Za darmo

ebook Jurysprudencja 16 Marcin Pieniążek

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2021

Pytanie o przyczyny dotrzymywania umów nabiera szczególnego znaczenia w czasach nasilonej depersonalizacji stosunków prawnych. Stanowi też punkt wyjścia dla przedstawionej w monografii teorii umów, wyrastającej z poglądów filozoficznych Paula Ricoeura i zogniskowanej na problematyce obietnicy oraz wzajemności.
W szkicowanej teorii kluczową rolę odgrywa założenie, zgodnie z którym dotrzymywanie obietnicy jest konstytutywne dla „bycia sobą” strony umowy. W „bycie sobą” strony wpisana jest z kolei relacja interpersonalna, pozwalająca scharakteryzować fenomen wzajemnej odpowiedzialności w umowie. Przyjmuje się także, że strony umowy do swego działania włączają elementy „wielkiej narracji” prawa, rozwijanej w sprawiedliwych instytucjach państwa.
W tym kontekście głównym celem pracy jest budowa trójpłaszczyznowej promisoryjnej teorii umów, skoncentrowanej na ontoetyce osoby – sprzedającego, najemcy etc. Syntetyzująca perspektywa Ricoeura powoduje, że w proponowanym ujęciu dochodzą do głosu m.in. elementy arystotelizmu, kantyzmu oraz pokrewnego hermeneutyce paradygmatu narratologicznego. W perspektywie prawoznawstwa rozwijana teoria ma charakter niepozytywistyczny, postulując związek prawa i moralności oraz bytu i powinności.
Dopełniającym elementem wywodu jest prezentacja filozoficzno-prawnych kontekstów promisoryjnej teorii umów w perspektywie historycznej oraz w perspektywie dorobku współczesnej, anglosaskiej jurysprudencji.
Niniejsza praca skierowana jest do wszystkich zainteresowanych problematyką filozofii prawa umów.
*
Celem serii wydawniczej „Jurysprudencja” jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków nauko¬wych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych.
Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht

Spis treści ebooka Jurysprudencja 16

Wprowadzenie 15
1. Pytanie podstawowe 15
2. Zdolność do działania a podmiotowość prawna w poglądach Ricoeura 16
3. Trójaspektowa podmiotowość prawna 17
4. Osoby fizyczne i prawne 18
5. Obietnica i wzajemność 18
6. Umowa a obietnica 19
7. Pacta sunt servanda 19
8. Zakres teorii umów w poglądach Ricoeura 20
9. Teza pracy 20
10. Cele pracy 21
11. Struktura i metodologia pracy 23

Część pierwsza. Konteksty promisoryjnej teorii umów 15

1. Filozofia Paula Ricoeura 27
1.1. Inspiracje i ewolucja poglądów 27
1.2. Mała etyka. Trzy poziomy dążenia etycznego 31
1.3. Narratologia 34
1.4. Ontoetyka podmiotu a dążenie etyczne 36
1.5. Relacja interpersonalna w dążeniu etycznym 40
1.6. Sprawiedliwe instytucje a dążenie etyczne 45
1.7. Teoria narracji, prawo, umowy i ich strony – uwaga wstępna 52

2. Z historii obietnicy i wzajemności w umowach 55
2.1. Obietnica i wzajemność w historii umów – uwaga wstępna 55
2.2. Obietnica i wzajemność w myśli antycznej Grecji 56
2.3. Obietnica i wzajemność w prawie rzymskim 61
2.4. Obietnica i wzajemność w Starym Testamencie 68
2.5. Obietnica w poglądach św. Tomasza z Akwinu 77
2.6. Średniowieczna recepcja prawa rzymskiego a problematyka obietnicy 80
2.7. Prawo kanoniczne wobec problematyki obietnicy 81
2.8. Sądowe czynności promisoryjne w common law 83
2.9. Scholastycy hiszpańscy wobec obietnicy i wzajemności w umowach 84
2.10. Wykształcenie koncepcji umów wzajemnych w XVII wieku 88
2.11. Północna szkoła prawa naturalnego a rozwój teorii umów 90
2.12. Wpływ poglądów Davida Hume’a na rozwój teorii umów 96
2.13. Obietnica i wzajemność w common law w XVIII wieku 97
2.14. Znaczenie pojęcia oświadczenia woli oraz założeń pozytywizmu prawniczego dla teorii umów XIX wieku 99
2.15. Rozumienie umowy w filozofii prawa Immanuela Kanta oraz Georga W.F. Hegla 100
2.16. Oświadczenie woli a pojęcie obietnicy w teorii umów XIX wieku 108
2.17. Pojęcie obietnicy a prawo kontynentalne i anglosaskie przełomu XIX i XX wieku 115
2.18. Filozofia prawa początku XX wieku wobec teorii umów 117
2.19. Dogmatyczne teorie umów i oświadczeń woli w XX wieku 121

3. Obietnica i porozumienie w anglosaskiej teorii umów 129
3.1. Anglosaska teoria umów – uwagi wprowadzające 129
3.2. Problematyka obietnicy w głównych nurtach jurysprudencji 130
3.3. Teorie umów w common law z uwzględnieniem teorii obietnicy 133

Część druga. Promisoryjna teoria umów jako teoria sui generis 177

4. Ontoetyczne podstawy promisoryjnej teorii umów 179
4.1. Uwagi wprowadzające (trzy płaszczyzny analiz) 179
4.2. Płaszczyzna podmiotowa promisoryjnej teorii umów 180
4.3. Płaszczyzna interpersonalna promisoryjnej teorii umów 187
4.4. Płaszczyzna instytucjonalna promisorynej teorii umów 198

5. Narratologiczne aspekty promisoryjnej teorii umów 203
5.1. Paradygmat narratologiczny wobec teorii umów 203
5.2. Trzy narratologiczne aspekty teorii umów 205

6. Umowa jako dyskurs i umowa jako tekst 225
6.1. Dialektyka dyskursu i tekstu wobec teorii umów 225
6.2. Perspektywa hermeneutyczna w poglądach Ricoeura 225
6.3. Umowa jako dyskurs 226
6.4. Umowa jako tekst 228
6.5. Dyskurs interpretacyjno-argumentacyjny w teorii umów 232

7. Ogólna metateoria porządkująca teorie oświadczeń woli (oraz umów) 237
7.1. Szkic ogólnej metateorii porządkującej 237
7.2. Przykłady szczegółowych teorii porządkujących 241

Podsumowanie 245
1. Obietnica a wzajemność 245
2. Autonarracja strony a teoria promisoryjna 247
3. Sytuacyjność umów a mądrość praktyczna 248
4. Zakończenie wywodu 249

Bibliografia 253
1. Spis bibliograficzny – Paul Ricoeur 253
2. Prace zbiorowe – Ricoeur i inni 254
3. Literatura przedmiotu 254
4. Wykaz aktów prawnych 266