ebook Metodologia badań otwarta na dzieci Aleksandra Zalewska-Królak

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2025

Metodologia badań otwarta na dzieci jest propozycją świadomego i refleksyjnego włączania dzieci do badań społecznych. To poszukiwanie metod i technik, które umożliwią wybrzmienie dziecięcego głosu, ale także pozwolą go usłyszeć. Propozycja takiej metodologii jest jednocześnie przyznaniem, że są fragmenty świata dzieci, do których dorosły badacz ma ograniczony dostęp. Otwartość proponowanej w książce metodologii oznacza również, że nie jest ona skierowana tylko do dziecięcej grupy badawczej. Wypracowane w jej ramach techniki i narzędzia mogą być wykorzystane do badań innych grup, przykładowo osób z niepełnosprawnościami, o wysokiej wrażliwości. Wiele z proponowanych trików może wejść w metaforyczną skrzynię z narzędziami badacza i być w zanadrzu, gotowych do użycia, gdy nadejdzie taka potrzeba.

Spis treści ebooka Metodologia badań otwarta na dzieci

PRZEDMOWA 11

WPROWADZENIE 13

MOTYWACJE BADAWCZE 13
MAPA WYWODU 14
PODZIĘKOWANIA 16

CZĘŚĆ I. METODOLOGIA OTWARTA NA DZIECI 19

ROZDZIAŁ 1. ŹRÓDŁA ZAŁOŻEŃ BADAWCZYCH 21

ROZDZIAŁ 2. ONTOLOGICZNO-EPISTEMOLOGICZNE ZAŁOŻENIA BADAŃ Z UDZIAŁEM DZIECI 24

DZIAŁANIE NATURĄ SPOŁECZEŃSTWA 24
ZWIĄZEK MIĘDZY ZNACZENIAMI A DZIAŁANIEM 28
(NIE)DOSTĘPNY ŚWIAT DZIECI 34
PRZYJĘTE ZAŁOŻENIA – PODSUMOWANIE 37

ROZDZIAŁ 3. REFLEKSJA NA TEMAT PROCESU BADAWCZEGO 39

ETAP EKSPLORACJI – OPIS POLA BADAWCZEGO 41
Rola posiadanego i używanego wstępnego obrazu badanego świata empirycznego 42
Laboratorium metodologiczne: bullet journal jako dziennik badacza zakotwiczony w kontekście życia codziennego 44
Stawianie pytań światu empirycznemu i przekształcanie ich w problemy 48
Ustalenie rodzaju poszukiwanych danych i stosowanych do tego środków 50
Narzędzia badawcze 50
Pilotaże narzędzi 52
Napotkane trudności natury prawnej związane z udziałem dzieci w badaniu 55
Proces tworzenia ulotki o badaniach 55
Laboratorium metodologiczne: instytucjonalne „bramki” – jak przez nie przejść 59
Świadoma zgoda dziecka i zgoda jego opiekuna prawnego 69
Ulotka o badaniach dla dzieci 72
Rozporządzenie Ogólne o Ochronie Danych Osobowych (RODO) 76
Podziękowanie za udział w badaniach dla dzieci – dyplom 78
Dobór próby 79
Przebieg wywiadu 87
Miejsca badań 88
Podążanie za zmieniającym się kontekstem – wpływ pandemii 91
Laboratorium metodologiczne: test dwudziestu stwierdzeń 93
Laboratorium metodologiczne: kraina dzieci 97
Partycypacja dzieci w badaniach 107
Partycypacyjne badania społeczne dzieci 107
Cele partycypacji dzieci w badaniach społecznych 111
Jak prowadzić partycypacyjne badania z dziećmi – wskazówki 114
Kiedy warto uwzględnić partycypacje dzieci w badaniach? 121
Idea partycypacji w Polsce 123
Podsumowanie 131

CZĘŚĆ II. W POSZUKIWANIU GRANIC PODMIOTOWOŚCI DZIECKA 133

ROZDZIAŁ 1. ETAP ANALIZ DANYCH 135

BADANI TO… – OPIS BADANYCH NA PODSTAWIE ICH SAMOOKREŚLEŃ 140
JĘZYK 145
DZIECKO JAKO „BEING” CZY „BECOMING” 149
„MÓWIENIE” A „ROBIENIE” 150
SPRAWCZOŚĆ A BEZPIECZEŃSTWO 153
UWIKŁANIE W SYSTEM – BRAK CZASU 155

ROZDZIAŁ 2. ROZPAKOWYWANIE PUDEŁEK Z POJĘCIAMI 158

DZIECKO 158
PODMIOTOWOŚĆ A SPRAWCZOŚĆ 159
BEZPIECZEŃSTWO A TROSKA 160
PARTYCYPACJA A EMANCYPACJA 162
BADANIA NAD DZIECIŃSTWEM, BADANIA DZIECI, BADANIA Z DZIEĆMI 163
GŁOS 165

ZAKOŃCZENIE – GŁOS DZIECKA JAKO WYRAZ PODMIOTOWOŚCI 169

POSŁOWIE 173

BIBLIOGRAFIA 175

DZIENNIKI USTAW 191
NETOGRAFIA 191

ANEKS 195

WZÓR ZGODY NA BADANIA DLA OPIEKUNA PRAWNEGO DZIECKA 195
ULOTKA 196
PODZIĘKOWANIA DLA DZIECI ZA UDZIAŁ W BADANIU 198