ebook Podstawy penologii Jarosław Utrat-Milecki

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2006

Publikacja będąca próbą przesunięcia dyskusji na temat pojęcia "kara kryminalna" z intuicji i pojęć niejasnych na poziom wiedzy pewnej, określonej, a jednocześnie dającej ogólny obraz, czym jest kara w jej różnych formach organizacyjnych. Obraz pozwalający zrozumieć jej znaczenie dla społeczeństwa, ale też jej nieuchronnie negatywne oddziaływanie na ludzi, które możemy minimalizować, ale którego nie możemy uniknąć, jeśli już decydujemy się karami posługiwać.

Zrozumienie natury fenomenu kary kryminalnej pozwalającej nam represjonować innych ludzi, ale też określającej zasady, na jakich możemy to robić, stanowi istotny przyczynek zarówno do debaty aksjologicznej, jak i do dyskusji kryminologicznej na temat wyboru strategii zapobiegania przestępczości. Integralnokulturowa teoria kary stara się więc określić podstawę penologiczną dla koncepcji rozwijanych w ramach penitencjarystyki i polityki kryminalnej. Znając lepiej uwarunkowania i mechanizmy społeczno-kulturowe działania kar, możemy bardziej świadomie kształtować granice między kompetencjami polityki kryminalnej i polityki społecznej czy edukacyjnej oraz zdrowotnej, dokonując wyborów o charakterze cywilizacyjnym.

Spis treści ebooka Podstawy penologii

Wstęp 17

Rozdział I. Penologia: dyscyplina pokrewna nauce prawa karnego 22

Kara jako przedmiot badań filozofii, nauk społecznych i humanistycznych 25
Nauka prawa karnego a nauki pokrewne 27
Przedmiot nauk penitencjarnych 28
Przedmiot penologii 34

Rozdział II. Podstawy badań integralnokulturowych 46

Kategoria podłoża historyczno-kulturowego 47
Pojęcie zła w karze kryminalnej 50
Metafizyka kary w badaniach kultury 50
Zagadnienie sensu kary jako fenomenu kultury 52
Pytanie o differentiae specificae kary kryminalnej 54
Pytanie o ciągłość historyczną kary kryminalnej 56
Fatum jako źródło kary 58
Kara jako następstwo grzechu 60
Kulturowo-religijne podstawy pojęcia winy 64
Kulturowe przesłanki rozwoju pojęcia winy w prawie karnym 65
Kulturowo-religijne źródła rozważań o wolnej woli 68
Kulturowa tożsamość kary 70
Kategoria instytucji społecznej 71
Rozwinięta definicja kary kryminalnej i jej znaczenie badawcze 78

Rozdział III. Podstawy kształtowania się refleksji penologicznej 82

Starożytność 82
Od Średniowiecza ku nowożytności 87
Klasyfikacje teoretycznych kierunków racjonalizacji kary 98
Teorie kary warunkowanej instynktem lub nienawiścią 105
Podstawy teoretyczne koncepcji z kręgu pozytywizmu penologicznego 109
Rozwój teoretycznych nurtów antropologii i socjologii kryminalnej w kierunku penologicznych ideałów obrony społecznej i resocjalizacji 117
Wpływ ideałów resocjalizacji na tożsamość kary kryminalnej w formie organizacyjnej pozbawienia wolności 122

Rozdział IV. Niepokoje współczesności 128

Renesans neoklasyczny i humanitarna krytyka kary 128
Między nową penologią a populizmem i powrotem retoryki faszystowskiej 145

Rozdział V. Jeremy Bentham. Najbardziej wpływowa koncepcja penologiczna czasów nowożytnych 167

Znaczenie penologii Jeremy’ego Benthama (1748-1832) 169
Podstawy oraz kontekst myśli społecznej i filozoficznej Jeremy’ego Benthama 170
Pojęcie kary w myśli Jeremy’ego Benthama 174
Ustawowy i sędziowski wymiar kary 176
Okoliczności istotne przy ustalaniu stosunku pomiędzy karą a przestępstwem 181
O zasadach wymiaru kary 183
Cele kary i jej rodzaje 185
Cel główny: prewencja generalna 186
Poprawa skazanego 187
Unieszkodliwienie sprawcy 190
Odszkodowanie i kary majątkowe 191
Kara więzienia 192
Więzienie a reformy penitencjarne 195
Kara śmierci 197
Kary fizyczne 198
Jeremy Bentham – penologia środka 201

Rozdział VI. Analiza pojęcia kary. Doświadczenia anglosaskie 205

Punkt wyjścia debaty: idea kary retrybutywnej na przełomie XIX i XX wieku 208
F.H. Bradley: Krytyka praktycznego rozumu versus darwinizm 208
T.H. Green: Refleksje pokantowskie, kara jako strażnik praw 209
B. Bosanquet: Od Kanta do heglizmu 211
H. Rashdall: Niechrześcijański aspekt retrybucji 212
A.C. Ewing: Potępienie złego uczynku 212
W.D. Ross: Kara jako spełniona obietnica 213
J.D. Mabott: O całkowitej błędności utylitarnych racjonalizacji kary 214
Wokół argumentów A.M. Quintona: Semantyka kary 219
A. Flew: O pułapce argumentu ontologicznego w teoriach penologicznych 221
J. Rawls: O utylitaryzmie kary retrybutywnej 223
K.G. Armstrong: O (o)błędnej krytyce kary retrybutywnej 228
J.F. Doyle: Hegel po amerykańsku – kara jako warunek sprawiedliwego ładu 232
H.L.A. Harta prolegomena do teorii kary kryminalnej 234
O znaczeniu rozważań H.L.A. Harta 234
Podstawy koncepcji H.L.A. Harta 235
Usprawiedliwienia kary (justifying aims) a zasady jej wymierzania (distribution) 235
Zagadnienia dyspensy, niekaralności i wyrozumiałości przy wymierzaniu kar 240
Indywidualizacja kary 247

Rozdział VII. Socjologia kary 252

O tragiczności kary kryminalnej 252
Historyczność: genealogia kary kryminalnej 253
Świętość i świadomość zbiorowa 258
Społeczno-gospodarczy determinizm rozwoju form organizacyjnych kary kryminalnej? 266
E.B. Paszukanis: Kara jako gescheft 273
Michel Foucault i kompulsywna racjonalność penalité 279

Posłowie 291
Literatura cytowana 295
Indeks nazwisk 320
Podsumowanie 329
Summary 341
Zusammenfassung 354