ebook Komisja Edukacji Narodowej (1773-1794) W 250. rocznicę powołania Janina Kamińska

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2025

Publikacja poświęcona dziejom Komisji Edukacji Narodowej – ważnej instytucji oświatowej, dzięki której została przeprowadzona reforma szkolnictwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w trudnym czasie po pierwszym rozbiorze. Autorka przedstawia najważniejsze zagadnienia dotyczące Komisji – jej genezę, tworzenie podstaw organizacji szkolnej, ustawodawstwa szkolnego, nowych programów nauczania, opracowywanie podręczników, kształcenie nauczycieli, reformę szkół wyższych, wprowadzanie zmian idących w kierunku upowszechniania nauczania. Prezentuje również osoby działające na rzecz reformy, ze szczególnym podkreśleniem ich zaangażowania w prace Komisji.Bogaty, niezwykle starannie dobrany materiał ilustracyjny stanowi istotny atut monografii.

Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa PL (CC BY 4.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl).

******

The Commission of National Education (1773–1794) on Its 250th Anniversary: “…we need to mould men into Poles, Poles into citizens, therefrom all favourable prosperity shall come for the country…”

The author presents the most important issues regarding the Commission of National Education – its origins, providing the foundations for school organization and legislation, new curricula, textbook development, preparing teachers, the reform of universities, introducing changes towards the dissemination of teaching. She also shows people working for the reform, with particular emphasis on their commitment to the work of the Commission.

The publication is licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International Poland license (CC BY 4.0 PL) (full license available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode).

Spis treści ebooka Komisja Edukacji Narodowej (1773-1794)

Wstęp

Rozdział I
19 Przełomy edukacyjne w Europie XVII/XVIII w.

Rozdział II
31 Nowe szkoły w Rzeczypospolitej
32 Collegium Varsoviense teatynów w Warszawie (1737–koniec XVIII w.)
32 Collegium Nobilium Scholarum Piarum w Warszawie (1740–1832)
36 Collegium Nobilium Societatis Jesu w Poznaniu
37 Szkoła Rycerska w Warszawie (1765–1794)

Rozdział III
41 Politycy o edukacji
47 „Monitor”

Rozdział IV
51 Powołanie Komisji Edukacji Narodowej na sejmie rozbiorowym

Rozdział V
59 Pierwsi członkowie i pierwsze decyzje Komisji Edukacji Narodowej
68 Początek prac komisarzy Komisji Edukacji Narodowej
70 Obwieszczenie powołania KEN

Rozdział VI
73 Projekty edukacyjne i ich autorzy

Rozdział VII
87 Członkowie Komisji Edukacji Narodowej w latach 1776–1794
88 Lata 1776–1792
99 Lata 1792–1794

Rozdział VIII
107 Zarządzanie funduszem edukacyjnym. Kasjerzy KEN

Rozdział IX
113 Pierwsza organizacja szkół i nadzoru szkolnego
114 Pierwsza organizacja nadzoru wizytatorskiego
116 Szkoły w Koronie
116 Szkoły w Wielkim Księstwie Litewskim
118 Pierwsza forma struktury systemu szkolnego
118 Ocena pierwszych dwóch lat pracy Komisji na sejmie 1776 r.

Rozdział X
123 Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych
124 Członkowie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Rok 1775
146 Zadania Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

Rozdział XI
149 Podręczniki szkolne

Rozdział XII
157 Struktura systemu szkolnego według Ustaw Komisji Edukacji Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisanych (1783)
158 Szkolnictwo w Koronie
159 Szkolnictwo w Wielkim Księstwie Litewskim

Rozdział XIII
163 Wizytatorzy generalni i wizytacje szkół
163 Wizytatorzy generalni szkół koronnych
171 Rektorzy Wydziałów pełniący funkcje wizytatorskie
173 Wizytatorzy generalni szkół w Wielkim Księstwie Litewskim

Rozdział XIV
185 Akademia Krakowska i Szkoła Główna Koronna
189 Kolegium Moralne
194 Kolegium Fizyczne

Rozdział XV
207 Akademia Wileńska i Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego
212 Kolegium Moralne
221 Kolegium Fizyczne

Rozdział XVI
239 Prawo szkolne. Od Przepisów do Ustaw Komisji Edukacji Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisanych

Rozdział XVII
245 O edukacji dziewcząt

Rozdział XVIII
253 Oświata ludu
253 Szkoła dla ludu w przepisach Komisji
255 Próby kształcenia nauczycieli do szkół parafialnych
256 Książki dla uczniów
257 Lektura dla nauczycieli i nauczycielek

Rozdział XIX
261 Tradycje Komisji Edukacji Narodowej

267 Zakończenie
270 Bibliografia
289 Indeks nazwisk
298 Spis ilustracji
317 Santrauka
321 Анотація
325 Summary