ebook Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym Aneta Łazarska

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2018

Książka - jako pierwsza na naszym rynku wydawniczym - zawiera wszechstronną analizę niezawisłości sędziowskiej w różnych kontekstach ustrojowych i przedstawia współczesne zagrożenia dla jej gwarancji. Poruszona problematyka zyskała znacząco na aktualności w świetle ostatnich wydarzeń, związanych z odmową odebrania przez prezydenta ślubowania od prawidłowo wybranych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, uchwaleniem kolejnych ustaw o Trybunale oraz planowaną reformą Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego. Zawetowane ustawy lipcowe są przejawem najpoważniejszego po 1989 r. kryzysu relacji władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Kryzys ten pokazuje, jak słaba jest de facto w Polsce pozycja władzy sądowniczej i że gwarancje niezawisłości sędziowskiej są właściwie iluzoryczne. Skutkiem forsowanych zmian będzie upolitycznienie wymiaru sprawiedliwości, co z pewnością uczyni aktualną debatę nad kwestią, czy wciąż jeszcze żyjemy w demokratycznym państwie prawa. Autorka nie uchyla się od refleksji nad tym zagadnieniem i ukazuje, jak destrukcyjne dla obywateli skutki może pociągnąć za sobą unicestwienie niezawisłości ustrojowej sędziego i niezależności sądów. Adresaci: Publikacja jest skierowana zarówno do praktyków prawa: sędziów, adwokatów, radców prawnych oraz aplikantów tych zawodów, jak i do pracowników naukowych oraz studentów wydziałów prawa i nauk politycznych. "Monografia zgłębia niezwykle szczegółowo właściwie każdy aspekt niezawisłości i niezależności sędziowskiej. Takie opracowanie potrzebne jest szczególnie teraz, gdy w niektórych europejskich jurysdykcjach - w tym w państwach należących do Unii Europejskiej - podejmowane są mniej lub bardziej zawoalowane próby «przejęcia», jeśli nie całego wymiaru sprawiedliwości, to przynajmniej pewnych jego kluczowych elementów, w celu zapewnienia władzy wykonawczej większego wpływu na sposób, w jaki ten wymiar działa. Jak zauważa Autorka pod koniec swojej pracy, niezawisłość i niezależność sędziowska nie są przywilejem wąskiego grona osób - sędziów, lecz absolutnie niezbędną gwarancją dla wszystkich tych, którzy codziennie zwracają się do sądów w poszukiwaniu sprawiedliwości. Tam, gdzie pod pretekstem reform osłabia się wymiar sprawiedliwości, państwo traci znaczenie (...). Polecam tę książkę wszystkim, którym sprawnie funkcjonujący wymiar sprawiedliwości leży na sercu".
Vincent A. De Gaetano, Sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Spis treści ebooka Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym

Spis treści
NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA I JEJ GWARANCJE W PROCESIE CYWILNYM 1
Wstęp 4
Założenia metodologiczne 6
CZĘŚĆ I 8
ISTOTA NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 8
ROZDZIAŁ I 8
LEGITYMIZACJA WŁADZY SĄDOWNICZEJ 8
1.Istota legitymizacji władzy sądowniczej 8
2.Źródła legitymizacji władzy sądowniczej w Europie 10
ROZDZIAŁ II 13
SYSTEM PODZIAŁU WŁADZY 13
1. Doktryna podziału władzy 13
2. System hamulców w doktrynie podziału władzy 15
3.Wpływ doktryny Monteskiusza na kształtowanie się niezawisłości sędziowskiej 17
Rozdział III 21
ISTOTA, ZNACZENIE I FUNKCJA PRAWA DO NIEZAWISŁEGO SĄDU 21
1.Aksjologiczne i normatywne źródła niezawisłości sędziowskiej 21
2.Prawo do niezawisłego sądu jako element składowy rzetelnego procesu 24
3.Konstytucjonalizacja prawa do niezawisłego sądu 26
ROZDZIAŁ IV 30
POCZĄTKI NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 30
1.Początki gwarancji niezawisłości sędziowskiej 30
2.Niezawisłość sędziowska pod zaborami 31
3.Niezawisłość sędziowska pod rządami konstytucji marcowej. 32
4.Niezawisłość sędziowska pod rządami konstytucji kwietniowej 37
5.Niezawisłość sędziowska pod rządami konstytucji stalinowskiej 38
6.Niezawisłość sędziowska po zmianach ustrojowych z 1989r. 43
7.Niezawisłość sędziowska po uchwaleniu Konstytucji z 1997r. 44
ROZDZIAŁ V 47
Niezawisłość sędziowska i niezależność sądów jako zasady ustrojowe wymiaru sprawiedliwości 47
ROZDZIAŁ V 51
POJĘCIE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 51
1.Niezawisłość sędziowska w poglądach doktryny 51
2.Rozbieżności terminologiczne dotyczące pojęcia niezawisłość sędziowska 58
ROZDZIAŁ VI 62
DEFINICJA NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 62
1.Niezawisłość sędziowska w ujęciu pozytywnym i negatywnym 62
2.Niezawisłość sędziowska w ujęciu pozytywnym 64
2.1.Pojęcie urzędu sędziego 65
2. 2. Podległość sędziego konstytucji i ustawom 67
2.3. Podległość sędziego sumieniu 70
3. Niezawisłość sędziowska w ujęciu negatywnym 76
3.1. Niezawisłość od władzy ustawodawczej 77
3.2. Niezawisłość od władzy wykonawczej 78
3.3 Niezawisłość od stron procesu 80
3.4 Niezawisłość od mediów i społeczeństwa 81
3.5 Niezawisłość wewnętrzna sędziego 85
3.6. Niezawisłość wewnętrzna w obrębie władzy sądowniczej 86
3.61. Niezawisłość względem innych sędziów 88
3.7 Niezawisłość w stosunku służbowym 89
Rozdział VII 95
SPRZENIEWIERZENIE SIĘ ZASADZIE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ - 95
DYSPOZYCYJNOŚĆ SĘDZIOWSKA 95
Rozdział VIII 102
PODZIAŁ NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 102
1.Klasyfikacje podziału niezawisłości sędziowskiej 102
Rozdział IX 105
NIEZAWISŁOŚĆ ORGANIZACYJNA, PODMIOTOWA I PRZEDMIOTOWA SĄDU 105
1.Pojęcie niezawisłości organizacyjnej (instytucjonalnej) sądu 105
2. Pojęcie niezawisłości podmiotowej (osobistej) sędziego 111
3. Pojęcie niezawisłości przedmiotowej (funkcjonalnej) sądu 112
ROZDZIAŁ X 115
ZAKRES PODMIOTOWY I PRZEDMIOTOWY NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 115
1.Niezawisłość jako istota funkcji sędziego 115
2. Zakres przedmiotowy niezawisłości sędziowskiej 119
ROZDZIAŁ XI 120
WYMIAR I ORAGNIZACJA PRACY SĘDZIEGO A NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA 120
1.Zasady przydziału spraw 120
2.Kolejność wyznaczanych spraw 123
3. Zasady dotyczące wyznaczania składów orzekających 128
4.Czas rozpatrzenia sprawy 129
5.Czas i miejsce pracy sędziego 132
6.Pensum sędziowskie 136
7.Niezawisłość sędziowska a przygotowanie spraw przez asystentów sędziego 142
8.Niezawisłość sędziowska w wykorzystanie technik informacyjnych w pracy sędziego 144
ROZDZIAŁ XII 146
NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA A JEDNOLITOŚĆ ORZECZNICTWA SĄDOWEGO 146
1. Jednolitość orzecznictwa sądowego 146
2.Dyskrecjonalność a przewidywalność orzecznictwa sądowego 151
2.Niezgodność prawomocnych orzeczeń z prawem 157
ROZDZIAŁ XIII 163
NADZÓR JUDYKACYJNY A NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA 163
1.Istota nadzoru judykacyjnego 163
2.Nadzór judykacyjny sprawowany przez sądy drugiej instancji 167
2.Nadzór judykacyjny sprawowany przez Sąd Najwyższy 170
3.Niezawisłość sędziowska a wytyk judykacyjny 176
ROZDZIAŁ XIV 179
WYJĄTKI OD ZASADY NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 179
1.Uzasadnienie dla wyjątków od zasady niezawisłości sędziowskiej 179
2.Związanie oceną prawną i wskazaniami sądu drugiej instancji 181
2.Związanie zaleceniami w razie uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania sądowego 190
3.Związanie uchwałami Sądu Najwyższego 197
4.Niezawisłość od wytycznych 199
ROZDZIAŁ XV 206
NADZÓR ADMINISTRACYJNY A NIEZAWISŁOŚĆ FUNKCJONALNA 206
1.Znaczenie niezawisłości sędziowskiej w stosunku służbowym 206
2.Pojęcie nadzoru administracyjnego 210
3.Rozdział czynności sędziowskiego kierownictwa postępowaniem cywilnym od czynności administracyjnych 212
4.Historia nadzoru administracyjnego w Polsce 217
5. Granice nadzoru administracyjnego 222
6.Nadzór administracyjny a kontrola orzecznictwa sądowego 232

CZĘŚĆ II 1
GWARANCJE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 1
ROZDZIAŁ I 1
Podział gwarancji niezawisłości sędziowskiej 1
1.Klasyfikacja gwarancji niezawisłości sędziowskiej 1
2. Konstytucjonalizacja gwarancji niezawisłości sędziowskiej 3
ROZDZIAŁ II 4
GWARANCJE INSTYTUCJONALNEJ NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 4
1.Istota instytucjonalnej gwarancji niezawisłości sędziowskiej 4
2.Wyłączność sądowego wymiaru sprawiedliwości 6
3.Ustawowo uregulowany ustrój i postępowanie 11
4.Zasady dotyczące zarządzania i finansowania w sądach 19
5.Prawo do sądu właściwego 22
6.Prawo do ustawowego sędziego 26
7.Krajowa Rada Sądownictwa 32
ROZDZIAŁ III 35
GWARANCJE PODMIOTOWEJ (USTROJOWEJ) 35
NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 35
1. Istota podmiotowej (ustrojowej) gwarancji niezawisłości sędziowskiej 35
2.System powoływania sędziów 36
3. Wymagania stawiane kandydatom na sędziów 45
4.Nieusuwalność sędziów 50
5.Zakaz przenoszenia sędziów 57
6.System oceny pracy i szkolenia sędziego 67
7.Zasady awansowania sędziów 73
8.Immunitet sędziowski 76
9.Zakaz wykonywania przez sędziego innych czynności pozaorzeczniczych 79
10.Zakaz przynależności partyjnej 81
11.Wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu sędziego 83
12.Odpowiedzialność dyscyplinarna 86
13.Stan spoczynku 89
ROZDZIAŁ IV 91
GWARANCJE FUNKCJONALNEJ (PRZEDMIOTOWEJ) NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 91
1.Istota funkcjonalnej gwarancji niezawisłości sędziowskiej 91
2.Zakaz zmiany orzeczeń sądowych w trybie pozasądowym 92
3.Wykonywanie orzeczeń sądowych 99
4.Bezstronność sędziowska 103
5.Zasady zmiany składu orzekającego 113
6.Udział tego samego sędziego w różnych etapach postępowania sądowego 120
7.Zmiana miejsca i czasu procesu 131
8.Orzekanie w składzie kolegialnym 134
9.Zdanie odrębne 138
10.Swobodna ocena dowodów 140
11.Zachowanie reguł fair trial 149
12. Wysłuchanie obu stron 159
13.Zakaz samowolnego działania sądu 162
14.Jawność postępowania sądowego 166
15.Obowiązek uzasadnienia orzeczeń 173
16.Zaskarżalność orzeczeń sądowych 176
KRYZYS GWARANCJI NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ 179
ROZDZIAŁ V 179
1.Współczesne znaczenie gwarancji niezawisłości sędziowskiej 179
2.Kryzys gwarancji niezawisłości sędziowskiej w Europie 182
ROZDZIAŁ VI 190
SĘDZIOWSKA ODPOWIEDZIALNOŚĆ (JUDICIAL ACCOUNTABILITY) 190
ROZDZIAŁ VII 196
NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA – OBOWIĄZEK CZY PRZYWIELEJ SĘDZIEGO? 196
ROZDZIAŁ VIII 199
PODSUMOWANIE 199