ebook Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych Marek Wąsowicz, Adam Moniuszko, Piotr Pomianowski, Tomasz Królasik

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2025

W podręczniku autorzy omawiają genezę najważniejszych instytucji prawnoustrojowych i prawnosądowych będących podstawą europejskiej kultury prawnej.

Ich wykład dotyczy dwóch zasadniczych zagadnień: • konstytucjonalizmu – w zakresie kwestii ustrojowych, • kodyfikacji – w zakresie instytucji prawnosądowych.

Opracowanie prezentuje historyczne tło powstania konstytucji i jej podstawowych treści oraz kodyfikacji i jej założeń. Przedstawia też ewolucję instytucji ustrojowych regulowanych w konstytucjach oraz instytucji prawa sądowego zawartych w kodeksach.

Spis treści ebooka Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych

Spis treści „Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych”

Zawartość
Nr strony

Wykaz skrótów
11

Słowo wstępne
13

Część I: Ewolucja ustrojów państwowych
,

Rozdział I: Europejski standard ustrojowy (demokracja liberalna i jej odmiany)
19

Rozdział II: Konstytucjonalizm – pojęcie, geneza, fundamenty filozoficzne
24

2.1. Pojęcie konstytucjonalizmu
24

2.2. Geneza konstytucjonalizmu
26

2.3. Fundamenty doktrynalne konstytucjonalizmu
28

2.4. Dwa modele konstytucji
34

Rozdział III: Europejska droga do konstytucjonalizmu – ewolucja ustrojów państw europejskich od średniowiecza do początków konstytucjonalizmu
37

3.1. Perspektywa ogólna
37

3.2. Głowa państwa
41

3.3. Tworzenie prawa
45

3.4. Zarządzanie państwem
50

3.5. Wymiar sprawiedliwości
56

3.6. Obywatel
59

Rozdział IV: Polska droga do konstytucjonalizmu – ewolucja ustroju Polski od średniowiecza do końca XVIII wieku
63

4.1. Charakter państwa polsko-litewskiego
64

4.2. Społeczeństwo – zarys problematyki
66

4.3. Władza królewska
67

4.4. Sejm
72

4.5. Sejmiki
78

4.6. Konstytucja 3 maja
80

Rozdział V: Ewolucja podstawowych modeli ustrojowych od schyłku XVIII do końca XX wieku – cechy i przykłady
85

5.1. Monarchia konstytucyjna
85

5.2. Monarchia parlamentarna
89

5.3. Republika prezydencka
93

5.4. Republika parlamentarna
99

5.5. Państwo federalne
106

5.6. Państwo autorytarne
115

5.7. Państwo totalitarne
119

Rozdział VI: Modele ustrojowe na ziemiach polskich w XIX wieku i w Polsce w XX stuleciu (Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie, autonomia Galicji, II Rzeczpospolita, PRL, transformacja ustrojowa, 1989–1997)
122

6.1. Księstwo Warszawskie
122

6.2. Królestwo Kongresowe
124

6.3. Ustrój Galicji w dobie autonomii
128

6.4. Królestwo Polskie jako element Mitteleuropy
130

6.5. Odbudowa państwa polskiego
131

6.6. II Rzeczpospolita
133

6.7. Powstanie Polski Ludowej
145

6.8. Powstanie III Rzeczypospolitej
154

Rozdział VII: Ewolucja stanowienia prawa w państwie konstytucyjnym – instytucje, procedury, badanie jakości prawa
161

7.1. Podmioty uczestniczące w procedurze ustawodawczej
161

7.2. Struktura ciał ustawodawczych
163

7.3. Skład ciał ustawodawczych i sposób ich powoływania
165

7.4. Badanie konstytucyjności ustaw
172

Rozdział VIII: Ewolucja administracji państwa – zarząd centralny i terytorialny, samorząd terytorialny, zawodowy i gospodarczy, kontrola decyzji administracyjnych
174

8.1. Perspektywa europejska
174

8.2. Zarząd państwa w Polsce
187

Rozdział IX: Ewolucja sądownictwa w państwie konstytucyjnym – instytucje, gwarancje niezależności sądów i niezawisłości sędziowskiej
202

9.1. Sądownictwo jako trzecia władza
202

9.2. Gwarancje niezależności władzy sądowej
204

9.3. Gwarancje niezawisłości sędziowskiej
205

Rozdział X: Ewolucja statusu prawnego obywatela – gwarancje praw obywatelskich, instytucje obywatelskie
210

Rozdział XI: Europejskie struktury ponadpaństwowe – historia i współczesność
219

11.1. Historyczne przykłady europejskich projektów i inicjatyw integracyjnych
219

11.2. Idee integracyjne w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej
224

11.3. Koncepcje integracyjne po II wojnie światowej
225

11.4. Powstanie Wspólnot Europejskich
226

Część II: Ewolucja instytucji prawnych
,

Rozdział XII: Źródła europejskiej tradycji prawnej – prawo zwyczajowe, recepcja prawa rzymskiego, prawo kanoniczne, rola uniwersytetu
231

Rozdział XIII: Prawo anglosaskie – charakterystyka, źródła, znaczenie
238

13.1. Geneza common law
238

13.2. Instytucja rytu i precedensu w common law
241

13.3. Equity law
245

13.4. Literatura prawnicza i jej znaczenie dla prawa anglosaskiego
247

13.5. Prawo anglosaskie w Stanach Zjednoczonych
249

Rozdział XIV: Źródła prawa w I Rzeczypospolitej
252

Rozdział XV: Kodyfikacja – pojęcie, geneza, założenia filozoficzne
259

15.1. Próby porządkowania prawa w okresie przedkodyfikacyjnym
260

15.2. Rozwój idei kodyfikacji, założenia filozoficzne
262

15.3. Cechy idealnego kodeksu
265

15.4. Najważniejsze kodyfikacje XVIII i XIX wieku
268

Rozdział XVI: Podstawowe kodyfikacje XIX wieku – przebieg prac kodyfikacyjnych, ogólna charakterystyka
270

16.1. Najważniejsze kodeksy cywilne
270

16.2. Najważniejsze kodeksy karne
289

Rozdział XVII: Unifikacja prawa w II Rzeczypospolitej
298

Rozdział XVIII: Nauka prawa w XVIII–XX wieku w Europie i na ziemiach polskich oraz w II Rzeczypospolitej
306

18.1. Nauka prawa cywilnego
306

18.2. Nauka prawa karnego
310

Rozdział XIX: Nauczanie prawa (model kontynentalny, model anglosaski, szkoły prawa, studia uniwersyteckie)
319

Rozdział XX: Dzieje podstawowych instytucji prawa cywilnego (od średniowiecza do XX wieku)
324

20.1. Prawo osobowe
324

20.2. Małżeństwo i rodzina
328

20.3. Prawo rzeczowe
343

20.4. Zobowiązania
346

20.5. Prawo spadkowe
351

Rozdział XXI: Dzieje prawa karnego (od średniowiecza do XX wieku)
356

21.1. Wyodrębnienie się prawa karnego
356

21.2. Kształtowanie się form odpowiedzialności karnej
361

21.3. Poszukiwanie właściwego zestawu środków karnych
364

Rozdział XXII: Postępowanie przed sądem (średniowiecze – XX wiek) – proces skargowy, proces cywilny, proces karny
368

22.1. Proces cywilny
369

22.2. Proces karny
377

Wskazówki bibliograficzne
387

Skorowidz
389

O Autorach
405