ebook Materiały budowlane Michał Bołtryk, Dorota Małaszkiewicz, Grzegorz Orzepowski

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2022

Niniejsza publikacja stanowi próbę ujednolicenia rozproszonej wiedzy na temat materiałów budowlanych różnego typu – w tym z drewna, surowców skalnych, szkła, asfaltów i ceramiki, a także ze stopów metali i z tworzyw sztucznych – wytwarzanych i przetwarzanych na potrzeby infrastruktury budowlanej oraz komunikacyjnej.

Autorzy, będący wieloletnimi praktykami oraz wykładowcami akademickimi, prezentują właściwości, procedury badawcze oraz miejsce i warunki stosowania materiałów budowlanych według aktualnych norm.

Książka skierowana jest do technologów, inżynierów oraz architektów, którzy w pracy zawodowej mają do czynienia z materiałami budowlanymi, a także do studentów na kierunkach budownictwo, architektura, urbanistyka, gospodarka przestrzenna i instalacje budowlane, na których wykładany jest przedmiot „materiały budowlane”.

Spis treści ebooka Materiały budowlane

Od Autorów 15

1. Wiadomości ogólne 17
1.1. Przepisy unijne i krajowe dotyczące wyrobów budowlanych 17
1.2. Podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych 22
1.3. Zmiana numeracji Polskich Norm 29
1.4. Klasyfikacja materiałów budowlanych 38
1.5. Zrównoważone wyroby budowlane w GOZ 38
Wykaz aktów prawnych i literatury 40

2. Właściwości techniczne materiałów budowlanych 41
2.1. Jednostki miar układu SI 41
2.2. Właściwości fizyczne 44
2.2.1. Gęstość 44
2.2.2. Gęstość pozorna 46
2.2.3. Szczelność 47
2.2.4. Porowatość 48
2.2.5. Wilgotność 48
2.2.6. Nasiąkliwość 49
2.2.7. Stopień nasycenia 50
2.2.8. Sorpcja 50
2.2.9. Przepuszczalność pary wodnej 50
2.2.10. Opór dyfuzyjny 52
2.2.11. Higroskopijność 52
2.2.12. Kapilarność (włoskowatość) 53
2.2.13. Przesiąkliwość 54
2.2.14. Szybkość wysychania 54
2.2.15. Pojemność cieplna 54
2.2.16. Przewodność cieplna 55
2.2.17. Opór cieplny 58
2.2.18. Rozszerzalność cieplna 58
2.2.19. Ogniotrwałość 59
2.2.20. Reakcja na ogień 60
2.2.21. Radioaktywność naturalna 63
2.3. Właściwości wytrzymałościowe 65
2.3.1. Wytrzymałość na ściskanie lub rozciąganie 65
2.3.2. Wytrzymałość na zginanie 66
2.3.3. Kruchość 67
2.3.4. Podatność na rozmiękanie 67
2.3.5. Mrozoodporność 67
2.3.6. Twardość 68
2.3.7. Sprężystość 70
2.3.8. Plastyczność 71
2.3.9. Ciągliwość 71
2.3.10. Pełzanie 71
2.3.11. Relaksacja 71
2.3.12. Ścieralność 72
2.3.13. Odporność na uderzenie 73
2.3.14. Szorstkość powierzchni 73
2.4. Właściwości chemiczne 75
2.4.1. Skład tlenkowy i mineralny 75
2.4.2. Odporność na korozję 76
2.4.3. Odczyn pH 77
Wykaz literatury i norm 78

3. Materiały budowlane z drewna i drewnopochodne 79
3.1. Budowa drzewa 80
3.2. Właściwości drewna 83
3.2.1. Skład chemiczny 83
3.2.2. Właściwości fizyczne drewna litego 84
3.2.3. Właściwości wytrzymałościowe drewna litego 88
3.3. Drewno klejone warstwowo 91
3.4. Rodzaje drewna używanego w budownictwie 94
3.4.1. Sosna 94
3.4.2. Świerk 94
3.4.3. Jodła 95
3.4.4. Modrzew 95
3.4.5. Dąb 95
3.4.6. Grab 96
3.4.7. Jesion 96
3.4.8. Buk 96
3.5. Wady drewna 97
3.5.1. Wady okrąglaków 97
3.5.2. Wady tarcicy 110
3.5.3. Trwałość drewna i klasy zagrożenia korozją biologiczną 115
3.6. Normowe wyroby z drewna 119
3.6.1. Okrąglaki 120
3.6.2. Tarcica .120
3.6.3. Drewniane wyroby podłogowe 123
3.6.4. Gonty 134
3.7. Płytowe wyroby z drewna litego i drewnopochodne 134
3.7.1. Płyty z drewna litego 135
3.7.2. Fornir klejony warstwowo (LVL) 136
3.7.3. Sklejki 138
3.7.4. Płytowe wyroby drewnopochodne 139
3.7.5. Płyty o wiórach orientowanych (OSB) 140
3.7.6. Płyty wiórowe 141
3.7.7. Wyroby z wełny drzewnej (WW) produkowane fabrycznie 143
3.7.8. Wyroby z włókien drzewnych (WF) produkowane fabrycznie do izolacji cieplnej w budownictwie 143
3.7.9. Laminowane płyty drewnopochodne do zastosowań wewnętrznych 144
3.7.10. Płyty cementowo-wiórowe 145
3.7.11. Płyty pilśniowe 145
3.8. Wyroby z korka naturalnego 151
3.9. Preparaty do ochrony drewna 154
3.9.1. Preparaty do ochrony biologicznej drewna 154
3.9.2. Preparaty do ochrony przeciwogniowej drewna 155
3.10. Warunki składowania drewna 158
3.11. Zasady oznaczania cech technicznych drewna i materiałów drewnopochodnych 160
3.11.1. Pobieranie próbek drewna do badań 160
3.11.2. Oznaczanie cech technicznych konstrukcyjnego drewna okrągłego 161
3.11.3. Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie 161
3.11.4. Oznaczanie wytrzymałości na rozciąganie 162
3.11.5. Oznaczenie wytrzymałości na zginanie 162
3.11.6. Oznaczanie twardości statycznej 163
3.11.7. Oznaczanie gęstości pozornej 163
3.11.8. Oznaczanie wilgotności 164
3.11.9. Oznaczanie zdolności utrzymania łączników 164
3.11.10. Oznaczanie wodoodporności sklejki 165
3.11.11. Oznaczanie grubości płyt pilśniowych 165
Wykaz literatury i norm 165

4. Skały i wyroby z surowców skalnych 169
4.1. Klasyfikacja skał 169
4.2. Cechy techniczne skał 173
4.2.1. Magmowe skały głębinowe 173
4.2.2. Magmowe skały wylewne 176
4.2.3. Osadowe skały krzemionkowe i okruchowe 177
4.2.4. Osadowe skały węglanowe 178
4.2.5. Osadowe skały pochodzenia chemicznego 180
4.2.6. Skały metamorficzne 181
4.3. Główne zastosowanie wyrobów ze skał w budownictwie 182
4.4. Faktury powierzchni wyrobów ze skał 185
4.5. Normowe kształtki z surowców skalnych 187
4.5.1. Kamień łamany 187
4.5.2. Bloki i płyty surowe 188
4.5.3. Wyroby murowe z kamienia naturalnego 188
4.5.4. Płyty okładzinowe ze skał 190
4.5.5. Płyty modułowe 192
4.5.6. Płyty posadzkowe i schodowe z kamienia naturalnego 193
4.5.7. Monolityczne stopnie schodowe 194
4.5.8. Kostki brukowe z kamienia naturalnego do nawierzchni drogowych 195
4.5.9. Krawężniki drogowe z kamienia naturalnego 197
4.5.10. Płyty z kamienia naturalnego do nawierzchni drogowych 199
4.5.11. Łupek do zakładkowych pokryć dachowych i ściennych okładzin zewnętrznych 204
4.6. Wyroby do izolacji cieplnych z surowców skalnych produkowane fabrycznie 204
4.7. Korozja wyrobów ze skał 206
4.7.1. Korozja fizyczna 206
4.7.2. Korozja chemiczna 207
4.7.3. Korozja fizykochemiczna 208
4.7.4. Korozja biologiczna 208
4.8. Zasady transportu i składowania wyrobów ze skał 209
4.9. Zasady oznaczania cech technicznych wyrobów ze skał 211
4.9.1. Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie 211
4.9.2. Oznaczanie wytrzymałości na zginanie 211
4.9.3. Oznaczanie ścieralności na tarczy Böhmego 212
4.9.4. Oznaczanie nasiąkliwości przy ciśnieniu atmosferycznym 213
4.9.5. Oznaczanie odporności na zamrażanie 214
4.9.6. Oznaczanie właściwości konglomeratów kamiennych 214
4.9.7. Oznaczanie odporności na poślizg 214
4.9.8. Oznaczanie cech fizycznych wyrobów do izolacji cieplnych 219
Wykaz literatury i norm 219

5. Ceramiczne wyroby budowlane 221
5.1. Klasyfikacja 221
5.2. Ceramiczne wyroby o strukturze porowatej 223
5.2.1. Ceramiczne wyroby murowe 223
5.2.2. Kształtki ceramiczne do kominów jednopowłokowych 236
5.2.3. Ceramiczne nasady kominowe 238
5.2.4 Pustaki ceramiczne wentylacyjne 240
5.2.5. Ceramiczne pustaki stropów ceramiczno-żelbetowych 240
5.2.6. Dachówki ceramiczne 247
5.2.7. Kafle piecowe 249
5.2.8. Kształtki ogniotrwałe 251
5.2.9. Ceramiczne rurki drenarskie 252
5.3. Ceramiczne wyroby o strukturze spieczonej 254
5.3.1. Ceramiczne cegły drogowe 254
5.3.2. Klinkierowa cegła drogowa 257
5.3.3. Ceramiczne wyroby kamionkowe 257
5.4. Wyroby fajansowe 260
5.5. Nieformowane wyroby ogniotrwałe 261
5.6. Zasady oznaczania wybranych cech technicznych wyrobów ceramicznych 262
Wykaz literatury i norm 275

6. Szkła i wyroby z surowców szklarskich 277
6.1. Wiadomości ogólne 277
6.2. Cechy techniczne szkła budowlanego i klasyfikacja 278
6.3. Szkła płaskie 280
6.3.1. Szkła płaskie ciągnione 280
6.3.2. Szkła płaskie walcowane 283
6.3.3. Szkło float 284
6.3.4. Bezpieczne szkło warstwowe 285
6.3.5. Szyby zespolone izolacyjne 287
6.3.6. Profilowe płyty szklane 288
6.3.7. Pustaki szklane 289
6.3.8. Wyroby ze szkła piankowego 290
6.3.9. Wyroby włókniste z surowców szklarskich 291
6.4. Opakowanie, magazynowanie oraz transport wyrobów ze szkła 293
6.5. Zasady badania cech technicznych wyrobów ze szkła 294
6.5.1. Zasady badania szkła płaskiego 294
6.5.2. Zasady badania bezpiecznego szkła warstwowego 296
6.5.3. Zasady badania profilowych płyt szklanych 297
6.5.4. Zasady badania płytek szkła piankowego 297
6.5.5. Zasady badania wyrobów włóknistych z surowców szklarskich 298
Wykaz literatury i norm 299

7. Wyroby budowlane ze stopów metali 301
7.1. Podział metali stosowanych w budownictwie 301
7.2. Stopy żelaza 301
7.2.1. Wytwarzanie stopów żelaza i wyrobów z nich 301
7.2.2. Klasyfikacja stali stosowanych w budownictwie 311
7.2.3. Systemy oznaczania stali 316
7.2.4. Właściwości techniczne stali 319
7.2.5. Rodzaje staliwa i żeliwa oraz ich właściwości techniczne 321
7.3. Wyroby ze stali stosowane w budownictwie 322
7.3.1. Kształtowniki walcowane na gorąco 323
7.3.2. Wyroby stalowe do zbrojenia betonu 339
7.3.3. Pręty stalowe 349
7.3.4. Rury stalowe 353
7.3.5. Szyny dźwignicowe 356
7.3.6. Blachy stalowe 357
7.3.7. Łączniki 366
7.3.8. Wyroby stalowe profilowane na zimno 375
7.3.9. Wyroby ze staliwa i żeliwa stosowane w budownictwie 378
7.4. Stopy i wyroby z metali nieżelaznych stosowane w budownictwie 379
7.4.1. Stopy i wyroby z aluminium 379
7.4.2. Stopy miedzi i wyroby z nich 384
7.4.3. Stopy cynku i wyroby z nich 387
7.4.4. Stopy i wyroby z cyny 389
7.4.5. Stopy i wyroby z ołowiu 389
7.5. Materiały do cieplnego łączenia metali 390
7.6. Korozja metali i ich stopów 392
7.7. Ochrona przed korozją 394
7.8. Warunki transportu i magazynowania wyrobów budowlanych ze stopów metali 395
7.9. Zasady oznaczania niektórych cech technicznych wyrobów ze stopów żelaza 395
7.9.1. Oznaczanie wytrzymałości stali na rozciąganie w temperaturze pokojowej 396
7.9.2. Oznaczanie twardości stali 398
Wykaz literatury i norm 400

8. Asfalty i produkty asfaltowe 409
8.1. Klasyfikacja lepiszczy asfaltowych 409
8.2. Asfalty 410
8.3. Produkty asfaltowe 418
8.3.1. Płynne produkty asfaltowe 418
8.3.2. Papy asfaltowe 426
8.4. Zasady oznaczania cech technicznych asfaltów 436
8.4.1. Oznaczanie penetracji 448
8.4.2. Oznaczanie temperatury mięknienia 448
8.4.3. Oznaczanie ciągliwości 449
8.4.4. Oznaczanie temperatury łamliwości 450
8.4.5. Oznaczanie lepkości dynamicznej 451
8.5. Zasady oznaczania cech fizycznych wyrobów asfaltowych w postaci płynnej 455
8.5.1. Oznaczanie cech fizycznych emulsji 455
8.5.2. Zasady oznaczania cech fizycznych mas asfaltowo-aluminiowych 456
8.5.3. Oznaczanie cech fizycznych asfaltowych roztworów, lepików i mas stosowanych na zimno 458
8.6. Oznaczanie cech technicznych pap 459
8.6.1. Sprawdzanie wyglądu zewnętrznego 459
8.6.2. Sprawdzanie wymiarów 460
8.6.3. Oznaczanie giętkości 460
8.6.4. Oznaczanie przesiąkliwości 461
8.6.5. Oznaczanie odporności na działanie podwyższonej temperatury 462
8.6.6. Oznaczanie wytrzymałości na rozerwanie 462
8.6.7. Oznaczanie wydłużenia przy rozerwaniu 463
Wykaz literatury i norm 463

9. Wyroby budowlane z tworzyw sztucznych 467
9.1. Wiadomości ogólne 467
9.2. Pokrycia podłogowe 474
9.2.1. Elastyczne pokrycia podłogowe 474
9.2.2. Pokrycia rulonowe z PVC 478
9.2.3. Masy podłogowe 482
9.2.4. Uzupełniające wyroby przypodłogowe 486
9.3. Materiały do pokryć dachowych 487
9.3.1. Wyroby z twardego PVC 487
9.3.2. Kształtki rynnowe 488
9.3.3. Profilowane płyty poliestrowe 489
9.3.4. Płyty z polimetakrylenu metylu 490
9.3.5. Płyty z poliwęglanu 490
9.3.6. Profilowane płyty przepuszczające światło do pokryć dachowych 490
9.3.7. Folie dachowe 492
9.4. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do hydroizolacji 496
9.5. Materiały do izolacji cieplnych i wypełniających 501
9.5.1. Wyroby ze styropianu 502
9.5.2. Wyroby z polistyrenu ekstrudowanego 507
9.5.3. Bloki i płyty ze sztywnej pianki poliuretanowej (PUR) produkowanej fabrycznie 508
9.5.4. Wyroby z pianki fenolowej (PF) produkowane fabrycznie 510
9.6. Płyty i okładziny ścienne – płyty warstwowe 510
9.7. Materiały do izolacji przeciwwodnych i chemoodpornych 513
9.7.1. Folie 513
9.7.2. Roztwory do hydrofobizacji 516
9.8. Materiały malarskie 518
9.8.1. Materiały malarskie ogólnego stosowania 519
9.8.2. Wyroby malarskie chemoodporne 524
9.8.3. Pęczniejące farby ognioochronne 527
9.9. Kleje z żywic syntetycznych 528
9.9.1. Kleje fenolowe i aminowe do drewnianych konstrukcji nośnych 530
9.9.2. Klej stały 531
9.9.3. Kleje do bezciśnieniowych systemów przewodów rurowych z tworzyw termoplastycznych 531
9.10. Kity budowlane i mieszanki uszczelniające 532
9.10.1. Konstrukcyjne kity chemoodporne 533
9.10.2. Konstrukcyjny kit uszczelniający 535
9.11. Stolarka budowlana z tworzyw sztucznych 536
9.12. Wyroby do instalacji i sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej 539
9.12.1. Rury i kształtki do sieci wodociągowej 540
9.12.2. Rury i kształtki pomocnicze do podziemnego bezciśnienionego odwadniania i kanalizacji 542
9.12.3. Rury drenarskie karbowane z niezmiękczonego PCV-U 552
9.12.4. Rury i kształtki polietylenowe (PE) 553
9.12.5. Rury i kształtki z polipropylenu 554
9.13. Geosyntetyki 555
9.14. Wyroby pozostałe 559
9.14.1. Okładzina poręczowa z PVC 559
9.14.2. Tapety w zwoikach 560
9.14.3. Włókna polimerowe do betonu 561
9.15. Zasady oznaczania wybranych cech technicznych wyrobów z tworzyw sztucznych 561
9.15.1. Rozpoznawanie tworzyw termoplastycznych i termoutwardzalnych 561
9.15.2. Badania pokryć podłogowych 561
9.15.3. Badania materiałów spienionych 563
9.15.4. Oznaczanie odporności na pękanie folii i płyt z tworzywa sztucznego w niskich temperaturach 565
9.15.5. Badania farb i lakierów 567
9.15.6. Oznaczenie właściwości tworzyw sztucznych przy zginaniu 568
9.15.7. Pomiar przyczepności kleju metodą zginania w trzech punktach 569
9.15.8. Oznaczenie cech technicznych klejów do płytek 569
9.15.9. Oznaczenie cech technicznych klejów do drewna 570
9.15.10. Oznaczenie odporności na grad wyrobów asfaltowych, z tworzyw sztucznych i kauczuku do izolacji wodochronnej dachów 570
Wykaz literatury i norm 571

10. Wyroby różne 579
10.1. Wyroby do uszczelniania 579
10.2. Farby, lakiery i emalie olejne 581
10.3. Kleje do płytek 582
10.4. Środki do ochrony zbrojenia przed korozją 585
10.5. Ochronne wkładki przelotowe do przewodów kominowych 586
10.6. Wyroby do urządzeń piorunochronnych 588
10.6.1. Zwody odgromowe poziome i pionowe oraz przewody odprowadzające 590
10.6.2. Uziomy 592
10.6.3. Elementy połączeniowe 596
10.7. Wyroby dla inżynierii elektrycznej 597
10.8. Środki przeciw graffiti 597
10.9. Zbrojenie kompozytowe do betonu 598
10.10. Linoleum 600
Wykaz literatury i norm 600