Za darmo

ebook Megaprojekty. Dylematy oceny i podejmowania decyzji Krzysztof Marcinek, Monika Foltyn-Zarychta, Marcin Tomecki

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach

Rok wydania: 2023

Zasadniczym celem niniejszej monografii w warstwie teoriopoznawczej jest identyfikacja uwarunkowań oceny efektywności i podejmowania decyzji inwestycyjnych odnoszących się do megaprojektów infrastrukturalnych, w tym identyfikacja różnic pomiędzy tradycyjnie rozumianą inwestycją a dużym projektem inwestycyjnym oraz megaprojektem poprzez wskazanie istoty megaprojektów, ich cech specyficznych w kontekście oddziaływania na otoczenie oraz stopnia, w jakim cechy te determinują proces oceny efektywności. Głównym celem empirycznym pracy uczyniono określenie stopnia znajomości specyfiki megaprojektów lub dużych projektów infrastrukturalnych wśród decydentów i analityków różnego szczebla biorących udział w procesie oceny lub podejmowania decyzji o przyjęciu bądź odrzuceniu takich projektów, do realizacji którego wykorzystano metodę ankiety i wywiadu. Cel towarzyszący stanowi identyfikacja najistotniejszych problemów związanych z finansowaniem dużych projektów infrastrukturalnych oraz uwarunkowań prawno-instytucjonalnych związanych z implementacją dużych projektów i megaprojektów infrastrukturalnych w polskich warunkach, który zrealizowano w oparciu o studia przypadków.

Spis treści ebooka Megaprojekty. Dylematy oceny i podejmowania decyzji

Wstęp 7
Rozdział 1
Inwestycje infrastrukturalne – pojęcie infrastruktury i projektu inwestycyjnego 13
1.1. Pojęcie oraz rodzaje infrastruktury 13
1.2. Znaczenie infrastruktury dla rozwoju cywilizacyjnego 17
1.3. Współczesne tendencje rozwoju infrastruktury – zrównoważona infrastruktura 23
1.4. Pojęcie oraz cechy projektów inwestycyjnych 27
1.5. Cechy infrastrukturalnych projektów inwestycyjnych 34
1.6. Duże projekty inwestycyjne w obszarze infrastruktury – rys historyczny oraz współczesność 38

Rozdział 2
Megaprojekt – pojęcie, cechy, uwarunkowania decyzji inwestycyjnych 47
2.1. Pojęcie megaprojektu 47
2.2. Cechy charakterystyczne megaprojektów 50
2.2.1. Wielkość oraz oddziaływanie 51
2.2.2. Unikatowość 54
2.2.3. Czas powstawania oraz eksploatacji 56
2.2.4. Uczestnicy, interesariusze 58
2.2.5. Złożoność 61
2.2.6. Niepewność i ryzyko 66
2.3. Uwarunkowania oraz behawioralne aspekty podejmowanych decyzji w megaprojektach 70
2.3.1. Uwarunkowania decyzji i ich racjonalności 73
2.3.2. Prognozowanie – krytyczna determinanta sukcesu megaprojektów 77
2.3.3. Proces decyzyjny w megaprojektach 80

Rozdział 3
Wybrane metody oceny efektywności megaprojektów – możliwości i ograniczenia ich stosowania 87
3.1. Analiza kosztów-korzyści – podstawy teoretyczne 87
3.2. Ograniczenia stosowania analizy kosztów-korzyści w ocenie megaprojektów 95
3.2.1. Problematyczność kryteriów efektywności 96
3.2.2. Wycena nakładów i efektów – wady monetyzacji 99
3.2.3. Czas w ocenie megaprojektów – dyskontowanie i jego konsekwencje 108
3.3. Wybrane podejścia alternatywne w ocenie efektywności dużych projektów infrastrukturalnych 115
3.3.1. Analiza kosztowo-efektywnościowa (cost-effectiveness analysis, CEA) 115
3.3.2. Analiza wielokryterialna (multi-criteria analysis, MCA) 117
3.3.3. Pozostałe podejścia 119
3.4. Niepewność i ryzyko w ocenie efektywności dużych inwestycji 128
3.5. Behawioralne błędy w ocenie efektywności 133
3.6. Pomiar efektywności megaprojektów – przesłanki sukcesu 143

Rozdział 4
Finansowanie dużych projektów infrastrukturalnych na tle studiów przypadku 150
4.1. Wprowadzenie 150
4.2. Rola kapitału sektora publicznego w finansowaniu dużych projektów infrastrukturalnych 151
4.3. Kapitał prywatny w finansowaniu dużych projektów infrastrukturalnych 158
4.3.1. Wykorzystanie kapitału prywatnego w finansowaniu infrastruktury – rys historyczny 158
4.3.2. Podstawowe formy kapitału prywatnego w finansowaniu infrastruktury 160
4.3.2.1. Prywatne przedsiębiorstwa funkcjonujące w sektorze infrastruktury – finansowanie korporacyjne 160
4.3.2.2. Finansowanie projektowe (project finance) – ogólne zasady 162
4.3.2.3. Partnerstwo publiczno-prywatne 166
4.4. Prezentacja wybranych studiów przypadku megaprojektów – problemy finansowania 169
4.4.1. Crossrail 1 170
4.4.2. Port lotniczy Berlin Brandenburg im. Willy’ego Brandta (BER) 172
4.4.3. Drogowa przeprawa mostowo-tunelowa przez deltę Rzeki Perłowej, łącząca miasta Zhuhai i Makau z Hongkongiem (HZMB) 175
4.4.4. Tunel bazowy Gottharda 177
4.4.5. Gazociąg Transadriatycki (Trans Adriatic Pipeline – TAP) 179

Rozdział 5
Duże projekty infrastrukturalne w Polsce – ramy prawno-instytucjonalne oraz implementacja w świetle studiów przypadku 182
5.1. Wprowadzenie 182
5.2. Ramy instytucjonalne wdrażania dużych projektów infrastrukturalnych 183
5.3. Implementacja dużych projektów infrastrukturalnych w Polsce 188
5.4. Studia przypadków 211
5.4.1. Baltic Pipe 211
5.4.2. Centralny Port Komunikacyjny Solidarność 218
5.4.3. Budowa nowego bloku energetycznego w Elektrowni Jaworzno III (910 MW) 227
5.4.4. Budowa drogi ekspresowej S61 Via Baltica (Budzisko – Ostrów Mazowiecka) 233
5.5. Podsumowanie – wnioski ze studiów przypadków 240

Rozdział 6
Uwarunkowania oceny i podejmowania decyzji inwestycyjnych w świetle opinii ekspertów 243
6.1. Wprowadzenie 243
6.2. Metodyka badań 246
6.3. Wyniki badań 249
6.3.1. Proces oceny i proces decyzyjny – narzędzia i kryteria oceny 249
6.3.2. Ograniczenia oceny i decyzyjności: rola aspektów behawioralnych, sformalizowanie procesu 256
6.3.3. Czynniki sukcesu i zagrożenia 262
6.4. Proces oceny i podejmowania decyzji dla megaprojektów w oczach ekspertów – podsumowanie 269

Zakończenie 273
Bibliografia 281
Spis tabel 309
Spis rysunków 311
Załącznik: kwestionariusz ankiety 315
Nota o autorach 325