ebook Legitymizacja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej Tomasz Kubin

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2014

Książka zawiera pogłębioną analizę systemu instytucjonalnego UE w kontekście jego legitymizacji (prawomocności, prawowitości). Podejmuje m.in. takie kwestie jak „deficyt demokracji” i „deficyt legitymizacji” w UE.

Punktem wyjścia jest synteza dorobku naukowego dotyczącego wybranych aspektów legitymizacji władzy politycznej. Kolejne dwa rozdziały pracy poświęcone są ewolucji systemu instytucjonalnego UE (WE) w kontekście jego legitymizacji oraz tytułowemu zagadnieniu w wymiarze ,,praktycznym’’ (dotyczącym funkcjonowania instytucji UE) w obecnym stanie prawnym obowiązującym od wejścia w życie traktatu z Lizbony. W dalszych częściach zawarto rozważania teoretyczne dotyczące źródeł legitymizacji systemu instytucjonalnego UE, wpływu trwającego od kilku lat kryzysu gospodarczego i zadłużeniowego na legitymizację instytucji UE oraz wyniki badań opinii publicznej dotyczące prawomocności funkcjonowania instytucji UE. W zakończeniu, oprócz najważniejszych wniosków, przedstawiono potencjalne reformy instytucji UE w kontekście ich legitymizacji.

Temat książki ma fundamentalne znaczenie dla studiów europejskich. Praca stanowi rozwinięcie i uzupełnienie treści publikacji poświęconych instytucjom UE oraz w ogóle charakterowi i funkcjonowaniu Unii. Pozwala lepiej zrozumieć m.in. charakter i specyfikę UE, kompetencje przyznane poszczególnym instytucjom UE i ich ewolucję oraz relacje pomiędzy państwami członkowskimi Unii i ich instytucjami a instytucjami UE.

Tym, co wyróżnia niniejszą pracę jest m.in. po pierwsze, głębokie osadzenie zagadnienia legitymizacji systemu instytucjonalnego UE w teoretycznym dorobku dotyczącym legitymizacji władzy politycznej z uwzględnieniem i podkreśleniem sygnalizowanej specyfiki UE jako szczególnej organizacji międzynarodowej. Po drugie, uwzględnienie zmian w podstawach prawnych funkcjonowania UE wprowadzonych na mocy traktatu z Lizbony. Po trzecie, przedstawienie zagadnienia legitymizacji systemu instytucjonalnego UE w okolicznościach szczególnych i wyjątkowych, tzn. w warunkach najgłębszego kryzysu gospodarczego z jakim mamy do czynienia od początku procesu integracji.

Publikacja jest kierowana do takich czytelników jak naukowcy i nauczyciele akademiccy, studenci a także np. urzędnicy, dziennikarze czy politycy, dla których może być pomocna w zrozumieniu specyfiki charakteru i kompetencji instytucji UE, co z kolei jest konieczne przy podejmowaniu wszelkich decyzji i działań związanych z członkostwem Polski w UE czy przekazywania społeczeństwu informacji na ten temat.

Spis treści ebooka Legitymizacja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej

Spis treści

Wykaz częściej stosowanych skrótów / 9
Spis schematów, tabel i wykresów / 11
Wstęp / 13

Rozdział 1: Zagadnienie legitymizacji w procesie integracji europejskiej oraz w funkcjonowaniu Unii Europejskiej / 27
1.1. Pojęcie, klasyfikacje i źródła legitymizacji władzy politycznej / 27
1.1.1. Pojęcie legitymizacji / 27
1.1.2. Klasyfikacje legitymizacji / 38
1.1.3. Źródła legitymizacji / 45
1.2. Przedmiot legitymizacji. Zagadnienie legitymizacji w odniesieniu do Unii Europejskiej / 53
1.2.1. Przedmiot legitymizacji / 53
1.2.2. Unia Europejska a kwestia legitymizacji / 55
1.2.3. Pojęcia ,,deficyt demokracji” i ,,deficyt legitymizacji” w Unii Europejskiej / 62
1.3. Geneza deficytu legitymizacji jako problemu w procesie integracji europejskiej oraz w funkcjonowaniu Unii Europejskiej / 70
1.4. Znaczenie legitymizacji systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 82

Rozdział 2: Ewolucja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej (wspólnot europejskich) w kontekście jego legitymizacji / 93
2.1. Synteza rozwoju procesu integracji w ramach Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej / 95
2.2. Pojęcie i zasady systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 99
2.3. System instytucjonalny Wspólnot Europejskich od traktatów założycielskich do Jednolitego Aktu Europejskiego / 108
2.4. Jednolity Akt Europejski / 123
2.5. Traktat o Unii Europejskiej (traktat z Maastricht) / 127
2.6. Traktat z Amsterdamu / 135
2.7. Traktat z Nicei / 143
2.8. Traktat z Lizbony / 148
2.9. Ewolucja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej (Wspólnot Europejskich) w kontekście jego legitymizacji – próba syntezy / 159

Rozdział 3: Legitymizacja w funkcjonowaniu systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 165
3.1. Specyfika kompetencji i relacji pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Europejską, Radą i Komisją Europejską. Wybrane aspekty / 165
3.2. Podział głosów ważonych w Radzie oraz miejsc w Parlamencie Europejskim / 184
3.3. Zagadnienie ,,aktywizmu” Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kontekście legitymizacji / 199
3.4. Legitymizacja Europejskiego Banku Centralnego / 224
3.5. Trybunał Obrachunkowy / 251
3.6. System instytucjonalny Unii Europejskiej a instytucje państw członkowskich Unii / 254
3.7. Przejrzystość funkcjonowania instytucji Unii Europejskiej / 261
3.8. Wieloletnie budżety Unii Europejskiej / 271
3.9. Podsumowanie. Specyfika systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 274

Rozdział 4: Teoretyczne aspekty zagadnienia legitymizacji systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 281
4.1. Legitymizacja pośrednia i technokratyczna systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 282
4.2. Bezpośrednia legitymizacja demokratyczna systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 307
4.3. Efektywność jako źródło legitymizacji systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 362
4.4. ,,Wartości” jako źródło legitymizacji systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 368
4.5. Podsumowanie. Specyfika Unii Europejskiej i jej systemu instytucjonalnego w kontekście źródeł jego legitymizacji / 372

Rozdział 5: Legitymizacja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej w kontekście kryzysu
Gospodarczego / 379
5.1. Geneza kryzysu gospodarczego w państwach Unii Europejskiej / 380
5.2. Przejawy i następstwa kryzysu gospodarczego w państwach Unii Europejskiej. Wybrane aspekty / 389
5.3. Działania Unii Europejskiej w związku z kryzysem gospodarczym / 393
5.4. Kryzys gospodarczy a zagadnienie legitymizacji systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej / 410

Rozdział 6: Legitymizacja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej w świetle badań
opinii publicznej / 429
6.1. Ogólny wizerunek Unii Europejskiej w świetle badań opinii publicznej / 431
6.2. Wizerunek instytucji Unii Europejskiej w świetle badań opinii publicznej / 437
6.3. Specyficzne cechy Unii Europejskiej w opinii mieszkańców jej państw Członkowskich / 446
6.4. Unia Europejska i jej system instytucjonalny w świetle badań opinii publicznej – podsumowanie i wnioski / 453

Zakończenie. Główne kierunki potencjalnych reform systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej w kontekście jego legitymizacji / 457
Wybrana bibliografia / 479
Summary / 519
Zusammenfassung / 523