-23%

ebook Neuronauka poznawcza Piotr Jaśkowski

Wydawca: Wydawnictwo AEH

Rok wydania: 2009

Czym jest neuronauka poznawcza (cognitive neuroscience)? Po części wyjaśnia to podtytuł niniejszej książki, nawiązujący do definicji Michaela S. Gazzanigi - laureata Nagrody Nobla i pioniera badań w tym zakresie. Określił on swą dziedzinę jako poznawanie tego, jak mózg tworzy umysł. Neuronauka poznawcza jest zatem częścią neurobiologii, psychologii (w szczególności poznawczej), ale również matematyki, lingwistyki, fizyki, psychiatrii i wielu innych dziedzin, które włączają do swoich programów badania umysłu. W ostatnich trzech dekadach neuronauka bardzo gwałtownie się rozwinęła. Nie ulega wątpliwości, ze - podobnie jak w wielu innych dziedzinach - jest to prosta konsekwencja rozwoju nowych technik (w tym przypadku badania mózgu, mianowicie metod neuroobrazowania funkcjonalnego). Pozwoliły one przyjrzeć się mózgowi podczas pracy i szukać związków między jego stanami a stanami umysłu.

Napisanie podręcznika neuronauki poznawczej nie jest bynajmniej rzeczą łatwą. Wykad taki wymaga bowiem integracji co najmniej trzech dziedzin wiedzy: psychologii procesów poznawczych, anatomii i fizjologii mózgu oraz metod badania czynności mózgu. Piotr Jaśkowski, profesor nauk medycznych i doktor habilitowany psychologii, autor podręcznika „Neronauka poznawcza. Jak mózg tworzy umysł” wywiązuje się ze swego zadania znakomicie.
Jestem przekonany, że książka stanie się lektura zalecaną na wielu kursach psychologii i nie tylko psychologii. Sam przeczytałem ją z ogromnym zainteresowaniem i gorąco polecam ją wszystkim, którzy chcieliby zapoznać się z osiągnięciami współczesnej neuronauki poznawczej.
prof. dr hab. Tytus Sosnowski
(Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski)

Spis treści ebooka Neuronauka poznawcza

NEURONAUKA POZNAWCZA. JAK MÓZG TWORZY UMYSŁ 16
1. JAK WYGLĄDA MÓZG 20
Komórki nerwowe i glejowe 20
Właściwości błony pobudliwej 22
Synapsa 23
Nazewnictwo 26
Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy 27
Spoidła, drogi, szlaki i nerwy 28
Anatomia ośrodkowego układu nerwowego 29
Rdzeń kręgowy 29
Pień 30
Móżdżek 32
Przodomózgowie 32
Półkule mózgu 33
Kora mózgowa 33
Budowa histologiczna kory mózgowej 35
Przyśrodkowa część płata skroniowego (MTL) 36
Hipokamp 37
Ciało migdałowate 37
Zwoje podstawy mózgu 37
O czym była mowa… 38
2. JAK SIĘ BADA MÓZG 42
Metody elektro- i magnetofi zjologiczne 42
Zapisy aktywności pojedynczych neuronów 42
Elektroencefalografi a 44
Spontaniczna aktywność EEG 44
Rytmy EEG 44
Potencjały wywołane 47
Metoda uśredniania 49
Kilka przykładów potencjałów wywołanych 50
Mapowanie aktywności elektrycznej mózgu 55
Metoda dipoli 55
Magnetoencefalografi a (MEG) 57
Metody tomografi czne 58
Pozytronowa tomografi a emisyjna (PET) 59
Funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (fMRI) 60
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego 61
Funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego 62
Co mierzy fMRI? 62
Technika odejmowania 65
fMRI skorelowany ze zdarzeniami 66
Obrazowanie wielozmiennowe 67
Badania uszkodzonego mózgu 69
Neuropsychologia klasyczna 70
Dysocjacje 70
Transparentność 71
Uniwersalność 71
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna 72
Czy stymulacja magnetyczna jest bezpieczna? 74
Wywoływanie fotyzmów i wirtualnych lezji 75
O czym była mowa… 77
3. JAK WIDZI MÓZG 80
Oko i kamera 80
Po co nam wzrok? 81
Anatomia widzenia 81
Pole recepcyjne 81
Siatkówka 82
Komórki zwojowe i nerw wzrokowy 84
Droga drobno- i wielkokomórkowa 87
Kora wzrokowa 88
Wyższe ośrodki wzrokowe 90
Neuronalne podłoże spostrzegania ruchu 91
Neuronalne podłoże spostrzegania barw 91
Spostrzeganie kształtu 96
Dwa szlaki wzrokowe 97
Procesy wstępujące i zstępujące 98
O czym była mowa… 103
4. JAK MÓZG FILTRUJE INFORMACJE 106
Kierowanie uwagą orientacyjną 107
Refl ektor uwagi 108
Uwaga wolicjonalna i mimowolna 109
Sposoby badania uwagi 110
Słuchanie selektywne 110
Paradygmat Posnera 110
Poszukiwanie wzrokowe 112
Wczesna czy późna selekcja? 113
Teoria fi ltrów uwagi Broadbenta 113
Teorie późnej selekcji 114
Paradoks inteligentnej selekcji 115
Teoria osłabiacza Anne Treisman 115
Neuronaukowe dowody wczesnej selekcji 115
Neuronaukowe dowody późnej selekcji 117
Paradoks inteligentnej selekcji – rozwiązanie? 120
Teoria Nilli Lavie 120
Neuronauka i wpływ obciążenia percepcyjnego 121
Podsumowanie 121
Neuronalne podstawy zjawiska uwagi 122
Płat ciemieniowy 122
Zaniedbywanie stronne 122
Płat czołowy 124
Badania sieci czołowo-ciemieniowej metodami obrazowania 124
Model uwagi Corbetty i Shulmana 126
Ruchy oczu jako prekursor uwagi 126
Poszukiwanie wzrokowe 127
Teoria integracji cech 127
Krytyka 130
Teoria podobieństwa Duncana i Humphreysa 133
Opis 133
Pamięć krótkotrwała 134
Udział płata ciemieniowego w poszukiwaniu wzrokowym 135
O czym była mowa... 137
5. JAK MÓZG STERUJE DZIAŁANIEM 140
Widzenie dla działania 141
Agnozja i ataksja wzrokowa 141
Dwa szlaki wzrokowe 142
Wykonanie działania 145
Anatomia obszarów ruchowych kory mózgowej 145
Pierwszorzędowa kora ruchowa 145
Kora przedruchowa boczna 147
Akty ruchowe 147
Transformacja informacji wzrokowej na akt ruchowy 148
Pętla czołowo-ciemieniowa F5-AIP 148
Rola innych części kory przedruchowej bocznej 148
Transformacja wzrokowo-ruchowa 148
Wybieranie odpowiedniego aktu ruchowego 149
Dodatkowe pole ruchowe 150
Wolna wola 151
Kiedy działanie jest aktem woli? 152
Neuroanatomia woli 153
Doświadczenia Libeta 154
Potencjał gotowości 154
Dynamika wolnej woli 155
Czy posiadamy wolną wolę? 155
Zlateralizowany potencjał gotowości 156
Jakie procesy odzwierciedla LRP? 156
LRP w badaniach wolnej woli 157
Odczytywanie intencji 158
O czym była mowa... 160
6. JAK MÓZG BUDUJE ŚWIADOMOŚĆ 164
Zagadnienie neuronalnego korelatu świadomości wzrokowej 165
Jak się bada neuronalne korelaty świadomości? 166
Metoda obrazów bistabilnych i współzawodnictwa siatkówek 166
Stymulacja bodźcami pod- i nadprogowymi 168
Maskowanie wsteczne 168
Prymowanie podprogowe 169
Zjawisko stłoczenia 171
Uzyskiwanie subiektywnych wrażeń zmysłowych bez stymulacji receptorów 172
Gdzie powstaje świadomy percept? Podejście lokalistyczne 172
Udział kory V1 w powstawaniu świadomego perceptu 173
Udział kory skroniowej i ciemieniowej w powstawaniu świadomego perceptu 176
Jak wygląda świadomy percept? Podejście globalistyczne 178
Percepcja pozaświadoma 178
Poziom aktywacji określa treść świadomości 179
Dynamika i topografi a świadomego perceptu 180
O czym była mowa… 183
7. JAK PAMIĘTA MÓZG 186
Model Atkinsona i Shiff rina 187
Pamięć sensoryczna 187
Pamięć krótkotrwała i operacyjna 188
Organizacja pamięci operacyjnej 189
Centralny mechanizm wykonawczy 189
Podręczna pamięć werbalna 190
Podręczna pamięć epizodyczna 191
Pamięć długotrwała 191
Amnezja 191
Składniki pamięci długotrwałej 192
Pamięć utajona (niedeklaratywna) 193
Pamięć proceduralna 193
Pamięć percepcyjna 195
Prymowanie percepcyjne 195
Prymowanie koncepcyjne 196
Pamięć deklaratywna 197
Rola przyśrodkowego płata skroniowego w formowaniu śladu pamięciowego 199
Konsolidacja synaptyczna 200
Konsolidacja systemowa 200
Kodowanie 202
Uwaga 202
Głębokość przetwarzania 202
Przywoływanie wspomnień 203
Fałszywe wspomnienia 205
Sen i pamięć 206
O czym była mowa… 210
8. JAK MÓZG STERUJE PROCESAMI POZNAWCZYMI 214
Co to są funkcje wykonawcze? 214
Problem homunkulusa 214
Anatomia funkcji wykonawczych 215
Syndrom płatów czołowych 215
Neuropsychologiczne badania funkcji wykonawczych 216
Test sortowania kart Wisconsin 216
Wieża Hanoi 217
Test Stroopa 217
Badania metodami neuroobrazowania 218
Teorie funkcji wykonawczych 219
Procesy automatyczne 219
Teoria Shiff rina i Schneidera 219
Teoria uwagi wykonawczej Posnera 220
Badania uwagi wykonawczej 220
Uwaga wykonawcza w zadaniu Stroopa 221
Neuronalna baza zjawiska Stroopa 222
Teoria Shallice’a (nadzorczego systemu uwagi) 225
Teoria pamięci operacyjnej Baddeleya 225
Centralny mechanizm wykonawczy 226
Teoria Koechlina 228
Ile jest mechanizmów nadzorczych? 228
Model kaskadowy procesów kontrolnych 228
Empiryczne dowody teorii Koechlina 230
Rola przedniej części kory przedczołowej 231
Czy w modelu kaskadowym jest miejsce dla homunkulusa? 231
O czym była mowa… 232
9. JAK MÓZG SPOSTRZEGA INNE MÓZGI 236
Poznanie społeczne 236
Teoria umysłu 236
Mózg społeczny 236
Rozpoznawanie innych przedstawicieli gatunku 237
Czy twarz jest przetwarzana w szczególny sposób? 237
Neuronalne podstawy rozpoznawania twarzy 239
Ruch biologiczny 241
Podstawy neuronalne 243
Wykrywanie intencji 243
Neurony lustrzane 243
Neurony lustrzane u ludzi 244
Neurony lustrzane i detekcja intencji 244
Rozmieszczenie neuronów lustrzanych w korze mózgowej 245
Neurony lustrzane i empatia 245
Wykrywanie kierunku wzroku i uwspólniona uwaga 246
Od czego zależy wykrywanie kierunku wzroku? 246
Anatomia percepcji kierunku wzroku 246
Działanie kontaktu wzrokowego 247
Obserwowany kierunek wzroku przyciąga uwagę obserwatora 247
Spostrzegany kierunek wzroku steruje uwagą obserwatora 247
O czym była mowa… 249
LITERATURA 250
SKOROWIDZ 268