Ebook Medyczne laboratorium diagnostyczne Bogdan Solnica, Krystyna Sztefko

Spis treści ebooka Medyczne laboratorium diagnostyczne

Przedmowa 8
1. Charakterystyka analityczna metody laboratoryjnej – Bogdan Solnica 1
1.1. Wstęp 1
1.2. Granica próbki ślepej 2
1.3. Granica wykrywalności 2
1.4. Granica oznaczalności 3
1.5. Czułość funkcjonalna 4
1.6. Liniowość 4
1.7. Odporność 5
1.8. Dokładność 5
1.9. Precyzja 6
2. Metody spektroskopowe – Krystyna Sztefko 9
2.1. Wstęp 9
2.2. Promieniowanie elektromagnetyczne 9
2.3. Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią 10
2.4. Kryteria podziału metod spektroskopowych 12
2.4.1. Spektroskopia absorpcyjna UV-VIS 13
2.4.2. Absorpcja atomowa 13
2.4.3. Absorpcja cząsteczkowa 13
2.4.4. Chromofory 15
2.4.5. Emisja atomowa 16
2.4.6. Emisja cząsteczkowa 16
2.4.7. Spektroskopia UV-VIS w diagnostyce laboratoryjnej 16
2.5. Jądrowy rezonans magnetyczny 18
2.6. Metody spektroskopii absorpcyjnej 18
2.6.1. Metody spektrofotometryczne 19
2.6.2. Metody pomiaru światła w roztworach mętnych (turbidymetria i nefelometria) 30
2.6.3. Spektrometria atomowo-absorpcyjna 32
2.7. Metody spektroskopii emisyjnej 34
2.7.1. Fotometria płomieniowa 34
2.8. Spektroskopia luminescencji 35
2.9. Fluorescencja 35
2.9.1. Aparatura do pomiaru fluorescencji (spektrofluorymetry) 38
2.9.2. Problemy z pomiarem fluorescencji 39
2.9.3. Zastosowanie fluorymetrii w diagnostyce laboratoryjnej 39
2.10. Chemiluminescencja 40
2.10.1. Powstawanie chemiluminescencji 40
2.10.2. Aparatura do pomiaru chemiluminescencji 42
2.10.3. Zastosowanie chemiluminescencji w diagnostyce laboratoryjnej 42
2.11. Reflektometria 42
2.12. Podsumowanie 43
3. Metody elektrochemiczne – Krystyna Sztefko 45
3.1. Wstęp 45
3.2. Zasady metod elektrochemicznych 46
3.2.1. Potencjometria 46
3.2.2. Amperometria 48
3.2.3. Konduktometria 48
3.2.4. Kulometria 48
3.3. Elektrody stosowane w elektrochemii 49
3.3.1. Elektrody referencyjne (odniesienia, porównawcze) 49
3.3.2. Elektrody selektywne (wskaźnikowe, indykatorowe) 50
3.4. Elektrody selektywne dla cząsteczek 65
3.4.1. Elektroda do pomiaru ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla 65
3.4.2. Elektroda do pomiaru ciśnienia parcjalnego tlenu 66
3.4.3. Elektrody wykorzystujące proces biologicznego rozpoznawania 67
3.4.4. Biosensory DNA 69
3.4.5. Biosensory immunochemiczne 71
3.5. Podsumowanie 71
4. Metody elektroforetyczne – Maria Kapusta 73
4.1. Wstęp 73
4.2. Rodzaje nośników elektroforetycznych 76
4.2.1. Żele agarozowe 77
4.2.2. Żele poliakrylamidowe 77
4.3. Techniki stosowane do rozdziału, identyfikacji i oznaczania ilości białek 78
4.3.1. Elektroforeza w żelu poliakrylamidowym78
4.3.2. Elektroforeza natywna 80
4.3.3. Ogniskowanie izoelektryczne 80
4.3.4. Elektroforeza dwukierunkowa 80
4.3.5. Elektrochromatografia 82
4.3.6. Elektroforeza kapilarna 83
4.4. Metody immunoelektroforetyczne 86
4.4.1. Immunoelektroforeza 86
4.4.2. Immunofiksacja 87
4.4.3. Immunoelektroforeza rakietowa według Laurella87
4.4.4. Wykrywanie białek przy użyciu metody Western blot 88
4.5. Techniki barwienia 88
4.6. Ilościowa ocena rozdziałów elektroforetycznych 89
4.7. Zastosowanie metod elektroforetycznych w diagnostyce laboratoryjnej 89
4.7.1. Rozdział elektroforetyczny białek surowicy 89
4.7.2. Rozdział elektroforetyczny białek moczu 91
4.7.3. Rozdział elektroforetyczny białek płynu mózgowo-rdzeniowego 91
4.7.4. Rozdział elektroforetyczny kwasów nukleinowych 92
5. Metody chromatograficzne – Agnieszka Kondracka, Zbigniew Bartoszewicz 95
5.1. Zasada metod chromatograficznych 95
5.1.1. Przygotowanie próbek do rozdziału chromatograficznego 96
5.1.2. Ocena jakości rozdziału chromatograficznego 98
5.1.3. Aspekty ilościowe rozdziału chromatograficznego 99
5.2. Techniki pomiarowe i aparatura 101
5.2.1. Chromatografia gazowa 101
5.2.2. Kolumnowa chromatografia cieczowa 104
5.2.3. Chromatografia cienkowarstwowa 108
5.3. Przykłady zastosowania metod chromatograficznych w diagnostyce laboratoryjnej 109
5.3.1. Profil steroidów w moczu dobowym metodą chromatografii gazowej 109
5.3.2. Analiza składników powietrza wydychanego za pomocą chromatografii gazowej 109
5.3.3. Analiza składu kwasów mykolowych metodą HPLC 110
5.3.4. Badanie wariantów hemoglobiny i oznaczanie HbA1c za pomocą analizatorów chromatograficznych 110
5.3.5. Oznaczanie amin biogennych z użyciem HPLC 111
6. Technika spektrometrii mas – Zbigniew Bartoszewicz, Agnieszka Kondracka 113
6.1. Zasada techniki spektrometrii mas 113
6.2. Techniki pomiarowe i aparatura 118
6.2.1. Typy analizatorów 118
6.2.2. Możliwości analizy związków w zależności od wybranej techniki spektrometrii mas 120
6.3. Przykłady zastosowania techniki spektrometrii mas w diagnostyce laboratoryjnej 121
6.3.1. Warunki wprowadzania techniki spektrometrii mas do rutynowych badań diagnostycznych 121
6.3.2. Zastosowania spektrometrii mas w endokrynologii 123
6.3.3. Wykrywanie wrodzonych wad metabolicznych 127
6.3.4. Zastosowania spektrometrii mas w mikrobiologii129
6.3.5. Zastosowanie spektrometrii mas w monitorowaniu stężenia leków. 131
6.3.6. Zastosowanie spektrometrii mas w toksykologii 131
6.3.7. Przyszłość spektrometrii mas w laboratorium diagnostycznym 132
7. Metody immunochemiczne – Krystyna Sztefko 135
7.1. Zasada metod immunochemicznych 135
7.2. Rodzaje metod immunochemicznych 136
7.2.1. Metody strąceniowe 136
7.2.2. Metody immunochemiczne ze znacznikiem 137
7.3. Standaryzacja i harmonizacja metod immunochemicznych 142
7.4. Techniki pomiarowe w metodach immunochemicznych 143
7.5. Zastosowanie metod immunochemicznych w diagnostyce laboratoryjnej 145
7.6. Przedanalityczne i analityczne czynniki interferujące w metodach immunochemicznych 146
7.6.1. Reakcje krzyżowe w metodach immunochemicznych 148
7.6.2. Białka wiążące jako źródło interferencji w metodach immunochemicznych 150
7.6.3. Nieimmunogenne kompleksy białek z IgG, autoprzeciwciała, przeciwciała heterofilowe i przeciwciała antyzwierzęce jako

źródło interferencji w metodach immunochemicznych 152
7.7. Efekt niskiej dawki i efekt wysokiej dawki 159
7.8. Poszukiwanie i usuwanie interferujących przeciwciał 160
7.9. Uwaga końcowa 160
8. Metody analityczne w technologii suchej chemii – Krystyna Sztefko, Przemysław Tomasik 163
8.1. Wstęp 163
8.2. Techniki pomiarowe stosowane w suchej chemii 163
8.2.1. Odczyt wzrokowy 164
8.2.2. Reflektometria 165
8.2.3. Fluorymetria 168
8.2.4. Potencjometria 168
8.3. Wykorzystanie suchej chemii w diagnostyce laboratoryjnej 168
8.3.1. Testy paskowe do badania ogólnego moczu 168
8.3.2. System Vitros 172
8.3.3. Reflotron 178
8.3.4. Systemy HemoCue 179
8.3.5. Biosensory i immunosensory 180
8.3.6. Metody immunochromatograficzne bocznego przepływu 182
8.4. Zalety metod suchej chemii 184
9. Metody izotopowe – Krystyna Sztefko 187
9.1. Wstęp 187
9.2. Emitery promieniowania alfa, beta i gamma w diagnostyce laboratoryjnej 188
9.3. Prawo rozpadu promieniotwórczego 189
9.4. Aktywność preparatu promieniotwórczego i jej jednostki 190
9.5. Pomiar aktywności w laboratorium 192
9.6. Ochrona przed promieniowaniem 192
9.6.1. Dawka pochłonięta i dawka ekspozycyjna 193
9.7. Ochrona przed skutkami promieniowania 194
9.8. Rodzaje metod izotopowych 195
9.8.1. Analiza aktywacyjna 195
9.8.2. Metody radiometryczne 195
9.8.3. Rozcieńczania izotopowe 195
9.9. Izotopy w diagnostyce laboratoryjnej 199
9.9.1. Aparatura do pomiaru promieniowania 199
9.9.2. Pomiar izotopów stabilnych 199
9.9.3. Pomiar emiterów promieniowania beta 201
9.9.4. Pomiar emiterów promieniowania gamma 203
9.10. Zastosowanie metod izotopowych w diagnostyce laboratoryjnej 203
9.10.1. Metody immunochemiczne 204
9.10.2. Metody stosowane w genetyce i biologii molekularnej 204
9.10.3. Testy oddechowe 204
9.10.4. Ocena funkcji mózgu 206
9.10.5. Ocena utraty białka z przewodu pokarmowego 206
9.10.6. Metoda rozcieńczenia znacznika 206
9.10.7. Zastosowanie techniki spektrometrii mas połączonej z rozcieńczeniem izotopowym 207
10. Cytometria przepływowa – Łukasz Sędek, Bogdan Mazur 209
10.1. Wprowadzenie do techniki cytometrii przepływowej 209
10.1.1. Rozwój cytometrii przepływowej 209
10.1.2. Budowa cytometru przepływowego 210
10.1.3. Materiał do badań cytometrycznych 212
10.1.4. Zasada pomiaru cytometrycznego 212
10.1.5. Techniki barwienia materiału do analizy cytometrycznej 216
10.1.6. Podstawy zjawiska fluorescencji 218
10.1.7. Właściwości spektralne fluorochromów stosowanych w cytometrii przepływowej 219
10.1.8. Kontrola poprawności pracy cytometru 220
10.2. Zastosowania cytometrii przepływowej 221
10.2.1. Zastosowanie cytometrii przepływowej w immunologii i hematologii 222
10.2.2. Pozostałe zastosowania cytometrii przepływowej 226
10.3. Podsumowanie 230
11. Metody biologii i genetyki molekularnej – Marek Sanak 233
11.1. Wstęp 233
11.2. Kliniczne skutki mutacji 235
11.3. Rodzaje mutacji genetycznych 236
11.3.1. Mutacje punktowe 237
11.3.2. Mutacje wielonukleotydowe 238
11.4. Mutacje genomu mitochondrialnego 239
11.5. Metody wykrywania mutacji genowych 239
11.5.1. Materiał biologiczny do badania DNA 239
11.5.2. Techniki wykrywania mutacji genowych 241
11.6. Metody celowane wykrywania mutacji genowych 245
11.6.1. Klasyczne techniki hybrydyzacji DNA genomowego 245
11.6.2. Amplifikacja DNA genomowego techniką polimerazowej reakcji łańcuchowej 246
11.6.3. Badanie polimorfizmu restrykcyjnego produktów amplifikacji PCR 247
11.6.4. Badanie produktów amplifikacji PCR poprzez ich detekcję techniką hybrydyzacji 249
11.6.5. Inne celowane metody wykrywania mutacji genowej 251
11.6.6. Metody celowane wykrywania mutacji typu insercyjno-delecyjnego 252
11.6.7. Wykrywanie mutacji dynamicznych techniką PCR 255
11.7. Dostępność badań w genetycznej diagnostyce molekularnej 256
11.7.1. Metody molekularne w badaniach cytogenetycznych 256
12. Metody stosowane w badaniach hematologicznych – Bogdan Mazur 257
12.1. Historia badań hematologicznych 257
12.2. Materiał do badań hematologicznych 258
12.3. Metody badań hematologicznych 259
12.3.1. Metoda 3-diff 260
12.3.2. Metoda 5-diff 263
12.4. Wyniki badań hematologicznych 268
12.5. Standaryzacja 272
12.6. Automatyzacja w immunohematologii 274
13. Metody stosowane w badaniach hemostazy– Anna Raszeja-Specht,Jacek Golański 279
13.1. Wstęp 279
13.2. Materiał do badań układu hemostazy 279
13.3. Badania układu krzepnięcia metodami fizykochemicznymi 280
13.4. Oznaczanie liczby płytek krwi 281
13.5. Badanie reaktywności płytek krwi 282
13.5.1. Turbidymetryczny pomiar agregacji 282
13.5.2. Impedancyjny pomiar agregacji 283
13.5.3. Pomiar czasu okluzji 283
13.6. Badania z wykorzystaniem wiskozymetrycznych i/lub optycznych metod detekcji skrzepu 284
13.6.1. Czas protrombinowy (PT) 284
13.6.2. Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) 285
13.6.3. Fibrynogen (Fg) 286
13.6.4. Czas trombinowy (TT) 287
13.6.5. Czas reptylazowy (RT) lub czas ankrodowy 287
13.6.6. Czas ekarynowy (ECT) 288
13.6.7. Oznaczanie aktywności czynników VIII, IX i XI 288
13.6.8. Oznaczanie aktywności czynników VII, V, II i X 289
13.6.9. Wykrywanie oporności na aktywowane białko C (APC-R) 289
13.6.10. Wykrywanie przeciwciał antyfosfolipidowych: antykoagulantu tocznia (LA) i innych 290
13.7. Badania układu krzepnięcia metodami biochemicznymi z zastosowaniem substratów chromogennych 291
13.7.1. Oznaczanie aktywności antytrombiny (AT) 292
13.7.2. Oznaczanie aktywności białka C (PC) 293
13.7.3. Oznaczanie aktywności anty-Xa 293
13.8. Badania układu krzepnięcia metodami immunochemicznymi 294
13.8.1. Oznaczanie stężenia dimeru D (DD) 294
13.8.2. Antygen czynnika von Willebranda (vWF:Ag) 296
13.8.3. Wiązanie czynnika von Willebranda z kolagenem (vWF:CB) 296
13.8.4. Aktywność czynnika von Willebranda jako kofaktora rystocetyny (vWF:RCo) 297
13.8.5. Oznaczanie stężenia całkowitego (PS) i wolnego (fPS) białka S 297
13.8.6. Oznaczanie stężeń przeciwciał antykardiolipinowych (ACA) i przeciwciał przeciw β2-glikoproteinie I (β2-GPI) 298
13.8.7. Oznaczanie stężeń przeciwciał przeciw kompleksowi czynnik płytkowy 4–heparyna (anty-PF4/H) 299
13.9. Metody biologii molekularnej 299
13.10. Aparatura wykorzystywana w diagnostyce zaburzeń hemostazy 300
13.11. Analizatory POCT 301
13.12. Automatyzacja i integracja laboratoryjnej diagnostyki hemostazy 302
13.13. Kierunki rozwoju diagnostyki hemostazy 302
14. Metody stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej – Elżbieta Stefaniuk 305
14.1. Wstęp 305
14.2. Hodowla drobnoustrojów 306
14.2.1. Hodowla bakterii i grzybów 306
14.2.2. Diagnostyka wirusologiczna oparta na hodowlach komórkowych 309
14.2.3. Systemy automatyczne do hodowli bakterii i grzybów z krwi i płynów z jam ciała 310
14.3. Metody mikroskopowe 311
14.4. Techniki barwienia 312
14.5. Identyfikacja drobnoustrojów 314
14.5.1. Klasyczne schematy identyfikacyjne drobnoustrojów 314
14.5.2. Automatyczne systemy do identyfikacji drobnoustrojów 315
14.5.3. Spektrometria mas 315
14.6. Metody serologiczne i immunochemiczne 316
14.7. Oznaczanie lekowrażliwości drobnoustrojów 318
14.7.1. Automatyczne systemy do identyfikacji i oznaczania lekowrażliwości drobnoustrojów 321
14.8. Metody biologii molekularnej 323
14.8.1. Molekularna diagnostyka zakażeń 324
14.8.2. Typowanie genetyczne do celów epidemiologii 327
15. Laboratoryjny system informatyczny – Barbara Kopeć, Piotr Sitkowski 335
15.1. Wstęp 335
15.2. Funkcje laboratoryjnego systemu informatycznego 337
15.2.1. Moduł „Rejestracja zleceń” 338
15.2.2. Moduł „Przyjęcie materiału do laboratorium” 339
15.2.3. Moduł „Komunikacja z analizatorami” 340
15.2.4. Moduł „Kontrola jakości” 342
15.2.5. Moduł „Autoryzacja wyniku badania” 342
15.2.6. Moduły wspomagające zarządzanie laboratorium 346
15.3. Ochrona danych medycznych i osobowych pacjentów w laboratorium 348
15.4. Koszty informatyzacji 349
16. Automatyzacja w medycznym laboratorium diagnostycznym – Bogdan Solnica 353
16.1. Wstęp 353
16.2. Automatyczne analizatory laboratoryjne. Konsolidacja badań 354
16.3. Automatyzacja fazy pozaanalitycznej 356
16.4. Częściowa i całkowita automatyzacja laboratorium 357
Skorowidz 361

Szczegóły ebooka Medyczne laboratorium diagnostyczne