ebook Historia nowoczesnych stosunków międzynarodowych Wojciech Rojek

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2010

Nowatorski podręcznik historii stosunków międzynarodowych - przedmiotu wykładanego na wielu polskich uczelniach.

Książka składa się z 4 części.

W części I, noszącej tytuł LA BELLE EPOQUE I JEJ SCHYŁEK (1871-1914), autor przedstawił przyczyny wybuchu I wojny światowej.

Część II, zatytułowana WIELKA WOJNA (1914-1945), omawia I wojnę światową.

Część III, nazwana ZMIERZCH EUROPY (1919-1945), została poświęcona dziejom stosunków międzynarodowych w dwudziestoleciu międzywojennym i w latach II wojny światowej.

Część IV, nosząca tytuł ŚWIAT BIPOLARNY, opisuje historię stosunków międzynarodowych w latach 1945-1991, powstanie i rozwój istniejących wówczas organizacji międzynarodowych o charakterze politycznym i gospodarczym. Część tę kończą rozdziały poświęcone rozpadowi ZSRR i zjednoczeniu Niemiec - wydarzeniom, które - zdaniem autora - były logicznym zamknięciem epoki i początkiem nowych stosunków międzynarodowych - tym razem współczesnych.

Spis treści ebooka Historia nowoczesnych stosunków międzynarodowych

Wstęp 17
Część I. Schyłek Starego świata: „La belle epoque” 1871–1914 19
I. Powojenne przetasowania 21
Konsekwencje wojny francusko-pruskiej 21
Sojusz trzech cesarzy 22
Wypełnienie finansowych postanowień traktatu frankfurckiego 23
Pierwsza faza nowego etapu sprawy wschodniej 23
Próba odrodzenia „stosunku” trzech cesarzy 24
„Alarm wojenny” 1875 roku 25
Powstanie Słowian w 1875 roku i jego następstwa 27
Gra dyplomatyczna w przeddzień kongresu berlińskiego 28
Wojna rosyjsko-turecka 1877–1878 i jej bezpośrednie następstwa 30
Kongres berliński 31
II. Powstanie trójprzymierza 34
Dwustronny sojusz Berlina z Wiedniem 34
Odnowienie układu trójcesarskiego 35
Przystąpienie Włoch do dwuprzymierza 37
Bismarckowski system sojuszy 39
Konflikt rosyjsko-angielski 41
Kryzys bułgarski 42
III. Formowanie trójporozumienia 44
Przymierze francusko-rosyjskie 44
Wyrównanie stosunków francusko-włoskich 45
Polityczne konsekwencje niemieckich zbrojeń morskich 46
Entente cordiale 47
Porozumienie angielsko-rosyjskie 48
Koncepcja sojuszu kontynentalnego i pierwszy kryzys marokański 51
Przesilenie związane z aneksją Bośni i Hercegowiny 53
Drugi kryzys marokański 54
Wojna włosko-turecka 56
Wojny bałkańskie 56
Sytuacja w przededniu „wielkiej wojny” 59
IV. Europa w Azji i na Pacyfiku 60
Międzynarodowe aspekty wojny japońsko-chińskiej 60
„Krojenie arbuza” 60
Powstanie Yihequan 63
Próby zbliżenia brytyjsko-niemieckiego 64
Przymierze brytyjsko-japońskie 65
Wojna japońsko-rosyjska 66
Podporządkowanie Indochin przez Francję 69
Finansowe położenie Chin w przededniu wielkiej wojny 72
Ewolucja sojuszu angielsko-japońskiego 73
Podział wysp Pacyfiku 74
Bliski i Środkowy Wschód w polityce mocarstw 75
V. Afryka w polityce mocarstw 76
Sprawy kolonialne 76
Wojny burskie 79
VI. Ameryka południowa i środkowa. korygowanie spuścizny kolonialnej 82
Wojna „potrójnego przymierza” 82
Wojna dziesięcioletnia 84
Wojna o saletrę (wojna o Pacyfik) 84
Wojna hiszpańsko-amerykańska 87
Spór terytorialny Wenezueli z Gujaną Brytyjską 89
Wyodrębnienie Panamy 89
Arbitraże i związane z tym dalsze zmiany terytorialne 90
VII. Zagadnienia ogólne 91
Imperium Brytyjskie 91
Cieśniny 92
Śródlądowe międzynarodowe drogi wodne (kanały i rzeki) 93
Kapitulacje jurysdykcyjne 95
Część II. W obliczu braku równowagi 1914–1945 97
1. W dobie „wielkiej wojny” 1914–1918 99
VIII. Pierwszy okres zmagań 99
Cele wojenne mocarstw 99
Wypowiedzenie wojny 103
Konsekwencje udziału Turcji w wojnie 103
Problem Grecji 107
Pierwsze oferty pokojowe 109
Daleki Wschód 111
21 żądań 113
Interwencja mocarstw w Chinach 114
Traktat londyński 116
Okoliczności przystąpienia Bułgarii do wojny 117
Podział Bliskiego Wschodu 120
IX. Względna równowaga sił 121
Przystąpienie Rumunii do wojny 121
Grudniowe propozycje państw centralnych 126
Próby zawarcia separatystycznego pokoju przez Austro-Węgry 129
Misja sprzymierzonych w Rosji w roku 1917 132
Inicjatywa pokojowa Watykanu 133
X. Na drodze ku zwycięstwu ententy 134
Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny 134
Deklaracja Arthura Jamesa Balfoura 136
Rewolucja w Rosji 138
Brytyjskie warunki pokoju 139
Koncepcje Thomasa Woodrowa Wilsona 140
Traktaty brzeskie 1918 roku 142
Losy Rumunii po przystąpieniu do „wielkiej wojny” 144
Załamanie się Bułgarii 146
Rozejm z Turcją 147
Upadek Monarchii Austro-Węgierskiej 148
Sytuacja sułtańskiej Turcji 149
Wojna na noty 150
Rewolucja w Niemczech 151
Rozejm z Niemcami 151
Międzynarodowe aspekty kwestii polskiej w dobie I wojny światowej 152
2. Międzywojenne interludium 1919–1939 154
XI. powojenna „mała” stabilizacja 1919–1925 154
Paryska konferencja pokojowa 154
Postanowienia podparyskich traktatów pokoju 155
„Małe” traktaty wersalskie 156
Pozostałe podparyskie traktaty 159
Wolne miasta 160
Plebiscyty 160
Mandaty 161
Powstanie i przeobrażenia terytorialne państw narodowych w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej 165
Powstanie ZSRR 171
Wojna grecko-turecka i konferencja lozańska 172
Liga Narodów 174
Genua i Rapallo 175
Kwestia reparacji 177
Reparacje Niemiec 177
Locarno 179
XII. W poszukiwaniu równowagi 1926–1934 180
Konsekwencje wstąpienia Niemiec do Ligi Narodów 180
Pakt Brianda–Kellogga 182
Uregulowanie stosunków włosko-watykańskich 182
Konkordaty międzywojnia i ich znaczenie 183
Powstanie Brytyjskiej Wspólnoty Narodów 186
Zagadnienie rozbrojenia 187
Pierwszy okres istnienia III Rzeszy 191
Pakt czterech 191
Porzucenie przez Niemcy konferencji rozbrojeniowej i Ligi Narodów 194
Ewolucja radzieckiej polityki zagranicznej 194
Definicja agresora 195
Polsko-niemiecka deklaracja o nieagresji 196
Reperkusje deklaracji w stosunkach polsko-radzieckich 197
Pucz w Austrii 198
Układy regionalne w Europie 199
Koncepcja paktu wschodniego 202
Wstąpienie ZSRR do Ligi Narodów 203
Zawarcie paktu francusko-radzieckiego 204
Układ radziecko-czechosłowacki 205
Relacje francusko-niemieckie 205
XIII. Na równi pochyłej – 1935–1939 206
Jawne zbrojenia Niemiec 206
Brytyjsko-niemiecki traktat morski 207
Remilitaryzacja Nadrenii 209
Unormowanie stosunków francusko-polskich 211
Zwrot w polityce Belgii 211
Hiszpańska wojna domowa 212
Oś Berlin–Rzym 214
Zawarcie paktu antykominternowskiego 215
Sytuacja krajów skandynawskich 216
Anschluss Austrii 218
Reakcje społeczności międzynarodowej 219
Kryzys sudecki 220
Roszczenia polskie 222
I arbitraż wiedeński 223
Żądania Niemiec wobec Polski 224
Polityka mocarstw zachodnich 225
Kres Czecho-Słowacji 225
Społeczność międzynarodowa wobec kresu Czecho-Słowacji 227
Układ niemiecko-rumuński 227
Zajęcie Kłajpedy przez Niemców 228
Aneksja Albanii przez Włochy 229
Konsekwencje na Bałkanach 229
Gwarancje brytyjskie 230
Kres poprawnych relacji polsko-niemieckich 231
Wyłanianie się dwóch bloków 232
Gra dyplomatyczna Zachodu z ZSRR 233
Stosunki na linii Zachód–Niemcy 234
Stosunki radziecko-niemieckie 234
Rozmowy wojskowe między mocarstwami zachodnimi a ZSRR 235
Nowa linia polityki ZSRR 237
Sojusz polsko-brytyjski 237
XIV. Stany zjednoczone na arenie międzynarodowej 238
Konferencja waszyngtońska 238
Międzynarodowa pozycja Stanów Zjednoczonych 240
Rola USA na arenie międzynarodowej 241
XV. Bliski i Środkowy Wschód, Afryka 242
Kwestia egipska 242
Sytuacja krajów muzułmańskich 243
Sprawy Bliskiego i Środkowego Wschodu 245
Rola Turcji na arenie międzynarodowej 246
Kwestia Cieśnin 247
Wojna w Etiopii 248
Stanowisko Ligi Narodów wobec konfliktu włosko-etiopskiego 250
XVI. Daleki Wschód 251
Sytuacja na Syberii i Dalekim Wschodzie 251
Poczynania Japonii 252
Stosunki radziecko-chińskie 252
Okupacja Mandżurii 253
Potępienie Japonii przez Ligę Narodów 254
Brak stabilizacji na Dalekim Wschodzie 255
XVII. Ameryka łacińska 256
Ameryka Łacińska w Paryżu 256
Rola Ameryki Łacińskiej 256
Ameryka Łacińska w dobie wojny o Chaco Boral 257
Spór o Leticię 260
Ameryka Łacińska w drugiej połowie lat 30 260
3. Podwaliny nowej ery 1939–1945 261
XVIII. Od wybuchu wojny do agresji na ZSRR 261
Wrzesień 1939 261
Stosunki niemiecko-radzieckie 262
W okresie drôle de guerre 263
Misja Sumnera Wellesa 263
Pokój moskiewski 264
Skandynawia 265
Wyspy Alandzkie 267
Upadek Belgii, Holandii i Francji 267
Rewizjonizm terytorialny ZSRR 269
Rozbiór Rumunii 270
Pakt trzech 272
Mołotow w Berlinie 273
Sytuacja we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego 274
XIX. Stany Zjednoczone wobec wojny w okresie swojej neutralności 278
Pierwsze reakcje Waszyngtonu 278
Po agresji Niemiec na Zachodzie 278
XX. Bliski i Środkowy Wschód, Afryka 280
Wydarzenia w Iraku 280
Problem Syrii i Libanu 282
Kwestia irańska 283
Przywrócenie niepodległości Etiopii 283
XXI. Daleki Wschód w przededniu agresji Japonii na USA 284
Pośrednie dalekowschodnie konsekwencje klęski Francji na Dalekim Wschodzie 284
Sytuacja Indochin 285
Rozmowy amerykańsko-japońskie 287
Kolejne porozumienia państw Osi z Japonią 289
Pierwsza faza wojny na Dalekim Wschodzie 290
Okupacja japońska 291
XXII. Agresja Niemiec na ZSRR. kształtowanie się „wielkiej koalicji” 292
Karta Atlantycka 292
Bezpośrednie następstwa najazdu III Rzeszy na ZSRR 292
Sytuacja Finlandii 295
Konferencja w Waszyngtonie 295
Deklaracja Narodów Zjednoczonych 295
Sojusz brytyjsko-radziecki 296
„Plan czterech” 299
Stosunki polsko-radzieckie 299
Konsekwencje sprawy Katynia 300
Amerykańskie spojrzenie na Europę 301
Spotkanie w Casablance 301
Dalsze konsultacje brytyjsko-amerykańskie 302
Przesilenie w Algierze 303
I konferencja w Quebec 305
I konferencja moskiewska 305
Sytuacja militarna 306
Konferencja w Teheranie 307
Rozmowy prowadzone w Kairze 308
Stosunki radziecko-czechosłowackie 308
Operacje na Dalekim Wschodzie 310
XXIII. W okresie militarnego przełomu 310
Rozejm z państwami współpracującymi z Niemcami 310
Sprawa Grecji. Pierwszy okres wojny domowej 314
Sytuacja w Jugosławii 315
Konferencja w Bretton Woods 316
Konferencja w Dumbarton Oaks 317
II konferencja w Quebec 317
II konferencja moskiewska 317
Porozumienia radziecko-francuskie 318
Na frontach europejskich 318
XXIV. Schyłkowy okres wojny 319
Malta 319
Konferencja jałtańska 320
Narady u schyłku działań wojennych 322
Kres działań wojennych w Europie 322
Konferencja w Poczdamie 323
XXV. Na Dalekim Wschodzie 325
Sytuacja w Azji Południowo-Wschodniej 325
Japonia na przełomie wojny i pokoju 327
XXVI. Ameryka Łacińska wobec wojny 330
Od neutralności do zerwania stosunków z państwami Osi 330
Udział w wojnie 331
Część III. świat bipolarny 1945–1991 333
4. W okresie ostrych podziałów 335
XXVI. Europa w latach 1945–1949 335
Pierwsze decyzje w sprawie Niemiec 335
Kwestia reparacji 336
Powojenne granice 338
Powstanie Bizonii 339
Powojenne układy międzynarodowe 340
Traktaty pokoju z byłymi sojusznikami Rzeszy 341
Druga faza wojny domowej w Grecji 343
Plan Marshalla 344
Pierwszy kryzys berliński 344
Wydarzenia towarzyszące 345
Anglosasi wobec Niemiec 346
Sytuacja w radzieckiej strefie okupacyjnej 347
Polityka okupacyjna Francji 348
Ostatnia sesja Rady Ministrów Spraw Zagranicznych 349
Powstanie NATO 349
Na drodze ku Republice Federalnej Niemiec 351
Rewizja statutu okupacyjnego 351
Ustanowienie Niemieckiej Republiki Demokratycznej 352
Pierwsze symptomy podziału Europy na dwa bloki 352
Doktryny: Trumana i powstrzymywania 353
XXVII. Europa zachodnia w latach 1949–1957 354
Podwaliny integracji europejskiej 354
Plan Schumana 355
Na drodze ku EWG 357
Sprawy finansowe 358
Konferencje czterech mocarstw 359
XXVIII. Pierwszy okres funkcjonowania ONZ 360
Ustalenia konferencji założycielskiej 360
Pierwsze posunięcia ONZ 362
XXIX. Blok radziecki 363
Powołanie do życia Kominformu 363
Narodziny bloku wschodniego 364
Konflikt radziecko-jugosłowiański 364
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej 365
Powstanie Układu Warszawskiego 366
Konsekwencje XX Zjazdu KPZR 366
Powstanie węgierskie 367
XXX. bliskowschodnia „beczka prochu” 368
Sytuacja polityczna na Bliskim Wschodzie po II wojnie światowej 368
Powstanie Izraela 370
Pierwsza wojna arabsko-żydowska i jej konsekwencje 371
Blisko- i środkowowschodnie sojusze wojskowe 373
XXXI. Wydarzenia w Azji południowo-Wschodniej i Wschodniej 374
Daleki Wschód bezpośrednio po wojnie 374
Początek dekolonizacji 374
Powstanie Chińskiej Republiki Ludowej 376
Wojna koreańska 376
Francuski okres problemu wietnamskiego 379
Zawarcie pokoju z Japonią 382
Rola Japonii 384
Międzynarodowe znaczenie Tokio 384
Doktryna Yoshidy 385
Regionalne pakty Azji i Pacyfiku 385
Konferencja w Bandungu 386
XXXII. Europa zachodnia w pierwszym okresie instytucjonalnej jedności 387
Inauguracja kwestii remilitaryzacji RFN 387
Plan Plevena 388
Kwestia długów niemieckich i roszczeń żydowskich 389
NRD na arenie międzynarodowej 390
Problem Saary w stosunkach francusko-niemieckich 390
Traktaty z 1952 roku 391
Upadek koncepcji EWO i EWP 392
Niepowodzenia konferencji ministrów spraw zagranicznych czterech mocarstw w 1954 roku 393
Konsekwencje nieratyfikowania traktatów bońskich i paryskich 394
Następstwa decyzji londyńskich i paryskich 395
Normalizacja stosunków ZSRR z oboma państwami niemieckimi 396
Traktat państwowy z Austrią 397
XXXIII. Procesy dekolonizacyjne w Afryce Północnej 398
Los posiadłości włoskich i francuskich 398
Kryzys sueski 399
XXXIV. Ameryka Łacińska 400
Próby sformalizowania dominacji USA 400
Latynosi wobec innych kontynentów 402
Amerykańska interwencja w Gwatemali 402
Sprawy gospodarcze 403
5. Świat w dobie spadku napięcia 404
XXXV. Europa w latach 1958–1963 404
Kwestia integracji Wielkiej Brytanii z EWG 404
Powstanie EFTA 405
Powołanie do życia OECD 406
Pierwsze posunięcia EWG 406
Plany Christiana Foucheta 408
Nieudana próba wejścia Wielkiej Brytanii do EWG 409
Następstwa kryzysu wokół Kanału Sueskiego 411
Wpływ dekolonizacji na Europę 412
Stosunki RFN z blokiem komunistycznym 413
Polskie propozycje ograniczenia zbrojeń 414
Drugi kryzys berliński 414
Układ elizejski 416
XXXVI. Europa w dobie „détente” 417
Stosunki Bonn–Waszyngton–Paryż 417
Nawiązanie stosunków handlowych między RFN a krajami bloku wschodniego 418
Połączenie wspólnot europejskich 419
Wystąpienie Francji ze struktur wojskowych NATO 420
Druga nieudana próba Wielkiej Brytanii wejścia do EWG 420
Walutowy kompromis 421
Nowa polityka wschodnia rządu RFN 422
Poprawa stosunków RFN–Izrael 422
Powstanie Wspólnego Rynku Rolnego EWG 423
Unia celna w ramach EFTA i EWG 425
Odejście generała de Gaulle’a 427
Rozchwianie systemu walutowego 428
Poszerzenie EWG 429
Radziecka inwazja na Czechosłowację 430
Układy RFN z ZSRR i PRL 431
Uregulowanie kwestii Berlina 432
Układ niemiecko-niemiecki 433
Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie 433
XXXVII. Na najwyższym szczeblu. Stosunki amerykańsko-radzieckie 435
Kwestia wielostronnych sił nuklearnych 435
Strategia globalna NATO 436
Przewartościowania w polityce amerykańskiej 437
Normalizacja stosunków amerykańsko-chińskich 438
Rokowania rozbrojeniowe 438
XXXVIII. Brak stabilizacji na bliskim i środkowym Wschodzie 439
Sytuacja w Iranie 439
Sojusz wojskowy na Środkowym Wschodzie 440
Przeobrażenia krajów arabskich w latach 1958–1963 441
Kryzys cypryjski 442
Wojna sześciodniowa i jej konsekwencje 443
Wojna Jom Kippur 445
XXXIX. Azja Południowo-Wschodnia i Daleki Wschód 447
Amerykański rozdział problemu wietnamskiego 447
Problem ucieczek z Wietnamu 453
SEATO 453
Subkontynent indyjski 454
Rozpad Pakistanu 455
Ewolucja międzynarodowego położenia Tokio w latach 60. i 70 456
XL. Afrykańskie niepokoje 457
Niepodległość krajów Afryki Północno-Zachodniej 457
Wojna Algierii o niepodległość 458
Dekolonizacja Czarnej Afryki 459
Kwestia kongijska 460
Groźba rozpadu Nigerii 462
XLI. Na półkuli zachodniej 463
Napięcia wokół Kuby 463
Interwencja USA w Dominikanie 465
Próby izolowania Kuby 466
Latynoamerykańskie tendencje integracyjne 467
„Sojusz dla Postępu” 468
6. W okresie względnej stabilizacji 469
XLII. Europa w latach 1976–1989 469
Rozszerzenie EWG na południe 469
Budowanie wspólnoty 471
Droga Europy Zachodniej do Unii Gospodarczej i Walutowej 471
XLIII. Negocjacje rozbrojeniowe w gronie supermocarstw oraz między zachodem a Wschodem 472
SALT II 472
Rokowania wiedeńskie 474
Kwestia zbrojeń w dobie przyjęcia Aktu Końcowego KBWE 475
Wznowienie wyścigu zbrojeń między Wschodem i Zachodem 476
Kolejna faza rokowań wiedeńskich 477
Ku wszechstronnemu współdziałaniu mocarstw 478
XLIV. Bliski i środkowy Wschód 480
Camp David 480
Wojna w Libanie 482
Interwencja radziecka w Afganistanie 483
Wojna iracko-irańska 485
W obronie niepodległości Kuwejtu 485
XLV. Daleki Wschód 488
Wzrost znaczenia ChRL na arenie międzynarodowej 488
Pozycja Stanów Zjednoczonych na Dalekim Wschodzie 488
Dominacja Wietnamu w Indochinach 489
Wojna chińsko-wietnamska 490
Rozwiązanie problemu kambodżańskiego 490
Przyczyny ambiwalentnej postawy Tokio 491
Ewolucja między narodowego położenia Tokio w la ach 70. i 80 492
Tokio na między narodowej scenie politycznej w latach 80 493
Próby rewizji doktryny Yoshidy 495
Stosunki radziecko-japońskie 495
Chińska enigma 496
Stabilizacja działań Pekinu 497
Normalizacja na linii Pekin–Moskwa 497
Nowe otwarcie w stosunkach ChRL z Azją Południowo-Wschodnią 498
Sprawa Republiki Chińskiej (Tajwanu) 499
Wspólnota Pacyfiku 500
Południowoazjatyckie konflikty terytorialne 501
XLVI. Afryka 502
Droga kolonii portugalskich do niepodległości 502
Kwestia Namibii 504
Likwidacja apartheidu 504
Destabilizacja „Rogu Afryki” 506
XLVII. Ameryka łacińska 508
Doktryna Cartera 508
Kwestia Kanału Panamskiego 509
Opanowanie Nikaragui przez sandinistów 509
Próby neutralizacji wpływów lewicowych w Ameryce Środkowej 510
Grupy Contadory i Limy 512
Wojna o Falklandy (Malwiny) 512
Kryzys finansowy 513
Interwencja amerykańska w Panamie 514
Tendencje integracyjne 515
XLVIII. Australia i Nowa Zelandia 516
W poszukiwaniu własnego miejsca na arenie międzynarodowej 516
Wpływ braku stabilizacji na Dalekim Wschodzie na międzynarodowe położenie Australii 518
Reorientacja polityki zagranicznej w latach 70 519
U schyłku systemu bipolarnego 521
Nowa Zelandia 522
7. Demontaż układu dwublokowego 523
XLIX. Europa na przełomie lat 80. i 90. 523
Zjednoczenie Niemiec i jego bezpośrednie następstwa 523
Rozpad Czechosłowacji 525
Droga Węgier ku niepodległości 526
Połowiczny charakter przemian w Rumunii, Bułgarii i Albanii 526
Dekompozycja Jugosławii 527
Rozwiązanie RWPG i Układu Warszawskiego 529
Dezintegracja ZSRR i powołanie do życia Wspólnoty Niepodległych Państw 530
Powstanie Unii Europejskiej 533
Bibliografia 536
Indeks nazwisk 549
Spis map 559