ebook Czas na… Anna Guzy, Diana Jagodzińska, Maria Wacławek, Aleksandra Zok-Smoła

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2015

Czas jest istotnym elementem badań naukowych. Niezależnie od tego, czy i w jakim stopniu zostanie włączony w przedmiot badań, zawsze jest czynnikiem determinującym działania badawcze. Nic bowiem w nauce nie odbywa się poza ramą czasową. Celem publikacji jest prezentacja aktualnych refleksji nad elementami języka istotnymi dla dydaktyki szkolnej oraz wyników analiz prowadzonych przez młode badaczki polonistyki. Opracowania składające się na niniejszy zbiór odnoszą się do różnorodnych aspektów języka i ujmują wybrane problemy ucznia i szkoły, dla których czas jest ważnym składnikiem. Prezentowana książka stanowi zbiór zróżnicowanych doniesień empirycznych, traktujących o szkole i uczniu w określonym czasie. Skoro jednak „czas przynosi radę” i „należy oczekiwać jej cierpliwie”1, wyrażamy nadzieję, że publikacja skłoni do refleksji nad współczesnymi uwarunkowaniami nauczania szkolnego oraz będzie stanowić inspirację do podejmowania przez młodych naukowców dalszych badań językoznawczych na tym polu.
1 F. Schiller.

Spis treści ebooka Czas na…

Spis treści

Wstęp / 9

Część I
Czas na... kompetencję przestrzenną — nowy determinant kompetencji językowej
Anna Guzy

Wprowadzenie / 15

1. Kompetencja językowa dziecka (zarys problematyki) / 18
1.1. Cechy języka dzieci 9‑- i 12-letnich / 22
1.1.1. Słuchanie / 24
1.1.2. Mówienie / 27
1.1.3. Czytanie / 31
1.1.4. Pisanie / 34
1.1.5. Kształtowanie się pojęć / 36

2. Komponenty kompetencji przestrzennej / 40
2.1. Wyobraźnia przestrzenna oraz jej kształtowanie / 40
2.2. Orientacja przestrzenna / 49
2.3. Kompetencja przestrzenna / 52
2.4. Przykładowe ćwiczenia stymulujące rozwój kompetencji przestrzennych uczniów na I i II etapie edukacyjnym / 54

3. Wyrażenia werbalizujące kategorie przestrzenne / 58
3.1. Środki językowe stosowane przez uczniów do opisu relacji przestrzennych (wyniki badań własnych) / 61

4. Wyobraźnia przestrzenna a kompetencje językowe / 69

5. Metodologia i opis badań własnych / 72

6. Uzyskane wyniki badań / 78
6.1. Umiejętność czytania ze zrozumieniem uczniów w klasie III / 82
6.2. Umiejętność czytania ze zrozumieniem uczniów w klasie VI / 87
6.3. Kompetencja przestrzenna a umiejętność czytania ze zrozumieniem (analiza korelacji) / 93
6.4. Kompetencja graficzna uczniów w klasie III / 97
6.5. Kompetencja graficzna uczniów w klasie VI / 100
6.6. Kompetencja przestrzenna a sprawność graficzna (analiza korelacji) / 103

7. Wnioski z badań / 108

Zakończenie / 121

Załącznik 1 — kwestionariusze testów czytania ze zrozumieniem / 123
Test czytania ze zrozumieniem dla uczniów klas III / 123
Test czytania ze zrozumieniem dla uczniów klas VI / 125

Załącznik 2 — podział zadań w teście wyobraźni i orientacji przestrzennej / 128
Test wyobraźni i orientacji przestrzennej dla klasy III i VI (wybrane zadania) / 131

Załącznik 3 — zasady oceny poprawności graficznej pisma uczniów / 133

Wykaz tabel i rysunków / 136

Bibliografia / 138

Część II
Czas na... wspomnienia — językowy obraz szkoły w wypowiedziach absolwentów
Diana Jagodzińska

Wprowadzenie / 145

1. Opowieści wspomnieniowe / 147

2. Szkoła w języku i kulturze / 153

3. Szkoła we wspomnieniach absolwentów / 162

4. Struktury kompozycyjne i czasowe wspomnień / 172

Zakończenie / 178

Wykaz tabel, wykresów i schematów / 180

Bibliografia / 181

Część III
Czas na... stereotyp CHŁOPAKA i jego modyfikacje (na przykładzie wypowiedzi młodzieży)
Maria Wacławek

Wprowadzenie / 187

1. Podstawy teoretyczne i metodologiczne / 192
1.1. Wokół stereotypu / 192
1.2. Rozwój poznawczy, psychofizyczny i socjalizacja młodych / 200
1.3. Podstawy metodologiczne / 207
1.3.1. Metoda ilościowo‑jakościowa jako droga postępowania badawczego / 208
1.3.2. Badanie danych tekstowych i ankietowych / 210

2. CHŁOPAK w badaniach słownikowych / 215
2.1. Wyrazy pokrewne i bliskoznaczne / 217
2.2. Młodość / 219
2.3. Wygląd / 219
2.4. Cechy charakteru, zachowanie, postawy / 221
2.5. CHŁOPAK jako partner / 222
2.6. Podsumowanie: schemat stereotypu CHŁOPAKA (na przykładzie S) / 223

3. CHŁOPAK w badaniach tekstowych / 225
3.1. Charakterystyka pism objętych badaniem / 225
3.1.1. „Filipinka” jako pismo reprezentujące młodzież i prasę młodzieżową z końca okresu PRL / 225
3.1.2. Wybrane nowsze pisma (POP i POL) / 228
3.1.3. Objęte badaniem działy pism / 234
3.1.4. Informacje wstępne / 239
3.2. Nazwy, sposoby określania / 241
3.3. Wiek / 245
3.4. Opis / 247
3.4.1. Wygląd / 247
3.4.2. Cechy charakteru, zachowanie, postawy / 250
3.4.3. Zainteresowania / 255
3.5. Profile / 256
3.5.1. CHŁOPAK jako kolega / 257
3.5.2. CHŁOPAK jako uczeń / 259
3.5.3. CHŁOPAK jako partner / 261
3.6. Podsumowanie: schemat stereotypu CHŁOPAKA (na przykładzie F, POP i POL) / 270

4. CHŁOPAK w badaniach ankietowych / 273
4.1. Definicje i synonimy leksemów chłopak i chłopiec / 274
4.1.1. Definicje chłopaka / 275
4.1.2. Definicje chłopca / 280
4.1.3. Synonimy leksemów chłopak i chłopiec / 283
4.2. Opis / 286
4.2.1. Wygląd / 288
4.2.2. Cechy charakteru, zachowanie, postawy / 295
4.2.3. Zainteresowania / 301
4.2.4. Inne / 303
4.3. Podsumowanie: schemat stereotypu CHŁOPAKA (na przykładzie A) / 305

Zakończenie / 307

Wykaz skrótów / 311

Wykaz tabel, rysunków i schematów / 312

Bibliografia / 314

Część IV
Czas na... wyrazy funkcyjne w szkole
Aleksandra Zok-Smoła

Wprowadzenie / 329

1. Próba definicji / 330

2. Miejsce przyimków, zaimków, spójników i partykuł w klasyfikacji wyrazów na części mowy / 333

3. Wyrazy funkcyjne w podręcznikach dla gimnazjum / 337
3.1. Partykuła / 338
3.2. Przyimek / 346
3.3. Spójnik / 355
3.4. Zaimek / 362

Zakończenie / 375

Wykaz tabel / 377

Bibliografia / 378

Nota o Autorach / 381

Summary / 383
Резюме / 385