ebook Nadzwyczajne podatki majątkowe Studium przypadku podatku od wzbogacenia wojennego w Polsce z 13 kwietnia 1945 r. Adam Kędrzyński

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2025

Przedmiotem rozprawy są nadzwyczajne podatki majątkowe stosowane w XX wieku. Zostały one poddane analizie z kilku perspektyw: teorii ekonomii (słuszność, wymiar ekonomiczny i fiskalny), teorii prawa podatkowego (skala, stawki, przedmiot opodatkowania) oraz filozoficzno-etycznej (sprawiedliwość podatkowa, moralność podatników, oddziaływanie na zachowania podatników). Publikacja ma zatem charakter interdyscyplinarny, co istotnie odróżnia ją od dotychczasowych podejść do wskazanej problematyki. Wybrany temat należy uznać za oryginalny, a jego ujęcie za nowatorskie ze względu na wieloaspektowość i dążenie do holistycznego spojrzenia na nadzwyczajne podatki majątkowe – z punktu widzenia ekonomicznego, filozoficznego oraz prawnego. Jako podstawowy problem badawczy Autor wskazuje „określenie cech i specyfiki nadzwyczajnego podatku od wzbogacenia wojennego”, który został wprowadzony w Polsce Ludowej dekretem z 13 kwietnia 1945 roku. Co istotne, podatek ten miał oficjalną nazwę „nadzwyczajny podatek od wzbogacenia wojennego”, zatem ustawodawca apriorycznie nadał mu atrybut nadzwyczajności.
Z recenzji dr hab. Cecylii Leszczyńskiej

Spis treści ebooka Nadzwyczajne podatki majątkowe

Wstęp 9

Rozdział 1. Fundamenty sprawiedliwości podatkowej 15
1.1. Sprawiedliwe opodatkowanie: pespektywa filozofii, ekonomii i prawa 15
1.1.1. Prawnoekonomiczne spojrzenie na sprawiedliwość. Pojęcie podatku 15
1.1.2. Ujęcie sprawiedliwości w filozofii ekonomii 21
1.1.3. Relacja między sprawiedliwością a opodatkowaniem 32
1.2. Wprowadzanie, podwyższanie, zmiana sposobu opodatkowania 36
1.3. Charakter podatków majątkowych 44
1.4. Podsumowanie 51

Rozdział 2. Przykłady nadzwyczajnych podatków na świecie w latach 1918–1945 53
2.1. Włoski Dekret Królewski z 24 listopada 1919 r. 55
2.2. Reichsnotopfergesetz z 31 grudnia 1919 r. 66
2.3. Brytyjskie projekty ustawodawcze i rozważania doktrynalne po I wojnie światowej 74
2.4. Doświadczenia amerykańskie i francuskie (1918–1945) w regulacjach podatków nadzwyczajnych 82
2.5. Varlık Vergisi z 11 listopada 1942 r. 86
2.6. Podsumowanie 94

Rozdział 3. Podatki majątkowe z elementami nadzwyczajnymi w II Rzeczypospolitej 99
3.1. Wczesne przykłady: od 1918 r. do 1922 r. 99
3.1.1. Podatek od zysków wojennych oraz danina od nieruchomości i majątków 102
3.1.2. Nadzwyczajna danina państwowa 105
3.1.3. Podatek od wzbogacenia się w formie nieruchomości i spłaty długów 108
3.1.4. Rekapitulacja nadzwyczajnych rozwiązań podatkowych z okresu 1918–1922 110
3.2. Ustawa z 11 sierpnia 1923 r. o podatku majątkowym 114
3.3. Podsumowanie 121

Rozdział 4. Nadzwyczajny podatek od wzbogacenia wojennego z 13 kwietnia 1945 r. 127
4.1. Przyczyny wprowadzenia 127
4.2. Szczegółowe regulacje dekretu z kwietnia 1945 r. 134
4.2.1. Model efektywnej stopy opodatkowania 136
4.2.2. Pozostałe regulacje 144
4.3. Egzekucja podatku – rozporządzenie z 27 czerwca 1945 r. 146
4.4. Podsumowanie 154

Rozdział 5. Nowelizacja regulacji podatku od wzbogacenia wojennego z 1949 r. oraz dalsze losy podatku 159
5.1. Dekret z 27 lipca 1949 r. o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego 159
5.2. Zachowania podatników, reakcje władzy (1945–1989), skutki podatku 166
5.3. Losy nadzwyczajnego podatku od wzbogacenia wojennego po 1989 roku 180
5.4. Podsumowanie 188
Uwagi i wnioski końcowe 191

Bibliografia 197
I. Źródła archiwalne 197
II. Akty prawne 197
III. Literatura przedmiotowa 202
Wykaz skrótów 217
Spis tabel 219
Spis rysunków, ilustracji i wykresów 221