ebook Konstytucyjna wolność badań naukowych a ochrona pracy naukowej. Studium przypadków z nauk ścisłych eksperymentalnych Anna Chorążewska, Artur Biłgorajski

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2018

Monografia na gruncie polskiej Konstytucji analizuje ramy swobody podejmowania i prowadzenia badań naukowych (art. 73). Ustrojodawca, formułując tę wolność, równocześnie usankcjonował zasadę równiej ochrony prawnej twórczości naukowej badacza, i to niezależnie od odmienności przedmiotu i charakteru pracy naukowej w różnych obszarach wiedzy (art. 32 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2). Realizacja na poziomie ustawy i aktów wykonawczych wskazanej konstytucyjnej maksymy, wymaga jednak zróżnicowania - z uwagi na charakter badań naukowych w różnych dyscyplinach naukowych - reguł prawnej ochrony praw własności intelektualnej. Tymczasem ustawodawca wprost nie odnosi się do tego zagadnienia. Aby rozwikłać tak zdiagnozowany problem naukowy, pierwsza część opracowania poświęcona została analizie wolności badań naukowych jako kategorii chronionej konstytucyjnej, druga zaś – problematyce podstaw prawnych ochrony pracy naukowej, a dokładniej prawa badacza do oznaczenia autorstwa publikacji naukowej z perspektywy regulacji ustawy zasadniczej oraz innych przepisów prawa, rozwijających i uszczegóławiających jej unormowania łącznie z postanowieniami kodeksów etyki wiążących naukowców. W ten sposób wyznaczono obowiązujące w środowisku naukowym zasady rzetelnej atrybucji autorstwa prac naukowych ze szczególnym uwzględnieniem badań prowadzonych w wieloosobowych zespołach badawczych, w tym o charakterze interdyscyplinarnym. Jako ilustrację postawionych tez opisano przedmiot badań naukowych realizowanych w obszarze nauk ścisłych eksperymentalnych, a następnie zasady ogłaszania ich wyników wraz z regułami atrybucji autorstwa publikowanych prac naukowych. Sformułowane w ten sposób diagnozy w ocenie autorów przyczynić się mogą do zwiększenia świadomości ustawodawcy i w efekcie korzystnie wpłynąć na kierunki polityki naukowej państwa w toku realizowanej w Polsce reformy nauki.

Spis treści ebooka Konstytucyjna wolność badań naukowych a ochrona pracy naukowej. Studium przypadków z nauk ścisłych eksperymentalnych

Spis treści

Uwagi wprowadzające / 9

Część pierwsza
Konstytucyjna wolność badań naukowych
(Artur Biłgorajski)

Rozdział 1
Geneza i ewolucja wolności badań naukowych oraz jej granic / 17
1.1. Konstytucjonalizacja wolności badań naukowych / 17
1.2. Regulacja wolności badań naukowych w międzynarodowym i europejskim prawie praw człowieka / 21
1.3. Geneza regulacji wolności badań naukowych w Konstytucji RP z 1997 r. / 25
1.4. Konceptualizacja pojęcia granic wolności badań naukowych / 27

Rozdział 2
Genus proximum wolności badań naukowych / 33
2.1. Koncepcja wolności jednostki w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. / 33
2.2. Wolność badań naukowych jako lex specialis w stosunku do ogólnej zasady wolności / 51
2.3. Prawnonaturalny rodowód wolności badań naukowych / 52
2.4. Nieabsolutny charakter wolności badań naukowych / 55

Rozdział 3
Differentia specifica wolności badań naukowych / 59
3.1. Pojęcie nauki i badań naukowych / 59
3.2. Wolność badań naukowych a inne wolności i prawa / 62

Rozdział 4
Regulacja wolności badań naukowych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej / 65
4.1. Miejsce wolności badań naukowych i sposób jej ujęcia w systematyce Konstytucji RP / 65
4.2. Treść normatywna wolności badań naukowych / 68
4.3. Podmioty wolności badań naukowych / 71
4.4. Adresaci wolności badań naukowych / 72
4.5. Gwarancje wolności badań naukowych / 74
4.6. Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP jako zasadnicza determinanta treści wolności badań naukowych / 75
4.7. Inne konstytucyjne ograniczenia wolności badań naukowych / 76

Część druga
Utwór naukowy a ochrona pracy naukowej
(Anna Chorążewska)

Rozdział 1
Prawo autorskie a problematyka rzetelnej atrybucji autorstwa prac naukowych / 81
1.1. Wprowadzenie do rozważań / 81
1.2. Utwór i prawo do jego autorstwa na gruncie prawa polskiego / 92
1.3. Autor wyniku badań naukowych a problematyka współautorstwa pracy naukowej / 114
1.4. Znaczenie kodeksów etyki w rozpatrywaniu kwestii współautorstwa pracy naukowej w kontekście dyspozycji art. 31 ust. 3 Konstytucji RP / 123
1.5. Zasady rzetelnej atrybucji autorstwa prac naukowych / 141

Rozdział 2
Autorstwo wyniku badań a prawo do współautorstwa dzieła naukowego. Studium przypadków z dziedziny nauk ścisłych eksperymentalnych / 144
2.1. Wprowadzenie do problematyki / 144
2.2. Rola kierownika oraz pozostałych członków zespołu naukowo‑badawczego w badaniach naukowych a rzetelna atrybucja autorstwa publikacji naukowej / 156
2.3. Przedmiot pracy badawczej chemika wykonującego syntezę obiektu badań / 172
2.4. Przedmiot twórczości naukowej badacza stosującego metody właściwe dla chemii analitycznej oraz chemometrii / 192
2.5. Projektowanie i wykonywanie doświadczeń z użyciem specjalistycznej aparatury jako przedmiot twórczości naukowej fizyka i fizykochemika eksperymentatora / 209
2.6. Samodzielny, istotny i twórczy wkład w badania naukowe jako podstawa prawna do uzyskania statusu autora publikacji naukowej / 231

Bibliografia / 243
Publikacje / 243
Orzecznictwo / 249

Summary / 251
Zusammenfassung / 253