments, which, in turn, adopt a new view constructed in central regions by periphery communities. It formulates a hypothesis that the image of peripheries, created in the socio-cultural discourse in central regions, displays national traits, which create a coherent and consistent image of the state, both from the Polish and German perspective.

Spis treści ebooka Centrum - Peryferia - Naród

Wstęp 7
Wprowadzenie teoretyczne 16

I. Kreacja wizerunku regionu peryferyjnego przez środowiska zewnętrzne
1. Podlasie i Dolne Łużyce – położenie i nazwa 23
2. Twórcy obrazu Podlasia i Dolnych Łużyc 35

II. Znaczenie peryferii dla ośrodków i „aktorów” centralnych
1. Uwarunkowania kulturowe i społeczne 43
1.1. Podlasie i jego mieszkańcy w perspektywie centrum 43
1.2. Dolne Łużyce i ich mieszkańcy w perspektywie centrum 69
2. Uwarunkowania polityczne i wydarzenia historyczne 85
2.1. Uwłaszczenie chłopów a wizerunek Podlasia 85
2.2. Powstanie styczniowe a wizerunek Podlasia 92
2.3. Przyłączenie Dolnych Łużyc do Prus a wizerunek Dolnych Łużyc 102
2.4. Ruchy rewolucyjne, starcia wojenne i manifestacje a wizerunek Dolnych Łużyc 106
3. Uwarunkowania religijne i językowe 111
3.1. Likwidacja Kościoła unickiego – rys historyczny 111
3.2. Likwidacja Kościoła unickiego w powieści i literaturze historycznej jako motyw konstytuujący wizerunek Podlasia 115
3.3. Praktyki religijne i nauczanie w języku ojczystym – konflikty i ich wpływ na wizerunek regionu peryferyjnego 137
3.3.1. Podlasie 138
3.3.2. Dolne Łużyce 148
4. Uwarunkowania oświatowe i socjalne 161
4.1. Rozwój oświaty i placówek edukacyjno-socjalnych a obraz regionu Podlasia 162
4.2. Rozwój oświaty i placówek edukacyjno-socjalnych a obraz regionu Dolnych Łużyc 201
5. Uwarunkowania komunikacyjne, przemysłowe i modernizacyjne 217
5.1. Modernizacja na Podlasiu 217
5.2. Uprzemysłowienie na Podlasiu 230
5.3. Podlasie regionem tranzytowym 239
5.4. Modernizacja w Dolnych Łużycach 243
5.5. Uprzemysłowienie Dolnych Łużyc 249
5.6. Dolne Łużyce regionem tranzytowym 259
6. Uwarunkowania turystyczne 263
6.1. Podlasie regionem turystycznym 263
6.2. Dolne Łużyce regionem turystycznym 278

III. Wnioski
1. Uwarunkowania polityczne, społeczne, religijne, kulturowe, turystyczne i ekonomiczne a wizerunek regionów peryferyjnych 301
2. Uwarunkowania polityczne, społeczne, religijne, kulturowe, turystyczne i ekonomiczne a unifikacja regionów centralnych i peryferyjnych 307
3. Zestawienie wniosków 311

Aneks 313
Załączniki 341
Bibliografia 361
Indeks osobowy 382