Nowość
Za darmo

ebook Eufemizmy i hiperbole jako środki perswazyjno-manipulacyjne Aleksandra Kujawiak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2024

Język stanowi potężne narzędzie wywierania wpływu na odbiorcę. Za pomocą umiejętnie dobranych określeń można wyeksponować lub zakamuflować informacje o konkretnych wydarzeniach. środkami pełniącymi takie funkcje w dyskursie medialnym są eufemizmy i hiperbole będące przedmiotem niniejszego opracowania. Autorka omawia ich funkcjonowanie w dwu odmiennych typach dyskursu prasowego: liberalnym (reprezentowanym przez tygodniki „Newsweek” i „Politykę”) oraz konserwatywnym (reprezentowanym przez pisma „Sieci” i „Do Rzeczy”). Publikacja zawiera odpowiedzi na pytania dotyczące: zakresu tematycznego stosowanych w prasie eufemizmów i hiperboli, językowych i tekstowych sposobów eufemizacji i hiperbolizacji, funkcji pełnionych przez oba środki w tekstach, a także cech wspólnych i różnicujących eufemizmy i hiperbole.
Książka składa się z części teoretycznej i analitycznej. Pierwsza z nich stanowi omówienie zagadnień kluczowych dla analizy eufemizmów i hiperboli jako środków perswazyjno-manipulacyjnych. Druga zawiera klasyfikację tematyczną eufemizmów i hiperboli stosowanych w tygodnikach opinii, omówienie językowych i tekstowych wykładników eufemizacji i hiperbolizacji, a także analizę użycia eufemizmów i hiperboli w tekstach dotyczących strajku nauczycieli w kwietniu 2019 roku oraz sporu wokół tzw. ustaw sądowych w latach 2017–2020. Publikację zamyka aneks – Słownik tematyczny eufemizmów i hiperboli w tygodnikach opinii.

Spis treści ebooka Eufemizmy i hiperbole jako środki perswazyjno-manipulacyjne

Wstęp 9

CZĘŚĆ TEORETYCZNA 13

1. Eufemizmy 15
1.1. Tabu językowe a poprawność polityczna 15
1.2. Eufemizm – definicje i funkcje 20
1.3. Obszary występowania eufemizmów 25
1.4. Eufemizmy polityczne 28
2. Hiperbole 33
2.1. Hiperbola – definicje i funkcje 33
2.2. Hiperbola jako przedmiot badań 34
2.3. Procedura identyfikacji hiperboli 37
3. Eufemizm a hiperbola 43
3.1. Metafora jako środek eufemizacji i hiperbolizacji 46
3.1.1. Metafory w dyskursie politycznym 48
4. Perswazja i manipulacja – definiowanie pojęć 55
4.1. Perswazja i manipulacja – środki językowo-tekstowe 62
4.2. Perswazja i manipulacja w prasie – przegląd opracowań językoznawczych 67
5. Metody badawcze 71
5.1. Wielopoziomowa lingwistyczna analiza dyskursu (DIMEAN) 71
5.2. Analiza pól tematycznych 74
5.3. Analiza językowych i tekstowych środków eufemizacji i hiperbolizacji w tygodnikach opinii 77
5.4. Analiza dyskursu za pomocą pól semantycznych 78
6. Materiał badawczy 81
6.1. Cyfrowe tygodniki opinii 84
6.2. Charakterystyka tygodników opinii 86
6.2.1. „Polityka” 86
6.2.2. „Newsweek” 87
6.2.3. „Sieci” 87
6.2.4. „Do Rzeczy” 88
7. Procedura badawcza 91

CZĘŚĆ ANALITYCZNA 93

8. Tematyczny podział eufemizmów i hiperboli 95
8.1. Człowiek jako istota fizyczna 98
8.1.1. Eufemizmy należące do sfery Człowiek jako istota fizyczna 101
8.1.1.1. Seksualność 102
8.1.1.2. Przerywanie ciąży 109
8.1.1.3. Starość i śmierć 114
8.1.1.4. Choroby i ich leczenie 115
8.1.1.5. Wygląd 119
8.1.2. Hiperbole należące do sfery Człowiek jako istota fizyczna 120
8.1.2.1. Seksualność 121
8.1.2.2. Przerywanie ciąży 122
8.1.2.3. Choroby i ich leczenie 123
8.2. Człowiek jako istota psychiczna 126
8.2.1. Eufemizmy należące do sfery Człowiek jako istota psychiczna 128
8.2.1.1. Działalność intelektualna człowieka 128
8.2.1.2. Wola, postawy, nastawienie człowieka do świata i życia 130
8.2.1.3. Relacje międzyludzkie 132
8.2.2. Hiperbole należące do sfery Człowiek jako istota psychiczna 133
8.2.2.1. Działalność intelektualna człowieka 134
8.2.2.2. Wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia 134
8.2.2.3. Relacje międzyludzkie 135
8.3. Człowiek w społeczeństwie 138
8.3.1. Eufemizmy należące do sfery Człowiek w społeczeństwie 141
8.3.1.1. Zachowania nieakceptowalne społecznie 143
8.3.1.2. Funkcjonowanie państwa 145
8.3.1.3. Wojsko i wojna 152
8.3.1.4 Prawo i łamanie prawa 153
8.3.1.5. Religia – Kościół 156
8.3.1.6. Edukacja i oświata 157
8.3.1.7. Środki masowego przekazu 159
8.3.1.8. Gospodarka 160
8.3.2. Hiperbole należące do sfery Człowiek w społeczeństwie 162
8.3.2.1. Funkcjonowanie państwa 162
8.3.2.2. Prawo i łamanie prawa 171
8.3.2.3. Religia – Kościół 173
8.3.2.4. Edukacja i oświata 174
8.3.2.5. Środki masowego przekazu 175
8.3.2.6. Gospodarka 178
8.3.2.7. Sport i czas wolny 180
8.4. Człowiek i przyroda 181
8.4.1. Eufemizmy należące do sfery Człowiek i przyroda 182
8.4.2. Hiperbole należące do sfery Człowiek i przyroda 183
8.5. Podsumowanie 187
9. Językowe i tekstowe środki eufemizacji i hiperbolizacji w tygodnikach opinii 189
9.1. Klasyfikacje formalno-semantyczne eufemizmów – problemy badawcze 189
9.2. Typy eufemizmów w tygodnikach opinii 193
9.2.1 Środki fonologiczne 194
9.2.2. Środki morfologiczne 194
9.2.3. Środki leksykalne 197
9.2.4. Środki semantyczne 202
9.2.5. Środki na poziomie zdania i tekstu 214
9.2.6. Graficzne środki eufemizowania 215
9.3. Językowe środki hiperbolizacji – stan badań 215
9.4. Typy hiperboli w tygodnikach opinii 217
9.4.1. Środki morfologiczne 218
9.4.2. Środki leksykalne 219
9.4.3. Środki semantyczne 220
9.5. Podsumowanie 236
10. Eufemizmy i hiperbole w kontekście 239
10.1. Cele i metody badawcze 243
10.2. Strajk nauczycielski z kwietnia 2019 r. 244
10.2.1. Hiperbolizacja i eufemizacja a pole semantyczne wyrażenia strajk nauczycielski 245
10.2.2. Hiperbolizacja i eufemizacja a pole semantyczne leksemu nauczyciel 251
10.2.3. Hiperbolizacja i eufemizacja a pole semantyczne leksemu rząd 260
10.2.4. Eufemizmy i hiperbole w dyskursywnym obrazie strajku nauczycieli – podsumowanie 264
10.3. Spór o ustawy sądowe (lata 2017–2019) 268
10.3.1. Hiperbolizacja i eufemizacja a pole semantyczne leksemu sędzia (sędziowie) 268
10.3.2. Dyskursywny obraz sędziów – podsumowanie 278
10.4. Funkcje eufemizmów i hiperboli w tekstach prasowych 280

Zakończenie 287

Słownik tematyczny eufemizmów i hiperboli w tygodnikach opinii 293

Bibliografia 355

Netografia 367

Wykaz schematów, tabel i skrótów 369