ebook Medicina antiqua, mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia (IV)

Wydawca: Uniwersytet Jana Kochanowskiego

Rok wydania: 2025

Publikacja prezentuje wybrane aspekty badań nad medycyną starożytną, średniowieczną i nowożytną, uwidaczniając dziedzictwo historyczne w tym zakresie i wpływy kulturowe dostrzegalne zarówno w czasie jak i przestrzeni. Opracowanie zawiera teksty dotyczące historii medycyny europejskiej, w tym polskiego dorobku na przestrzeni dziejów. Wieloautorska monografia przedstawia badania w obszarze historii medycyny, które łączą elementów dorobku różnych dyscyplin nauki: medycyny, przyrodoznawstwa, historii, historii nauki, historii religii, historii sztuki, filozofii, teologii, filologii i archeologii. W publikacji analizie poddano liczne zagadnienia badawcze: medyczne właściwości przyrody, opisane w świadectwach źródłowych: choroby kobiece, męskie i dziecięce, choroby psychiczne, choroby i metody leczenia utrwalone w literaturze różnych gatunków, zachowane traktaty i teorie medyczne, kwestia statusu lekarza w różnych epokach historycznych, znani lekarze w dziejach, choroby sławnych postaci historycznych, rozwój szpitalnictwa, astrologia medyczna, wpływ klimatu na stan zdrowia człowieka, medyczne praktyki magiczne, epidemie.

Spis treści ebooka Medicina antiqua, mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia (IV)

WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
ANNA MARIA WAJDA – Oczyszczające i lecznicze właściwości wody
w świetle tekstów biblijnych i pozabiblijnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
LUCYNA KOSTUCH – Koper, wąż i antyczna medycyna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
TATIANA KRYNICKA – Izydor z Sewilli o medycynie (Etymologie, księga IV). . . . 49
KAROL ZDZIECH – Metafory o charakterze medycznym w listach papieża
Grzegorza VII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
MATEUSZ FITAS – Zabiegi medyczne w świetle arabskiego traktatu Albucasisa
(936–1013). Współczesny komentarz medyczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
BEATA WOJCIECHOWSKA – O zachowaniu lekarza w świetle
dwunastowiecznego traktatu z Salerno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
ANNA GŁUSIUK – Mistrz Bernardus Provincialis o afrodyzjakach,
anafrodyzjakach, sposobach na niepłodność i środkach stosowanych
podczas porodu w traktacie pod tytułem Commentarium super
tabulas Salerni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
KRZYSZTOF RATAJCZAK – Szpitalnictwo w zakonie świętego
Jana Jerozolimskiego w średniowieczu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
JERZY RAJMAN – Lekarze krakowscy (1278–1400). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
ZOFIA WILK-WOŚ – Medyk o medykach. Lekarze w dziele Chronica
Polonorum Macieja z Miechowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
SYLWIA KONARSKA-ZIMNICKA, MATEUSZ FITAS – Wątki jatromatematyczne
w Introductorium astrologie compendiosum Wacława z Krakowa . . . . . . . . . 189
PIOTR KARDYŚ – Inkunabuły „medyczne” w zbiorze inkunabułów Biblioteki
PAU i PAN w Krakowie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
KATARZYNA JUSTYNIARSKA-CHOJAK – Traktaty medyczne
w księgozbiorach mieszczańskich (w świetle inwentarzy pośmiertnych
z XVI–XVIII wieku). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
MAŁGORZATA KRZYSZTOFIK – Infirmaria chrześcijańska Mikołaja
z Mościsk (1624). Dyskurs medyczny i religijny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
JACEK PIELAS – Sadyzm i choroba umysłowa w środowisku magnackim
dawnej Rzeczypospolitej. Casus Warszyckich herbu Awdaniec
w XVII wieku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
ANNA SZYLAR – „Na ukąszenie żmii i psa wściekłego” – receptury
na medykamenty wyrabiane domowym sposobem (druga połowa
XVIII wieku) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
TADEUSZ SROGOSZ – Receptury Karla Franza Heintza w czasie epidemii
dżumy w latach 1780–1781. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
TOMASZ CIESIELSKI – Służby medyczno-sanitarne w armiach
Rzeczypospolitej w czasach saskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
MARIUSZ NOWAK – Wykorzystanie wód termalnych do celów leczniczych
w spiskim uzdrojowisku Vyšnie Ružbachy w XIX–XX wieku
(do 1939 roku) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
SARAH TAYLOR-JASKÓLSKA – Od „zdrowego” rozsądku do wiedzy
medycznej: zdrowie publiczne w wiktoriańskiej Anglii. . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
KAMIL SZPUNAR – Obraz szydłowieckiej apteki w świetle dokumentów
z pierwszej połowy XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
MARTA KŁAK-AMBROŻKIEWICZ – Emocje, choroby i sposoby leczenia –
z życia artysty Jana Matejki. Pierś pelikana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
PAWEŁ PRYT – „Co do mego zdrowia…” – wyjazdy do uzdrowisk rodziny
Wielopolskich w XIX oraz pierwszej w połowie XX wieku. . . . . . . . . . . . . . 383
JERZY GAPYS, FILIP ŁOBODA – Epidemia tyfusu plamistego w więzieniu
kieleckim w latach 1918–1919. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
VARIA
MICHAŁ M. SKOCZYLAS – Wyrazy pamięci o dawnych medykach
i ich dorobek naukowy w ofercie turystycznej polskich miast i wsi –
stan obecny i propozycje rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409