ebook Dendrologia Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2025

Dendrologia to jeden z zaledwie dwu w Europie – obok Josta Fitschena niemieckiej Gehölzflora – podręczników drzewoznawstwa, jakie ukazują się od dziesiątków lat, niezmiennie wyczekiwane i w związku z tym – oferowane w coraz to nowych wydaniach (w obu przypadkach ich liczba doszła właśnie do czternastu). Oczywiście kolejne opracowania, dzieło następców twórców obu tych książek, daleko odbiegają od pierwowzoru, zachowując jedynie pierwotny zamysł kształtu, jaki miał przybrać podręcznik. Dendrologię stworzył z początkiem drugiej połowy XX w. Włodzimierz Seneta (1923–2003), który uczył tego przedmiotu ogrodników i projektantów zieleni w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Od trzydziestu lat kolejne wersje, uwzględniające w coraz to szerszym zakresie aspekty kulturoznawcze (obok ilustracji piórkiem, czynionych zawsze z natury, wyróżnia to Dendrologię wśród naszych podręczników z dziedziny botaniki) opracowuje Jakub Dolatowski, do wydania poprzedniego obraz taksonomiczny kilku grup roślin przygotował Jerzy Zieliński – pozostaje to elementem książki.

W nowym wydaniu, poza nieuniknionym dostosowaniem treści do wyników najnowszych badań taksonomicznych, autor położył nacisk na wprowadzenie kilku pominiętych dotychczas rodzin i wielu nowych rodzajów, a w szczególności rozszerzył spektrum „niedoszacowanych” dotychczas drzew i krzewów nagozalążkowych. Znacznie zwiększyła się liczba rycin i obecnie każdy rodzaj opatrzono co najmniej jednym pełnym – z gałązkami, kwiatami i owocami – „portretem botanicznym”, autor wie bowiem doskonale z własnych lektur, że nawet przy najdoskonalszych, precyzyjnych opisach – co rysunek, to rysunek!

Książka powinna zainteresować nie tylko botaników, ogrodników, projektantów ogrodów, ekologów czy leśników i studentów tych nauk – wydaje się bowiem, że ze względu na liczne „wycieczki” w tereny nauk humanistycznych warta jest lektury dla grona znacznie szerszego: dla kulturoznawców, etnologów i etnobotaników, historyków nauk przyrodniczych, dziennikarzy, pisarzy i tłumaczy, a ujmując to najszerzej – dla wszystkich wielbicieli związków natury z kulturą.

Spis treści ebooka Dendrologia

WIADOMOŚCI OGÓLNE XIII

Nazewnictwo botaniczne XV
Słowniczek niektórych terminów morfologicznych XVIII
Rozwinięcia skrótów, niektórych terminów i śródtytułów XXIV

WIADOMOŚCI SZCZEGÓŁOWE 1

GYMNOSPERMAE – NAGOZALĄŻKOWE (nagonasienne) 1
Ginkgoaceae – miłorzębowate 3
Ginkgo – miłorząb 3
Pinaceae – sosnowate 7
Cedrus – cedr 8
Pinus – sosna 9
Picea – świerk 25
Pseudotsuga – daglezja (jedlica) 33
Larix – modrzew 35
Pseudolarix – modrzewnik 39
Tsuga – choina (tsuga) 41
Abies – jodła 43
Araucariaceae – araukariowate 51
Araucaria – araukaria 51
Sciadopityaceae – sośnicowate 53
Sciadopitys – sośnica 53
Taxaceae – cisowate 56
Taxus – cis 56
Cephalotaxus – głowocis 60
Torreya – torreja (czwórczak) 60
Cupressaceae – cyprysowate 63
Metasequoia – metasekwoja 64
Sequoia – sekwoja 66
Sequoiadendron – mamutowiec (sekwojadendron) 67
Taxodium – cypryśnik 68
Thujopsis – żywotnikowiec 70
Thuja – żywotnik (tuja) 70
Chamaecyparis – cyprysik 77
Cupressus – cyprys 79
Platycladus – biota (platykladus) 79
Microbiota – mikrobiota 80
Juniperus – jałowiec 81
Ephedraceae – przęślowate 90
Ephedra – przęśl 90

ANGIOSPERMAE – OKRYTOZALĄŻKOWE (okrytonasienne) 93
Schisandraceae – cytryńcowate 95
Schisandra – cytryniec 95
Aristolochiaceae – kokornakowate 98
Aristolochia – kokornak 98
Magnoliaceae – magnoliowate 102
Magnolia – magnolia 103
Liriodendron – tulipanowiec 110
Calycanthaceae – kielichowcowate 112
Calycanthus – kielichowiec 112
Lauraceae – laurowate 115
Sassafras – sasafras 115
Poaceae – wiechlinowate (trawy) 119
Fargesia – fargezja 121
Phyllostachys – fyllostachys 122
Lardizabalaceae – krępieniowate 124
Akebia – akebia 124
Menispermaceae – miesiącznikowate 127
Menispermum – miesiącznik 127
Berberidaceae – berberysowate 130
Berberis – berberys, mahonia 130
Ranunculaceae – jaskrowate 137
Clematis – powojnik 137
Platanaceae – platanowate 144
Platanus – platan 144
Buxaceae – bukszpanowate 148
Buxus – bukszpan 148
Paeoniaceae – piwoniowate 151
Paeonia – piwonia (peonia) 151
Altingiaceae – ambrowcowate 154
Liquidambar – ambrowiec 154
Hamamelidaceae – oczarowate 158
Hamamelis – oczar 159
Corylopsis – leszczynowiec 161
Fothergilla – fotergilla 163
Parrotia – parrocja 165
Cercidiphyllaceae – grujecznikowate 167
Cercidiphyllum – grujecznik 167
Hydrangeaceae – hortensjowate 170
Philadelphus – jaśminowiec 170
Deutzia – żylistek 177
Hydrangea (Decumaria, Platycrater, Schizophragma) – hortensja, dekumaria, paterka, przywarka 179
Vitaceae – winoroślowate 188
Vitis – winorośl 188
Ampelopsis – winnik 193
Parthenocissus – winobluszcz 194
Fabaceae (Leguminosae) – bobowate (strąkowe) 199
Gleditsia – glediczja (iglicznia) 200
Gymnocladus – klęk (kłęk) 202
Cercis – judaszowiec 205
Lespedeza – cespedeza 208
Robinia – robinia („akacja”) 209
Styphnolobium – perełkowiec 217
Cladrastis – strączyn 219
Colutea – moszenki (kolutea) 221
Amorpha – amorfa 224
Wisteria – wisteria (glicynia) 225
Caragana (Calophaca, Halimodendron) – karagana, szczecibób, słonisz 227
Cytisus (Lembotropis, Sarothamnus) – szczodrzeniec, żarnowiec 230
Chamaecytisus – szczodrzeniec 233
Genista – janowiec 235
Ulex – kolcolist 238
Laburnum – złotokap 239
Rosaceae – różowate 241
Rubus – jeżyna, malina 242
Rosa – róża 252
Dasiphora – pięciornik 270
Dryas – dębik 272
Prunus – śliwa, morela, czereśnia, wiśnia, brzoskwinia, migdałowiec, migdałek, czeremcha, laurowiśnia 274
Neillia (Stephanandra) – neillia 295
Physocarpus – pęcherznica 297
Exochorda – obiela (egzochorda) 299
Kerria – złotlin (kerria) 301
Rhodotypos – różowiec 303
Sorbaria – sorbaria 304
Spiraea – tawuła 307
Holodiscus – pełnokrążek (holodiskus) 318
Sorbus – jarząb 319
Aronia – aronia 331
×Sorbaronia – sorbaronia 333
Cotoneaster – irga 335
Pyracantha – ognik 342
Malus – jabłoń 343
Pyrus – grusza 353
Chaenomeles – pigwowiec 357
Cydonia – pigwa 360
Mespilus – nieszpułka 364
Crataegus – głóg 367
Amelanchier – świdośliwa 378
Elaeagnaceae – oliwnikowate 382
Elaeagnus – oliwnik 383
Hippophaë – rokitnik 387
Shepherdia – szeferdia 389
Rhamnaceae – szakłakowate 391
Rhamnus – szakłak 391
Frangula – kruszyna 394
Ulmaceae – wiązowate 397
Ulmus – wiąz 397
Zelkova – brzostownica 404
Cannabaceae – konopiowate 407
Celtis – wiązowiec (celtis) 407
Moraceae – morwowate 410
Morus – morwa 410
Maclura – żółtnica (maklura) 414
Ficus – figowiec (figa) 416
Broussonetia – brussonecja 420
Fagaceae – bukowate 422
Fagus – buk 422
Quercus – dąb 427
Castanea – kasztan 441
Myricaceae – woskownicowate 444
Myrica – woskownica 444
Morella – woskownik 447
Juglandaceae – orzechowate 448
Juglans – orzech 449
Carya – orzesznik (hikora) 453
Pterocarya – skrzydłorzech 457
Betulaceae – brzozowate 460
Betula – brzoza 461
Alnus – olsza (olcha) 470
Corylus – leszczyna 476
Carpinus – grab 480
Ostrya – chmielograb 483
Celastraceae – dławiszowate 485
Euonymus – trzmielina 485
Celastrus – dławisz 492
Salicaceae – wierzbowate 495
Populus – topola 496
Salix – wierzba 514
Staphyleaceae – kłokoczkowate 542
Staphylea – kłokoczka 542
Anacardiaceae – nanerczowate 545
Rhus – sumak 545
Toxicodendron – oparzeniec 548
Cotinus – perukowiec 550
Sapindaceae – mydleńcowate 552
Acer – klon 552
Aesculus – kasztanowiec („kasztan”) 574
Koelreuteria – kelrojteria (roztrzeplin) 580
Rutaceae – rutowate 582
Ptelea – parczelina 582
Phellodendron – korkowiec 584
Tetradium – ewodia 586
Simaroubaceae – biegunecznikowate 588
Ailanthus – ajlant (bożodrzew) 588
Malvaceae – ślazowate 591
Tilia – lipa 592
Hibiscus – ketmia 603
Thymelaeaceae – wawrzynkowate 606
Daphne – wawrzynek 607
Santalaceae – sandałowcowate 610
Viscum – jemioła 610
Tamaricaceae – tamaryszkowate 614
Tamarix – tamaryszek 614
Myricaria – września 617
Polygonaceae – rdestowate 619
Fallopia (Reynoutria) – rdestówka (rdestowiec) 619
Nyssaceae – błotniowate 622
Davidia – dawidia 622
Nyssa – błotnia 624
Cornaceae – dereniowate 627
Cornus – dereń, świdwa 628
Garryaceae – kotecznikowate 636
Aucuba – aukuba 636
Grossulariaceae – agrestowate 639
Ribes (Grossularia) – porzeczka, agrest, porzeczkoagrest 639
Theaceae – herbatowate 648
Stewartia – stewarcja 648
Franklinia – franklinia 650
Styracaceae – styraksowcowate 653
Styrax – styraksowiec 653
Halesia – halezja (ośnieża) 655
Actinidiaceae – aktinidiowate 658
Actinidia – aktinidia 658
Clethraceae – orszelinowate 662
Clethra – orszelina (kletra) 662
Ericaceae – wrzoścowate 665
Enkianthus – enkiant 666
Arctostaphylos – mącznica 667
Erica – wrzosiec 670
Calluna – wrzos 672
Daboecia – dawokia 675
Empetrum – bażyna 676
Kalmia (Loiseleuria, Leiophyllum) – kalmia, naskałka, gładyszka 678
Rhododendron (Ledum, Menziesia) – różanecznik, azalia, bagno, menciezja 680
Pieris – pieris 690
Andromeda – modrzewnica 692
Gaultheria (Pernettya, Chiogenes) – golteria 694
Chamaedaphne – chamedafne 696
Leucothoë – kiścień 697
Vaccinium – borówka, czernica, łochynia, żurawina 699
Rubiaceae – marzanowate 708
Cephalanthus – guzikowiec 708
Apocynaceae – toinowate 711
Periploca – obwojnik 712
Solanaceae – psiankowate 714
Solanum – psianka 714
Lycium – licyna 716
Oleaceae – oliwkowate 719
Jasminum – jaśmin 719
Forsythia – forsycja 721
Abeliophyllum – abeliofyllum („biała forsycja”) 724
Chionanthus – śniegowiec 725
Fraxinus – jesion 725
Syringa – lilak („bez”) 734
Ligustrum – ligustr (liguster) 742
Scrophulariaceae – trędownikowate 746
Buddleja – buddleja 746
Bignoniaceae – bignoniowate 750
Catalpa – katalpa 750
Campsis – kampsis (milin) 755
Lamiaceae (Labiatae) – jasnotowate (wargowe) 758
Callicarpa – pięknotka (kalikarpa) 758
Lavandula – lawenda 759
Salvia (Perovskia) – szałwia, perowskia, rozmaryn 762
Paulowniaceae – paulowniowate 766
Paulownia – paulownia 766
Aquifoliaceae – ostrokrzewowate 770
Ilex – ostrokrzew 770
Asteraceae (Compositae) – astrowate (złożone) 774
Artemisia – bylica 774
Viburnaceae – kalinowate 777
Sambucus – bez 777
Viburnum – kalina 781
Caprifoliaceae – przewiertniowate 792
Zabelia – zabelia 793
Heptacodium – heptakodium 795
Lonicera – suchodrzew, wiciokrzew 797
Symphoricarpos – śnieguliczka 812
Diervilla – zadrzewnia (dierwilla) 815
Weigela – krzewuszka (wajgela) 817
Linnaea (Abelia, Dipelta, Kolkwitzia) – zimoziół, abelia, dwutarczka, kolkwicja 818
Araliaceae – araliowate 822
Hedera – bluszcz 823
Aralia – aralia 827

Noty o postaciach uwiecznionych w formie eponimów 829

Wykaz naukowych – łacińskich i latynizowanych, oraz polskich nazw roślin 852

Autorzy rycin 872