ebook Dowody cyfrowe – teoria i praktyka kryminalistyczna w polskim postępowaniu karnym Piotr Lewulis

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2021

Autor podejmuje próbę zmierzenia się z zagadnieniem wykorzystania dowodu cyfrowego w polskim postępowaniu karnym z perspektywy początku trzeciej dekady XXI wieku. Omawia zarówno zagadnienia natury technicznej, jak i karnoprocesowej, uwzględniając potrzebę pogodzenia potrzeb praktyki z wytycznymi teoretycznymi.

Treści pochodzenia cyfrowego, stanowiące częsty element współczesnych postępowań karnych, są materiałem niezwykle skomplikowanym z perspektywy teorii kryminalistyki. Rozważania zilustrowane zostały danymi empirycznymi ustalonymi w toku badań zrealizowanych w 2019 roku metodą analizy akt prawomocnie zakończonych postępowań sądowych.

Analiza objęła tak istotne z punktu widzenia teorii i praktyki zagadnienia, jak m.in. oparcie modi operandi na technologiach komputerowych (w tym użyciu Internetu), występowanie w sprawie cyfrowego materiału dowodowego, podejmowanie przez organy procesowe czynności zmierzających do zabezpieczenia i wykorzystania dowodów cyfrowych, czy wpływ ich kwestionowania przez strony na wynik postępowania. […] Autor formułuje wnioski de lege ferenda […] dogłębnie przemyślane, rozsądne i oparte na wynikach badań (Z recenzji dr hab. Moniki Całkiewicz, prof. ALK).

[…] autor pewnie porusza się w niełatwej dziedzinie wiążącej zagadnienia prawne, organizacyjne i techniczne […] zaprezentowane w książce rozważania obejmują liczne problemy i zagadnienia szczegółowe, których analiza nie ogranicza się do odtworzenia dotychczas istniejących poglądów, ale następuje po niej propozycja zmierzająca do rozwiązania problemu […]. Książka powinna znaleźć szeroki krąg odbiorców, począwszy od pracowników naukowych związanych z prawem karnym i procesowym, kryminalistyką i bezpieczeństwem, poprzez funkcjonariuszy służb zajmujących się zwalczaniem cyberprzestępczości, po studentów i doktorantów wyższych uczelni ze wspomnianych obszarów (Z recenzji dr. hab. inż. Jerzego Kosińskiego, prof. AMW).

******

Digital Evidence – Theory and Practice in Polish Criminal Trial

The author attempts to address the problem of using digital evidence in Polish criminal trial from the perspective of the third decade of the 21st century. He discusses technical as well as penal and procedural issues, considering the need to reconcile theory and practice. Digital evidence, a frequent component of contemporary criminal proceedings, is an extremely complicated matter from the perspective of forensic science. The reflections are supported by empirical data obtained during 2019 research, which was conducted through analysis of the final court proceedings.

Spis treści ebooka Dowody cyfrowe – teoria i praktyka kryminalistyczna w polskim postępowaniu karnym

Wstęp 7

Rozdział pierwszy
Dowód cyfrowy w procedurze karnej 21
1.1. Wprowadzenie 21
1.2. Przestępczość komputerowa – kwestia definicji 23
1.3. Wokół pojęcia „dowód cyfrowy” 28
1.3.1. Dane cyfrowe i analogowe 32
1.3.2. Dowód cyfrowy czy elektroniczny? 34
1.4. Dane a informacja 37
1.5. Istota cyfrowego zapisu danych 44
1.6. Nośniki danych 46
1.7. Definicja dowodu cyfrowego 50
1.7.1. Dowód cyfrowy sensu largo oraz sensu stricto (w znaczeniu kryminalistycznym) 54
1.8. Miejsce materiału cyfrowego w ogólnej klasyfikacji śladów i dowodów 59
1.8.1. Dane cyfrowe jako ślad kryminalistyczny 62
1.8.2. Cechy szczególne dowodów cyfrowych 65
1.8.3. Kwestia zabezpieczania sprzętu komputerowego 68
1.8.4. Klasyfikacje dowodów cyfrowych 73
1.8.5. Dowód cyfrowy a pojęcie dokumentu 81
1.9. Podsumowanie 84

Rozdział drugi
Procesowe aspekty pozyskiwania dowodów cyfrowych
w postępowaniu karnym 87
2.1. Wprowadzenie 87
2.2. Procesowe instrumenty pozyskiwania dowodów cyfrowych 88
2.2.1. Oględziny 88
2.2.2. Przeszukanie i zatrzymanie rzeczy 90
2.2.3. Podsłuch procesowy 95
2.2.4. Wydanie danych 99
2.2.4.1. Wydanie danych w trybie art. 217 kpk 100
2.2.4.2. Wydanie i zabezpieczenie danych w trybie art. 218 i 218a kpk 101
2.2.5. Uzyskiwanie danych przetwarzanych poza jurysdykcją Rzeczypospolitej Polskiej. 109
2.2.5.1. Europejski nakaz dochodzeniowy 113
2.2.5.2. Przekazywanie danych spoza obszaru Unii Europejskiej 116
2.2.6. Materiały ze źródeł otwartych i dobrowolne przekazanie danych 118
2.3. Dostęp do danych a prawnie chronione tajemnice 122
2.4. Właściwość miejscowa organów ścigania 128
2.5. Podsumowanie i postulaty zmian 130

Rozdział trzeci
Kryminalistyczne aspekty pozyskiwania dowodu cyfrowego 139
3.1. Wprowadzenie 139
3.2. Informatyka kryminalistyczna 140
3.2.1. Modele procedur informatyki kryminalistycznej 144
3.2.2. Zasady podstawowe 164
3.3. Kryminalistyczne pozyskiwanie dowodu cyfrowego
w warunkach polskiej procedury karnej 170
3.3.1. Etap planowania 171
3.3.2. Etap ujawnienia i zabezpieczenia materiału dowodowego 174
3.3.2.1. Zabezpieczanie dowodów z systemu komputerowego 178
3.3.2.2. Postępowanie wobec uruchomionego komputera 181
3.3.2.3. Zabezpieczenie danych 187
3.3.2.4. Uwiarygodnienie zabezpieczonych danych 190
3.3.3. Etap analizy materiału dowodowego 195
3.3.4. Etap prezentacji dowodu 202
3.3.5. Ocena dowodu 204
3.4. Podsumowanie 209

Rozdział czwarty
Analiza praktyki pozyskiwania dowodu cyfrowego
w polskim postępowaniu karnym 211
4.1. Wprowadzenie 211
4.2. Cel i metodologia badania 212
4.2.1. Hipotezy badawcze 213
4.2.2. Główne założenia metodologiczne 215
4.2.3. Uwzględniane zmienne i kryteria ich oceny 218
4.2.4. Dobór próby i realizacja badania 223
4.3. Wyniki analiz 227
4.3.1. Wykorzystanie technologii przez sprawców – charakterystyka spraw 227
4.3.2. Występowanie cyfrowego materiału dowodowego 232
4.3.3. Formy utrwalania dowodów cyfrowych – uwiarygodnianie wydruków danych 235
4.3.4. Rodzaje treści cyfrowych 237
4.3.5. Podstawy uzyskania treści cyfrowych 240
4.3.5.1. Bezpośrednie czynności organów ścigania 241
4.3.5.2. Wydanie dowodów przez podmioty zewnętrzne 245
4.3.6. Dowody cyfrowe sensu stricto i opinie biegłych z zakresu informatyki 248
4.3.7. Kwestionowanie dowodów a wynik postępowania sądowego 251
4.4. Podsumowanie 257

Zakończenie 263
Bibliografia 271
Literatura 271
Akty normatywne 285
Orzecznictwo 287
Wykaz sygnatur postępowań poddanych analizie w toku badań aktowych 288
Indeks nazwisk 291