ebook Dieta low-FODMAP Agata Stróżyk

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2023

Dieta z ograniczeniem węglowodanów łatwo fermentujących (low-FODMAP) polega na ograniczeniu porcji produktów o wysokiej zawartości FODMAP, niektóre produkty są ograniczane do bardzo małych ilości lub eliminowane (stąd często nazywa się ją dietą eliminacyjną). Koncepcja diety z ograniczeniem FODMAP opiera się na założeniu, że redukcja ich spożycia prowadzi do zmniejszenia efektu osmotycznego w jelicie cienkim oraz intensywności fermentacji przez drobnoustroje jelitowe w jelicie grubym. W konsekwencji te zmiany mogą łagodzić nasilenie bólu brzucha u pacjentów z zespołem jelita drażliwego.

Książka „Dieta low-FODMAP” to pierwsze tak kompleksowe opracowanie, oparte na aktualnych badaniach naukowych oraz doświadczeniu praktycznym i naukowym Autorki.
Publikacja jest niezbędna w bibliotece studentów dietetyki i innych kierunków z dziedziny nauk medycznych i nauk o zdrowiu, dietetyków oraz dla każdego zainteresowanego tematami zespołu jelita drażliwego i diety z ograniczeniem FODMAP.

Spis treści ebooka Dieta low-FODMAP

1 Dietetyka oparta na dowodach naukowych 1
1.1 Koncepcja evidence-based medicine 1
1.2 Formułowanie pytania klinicznego – PICO 3
1.3 Szukanie dowodów naukowych 4
1.4 Hierarchia dowodów naukowych 5
1.5 Rodzaje badań naukowych 7
1.6 Wytyczne praktyki klinicznej 9
System GRADE 10
1.7 Ocena wiarygodności badania naukowego 11
1.8 Szukanie wiarygodnej informacji medycznej 12
1.9 Szukanie wiarygodnych źródeł informacji medycznej 13
Wiarygodne źródła informacji dotyczące diety low-FODMAP 14
Piśmiennictwo 15

2 Dieta z ograniczeniem FODMAP 17
2.1 FODMAP – definicja i mechanizm działania 17
Węglowodany – wprowadzenie 18
Monosacharydy – fruktoza w nadmiarze do glukozy 18
Disacharydy – laktoza 20
Oligosacharydy – fruktany i galaktooligosacharydy 22
Poliole 23
2.2 Dieta low-FODMAP – pierwsze próby kliniczne 23
2.3 Dieta low-FODMAP – ogólne założenia diety 25
2.4 Pierwszy etap diety low-FODMAP – ograniczenie spożycia FODMAP 26
Czas stosowania 27
Wersja restrykcyjna i łagodna 27
2.5 Drugi etap diety low-FODMAP – reintrodukcja 28
Schemat reintrodukcji 29
Procedura reintrodukcji 29
Kolejność testowanych grup FODMAP 31
Określenie wielkości porcji testowanego produktu 31
Ocena nasilenia objawów 32
Reintrodukcja a wyniki wodorowych testów oddechowych 32
Inne czynniki nasilające objawy zespołu jelita drażliwego 32
Produkty zawierające więcej niż jedną grupę FODMAP 33
2.6 Etap trzeci – długoterminowe stosowanie diety low-FODMAP 34
2.7 Bezpieczeństwo diety low-FODMAP 34
Dieta low-FODMAP a ryzyko niedoborów pokarmowych 35
Dieta low-FODMAP a różnorodność mikrobioty jelitowej 36
Dieta low-FODMAP a zaburzenia odżywiania 39
2.8 Ograniczenia w stosowaniu diety low-FODMAP 41
Piśmiennictwo 43

3 Ocena zawartości FODMAP w żywności 47
3.1 Metodologia oceny zawartości FODMAP w żywności 47
Punkty odcięcia dla poszczególnych FODMAP 47
3.2 Szacowanie zawartości FODMAP w jadłospisach 48
3.3 Procesy technologiczne a zawartość FODMAP w żywności 49
Procesy technologicznie z użyciem lub utratą wody 49
Żywność fermentowana 51
Warzywa marynowane 52
Kiełkowanie nasion roślin strączkowych i ziaren zbóż 52
3.4 Zawartość FODMAP w żywności – różnice regionalne i kulturowe 53
Piśmiennictwo 53

4 Zawartość FODMAP w żywności 55
4.1 Produkty zbożowe 55
Produkty zbożowe w diecie low-FODMAP 56
Pieczywo 57
4.2 Warzywa i owoce 58
Warzywa i owoce w diecie low-FODMAP 58
4.3 Wodorosty morskie (glony, algi) 59
4.4 Grzyby 59
4.5 Ziemniaki 60
4.6 Mleko i produkty mleczne 60
Mleko i produkty mleczne w diecie low-FODMAP 62
4.7 Jaja, mięso, ryby i owoce morza 63
Jaja, mięso, ryby i owoce morza w diecie low-FODMAP 64
4.8 Suche nasiona roślin strączkowych 64
Suche nasiona roślin strączkowych w diecie low-FODMAP 65
4.9 Orzechy, orzeszki ziemne, sery wegańskie 65
Orzechy i orzeszki ziemne w diecie low-FODMAP 66
4.10 Nasiona roślin oleistych 66
4.11 Napoje 67
Soki 67
Napoje zawierające kofeinę 67
Napoje alkoholowe 68
4.12 Przyprawy 68
4.13 Oleje, sosy i inne dodatki 69
4.14 Substancje słodzące 69
Piśmiennictwo 69

5 Dieta low-FODMAP w praktyce 73
5.1 Komponowanie posiłków – Talerz Zdrowego Żywienia 73
5.2 Zakupy – czytanie etykiet produktów spożywczych 75
Nazwa produktu 75
Lista składników 75
„Śladowe ilości…” 76
Substancje alergizujące 76
Nieznany składnik w wykazie składników 77
Substancje słodzące 77
Niskokaloryczne substancje słodzące w diecie low-FODMAP 78
Podsumowanie 79
5.3 W restauracji 79
Potrawy i produkty ograniczane lub eliminowane w trakcie diety low-FODMAP 80
Potrawy i produkty dozwolone w trakcie diety low-FODMAP 80
5.4 W podróży 81
5.5 Leki i suplementy diety 82
Probiotyki w trakcie diety low-FODMAP 82
Prebiotyki i synbiotyki w trakcie diety low-FODMAP 82
5.6 Wegetariańska i wegańska dieta low-FODMAP 83
5.7 Dieta pudełkowa 85
5.8 Inne czynniki żywieniowe nasilające objawy zespołu jelita drażliwego 86
Alkohol 87
Kofeina 87
Ostre potrawy 88
Tłuszcze 89
5.9 Błonnik pokarmowy 89
Piśmiennictwo 92

6 Współpraca dietetyka z pacjentem 95
6.1 Przygotowanie pacjenta z zespołem jelita drażliwego do pierwszej konsultacji dietetycznej 96
6.2 Sugerowane elementy pierwszej konsultacji dietetycznej z pacjentem z zespołem jelita drażliwego 97
6.3 Kolejne konsultacje dietetyczne w trakcie stosowania diety low-FODMAP 99
6.4 Narzędzia pomocnicze dla dietetyka i pacjenta 100
Aplikacje 100
Dzienniczki żywieniowe 102
Wybrane skale do monitorowania objawów klinicznych 107
Piśmiennictwo 110

7 Dieta bezglutenowa a dieta low-FODMAP 113
7.1 Celiakia i dieta bezglutenowa 114
7.2 Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten 117
Kryteria Salerno 118
Przyczyna NCGS – gluten vs. fruktany 120
Piśmiennictwo 121

8 Zespół jelita drażliwego 125
8.1 Definicja 125
8.2 Epidemiologia 127
8.3 Zrozumieć pacjenta z zespołem jelita drażliwego 127
8.4 Patofizjologia 129
Nadwrażliwość trzewna i sensytyzacja ośrodkowa 130
Motoryka przewodu pokarmowego 130
Aktywacja układu immunologicznego 131
Dysbioza 134
Predyspozycje genetyczne 135
Czynniki psychospołeczne 136
Czynniki dietetyczne 136
Wczesne programowanie zdrowia a zespół jelita drażliwego 136
8.5 Diagnostyka 137
Objawy 138
Diagnostyka różnicowa 139
Badania czynnościowe i endoskopowe 140
Objawy alarmowe 140
8.6 Leczenie 141
Dieta low-FODMAP 142
Modyfikacje dietetyczne NICE/BDA 148
Dieta bezglutenowa 150
Dieta oparta na ocenie stężeń przeciwciał w klasie IgG przeciwko antygenom pokarmowym 151
Suplementacja błonnika 153
Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki i postbiotyki 155
Transfer mikrobioty jelitowej 157
Terapie psychologiczne (poznawczo-behawioralna, hipnoterapia) 157
Aktywność fizyczna 158
Biofeedback 159
Homeopatia, akupunktura i osteopatia 160
Farmakoterapia 160
Piśmiennictwo 164

9 Dieta z ograniczeniem FODMAP u dzieci 173
9.1 Zaburzenia czynnościowe przebiegające z bólem brzucha 173
9.2 Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego u dzieci – konsultacja z pediatrą lub gastroenterologiem dziecięcym 174
Diagnostyka różnicowa 175
9.3 Leczenie dzieci z zespołem jelita drażliwego 175
9.4 Dieta low-FODMAP u dzieci – dowody naukowe i rekomendacje 176
Podsumowania dowodów naukowych 176
Rekomendacje ESPGHAN (2022) 177
9.5 Prowadzenie pacjenta pediatrycznego na diecie low-FODMAP 179
Konsultacja z dietetykiem 179
Ryzyko niedoborów pokarmowych 180
Mikrobiota a dieta low-FODMAP u dzieci 182
9.6 Inne metody leczenia zaburzeń czynnościowych przebiegających z bólem brzucha u dzieci 183
Piśmiennictwo 186

10 Inne potencjalne zastosowania diety low-FODMAP – przegląd dowodów naukowych i rekomendacji 189
10.1 Nieswoiste zapalenia jelit 189
Low-FODMAP w nieswoistych zapaleniach jelit 190
10.2 Endometrioza 192
10.3 Kolka niemowlęca 194
10.4 Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) 195
10.5 Dyspepsja czynnościowa 196
Dyspepsja czynnościowa a FODMAP – przegląd badań 197
Dyspepsja czynnościowa a FODMAP – przegląd rekomendacji 199
10.6 Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa 199
10.7 Fibromialgia 201
10.8 Dieta low-FODMAP u osób uprawiających sport 202
Piśmiennictwo 205

Załącznik 1 209
Załącznik 2 221
Załącznik 3 244
Załącznik 4 250
Załącznik 5 252
Załącznik 6 254
Załącznik 7 256

Skorowidz 259