ebook Proces sądowego wymierzania sprawiedliwości Aneta Łazarska

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2025

W jaki sposób sędzia powinien łączyć przepis prawa z potrzebą wydania sprawiedliwego wyroku? To jedno z najważniejszych i zarazem najtrudniejszych pytań, przed którymi codziennie stają osoby wykonujące zawody prawnicze. Książka jest odpowiedzią – przemyślaną, opartą na współczesnych koncepcjach prawnych, historycznym dorobku i praktyce orzeczniczej.

To unikatowe opracowanie, które łączy głębię refleksji teoretycznej z konkretnymi narzędziami i metodami przydatnymi w codziennej pracy orzeczniczej.

Dlaczego warto sięgnąć po tę publikację?

Zrozumienie istoty wymiaru sprawiedliwości – książka przedstawia, czym naprawdę jest sąd jako instytucja, jakie są jego funkcje, w tym funkcja gwarancyjna, i jaką rolę pełni w demokratycznym państwie prawa.
Sędzia jako człowiek i profesjonalista – autor omawia aksjologiczny, psychologiczny i etyczny wymiar orzekania. Pokazuje, jak wartości, osobowość, emocje i presje wpływają na podejmowanie decyzji sądowych.
Praktyka orzekania – czytelnik znajdzie tu model komunikacyjny procesu, omówienie metod rozwiązywania konfliktów, szczegółowe podejście do procesu poznawczego i dowodowego, a także schematy i wzorce uzasadnień wyroków.
Współczesne wyzwania sądownictwa – od redefinicji pojęcia sprawiedliwości, przez rolę klauzul generalnych, po miejsce sztucznej inteligencji w orzekaniu. Książka nie ucieka od aktualnych i kontrowersyjnych tematów.
Wykładnia i aktywizm sędziowski – przedstawiono różne metody wykładni prawa, ich granice oraz dopuszczalność sądowego rozwijania prawa, z uwzględnieniem interpretacji prokonstytucyjnej i prounijnej.

Publikacja została stworzona z myślą o:

sędziach i asesorach sądowych,
aplikantach zawodów prawniczych (sędziowskich, adwokackich, radcowskich),
praktykach prawa, którzy chcą nie tylko stosować przepisy, ale zrozumieć istotę sądowego rozstrzygania sporów.

To doskonałe narzędzie dla wszystkich, którzy stają przed odpowiedzialnym zadaniem wydawania wyroków, prowadzenia spraw czy analizowania decyzji sądowych. Dzięki szerokiemu ujęciu – od klasycznych koncepcji filozoficznych po nowoczesne podejście do dowodzenia – książka stanowi niezbędne źródło wiedzy zarówno w codziennej pracy, jak i refleksji nad własną rolą w systemie wymiaru sprawiedliwości.

Spis treści ebooka Proces sądowego wymierzania sprawiedliwości

Spis treści „Proces sądowego wymierzania sprawiedliwości”

Zawartość
Nr strony

Wykaz skrótów
13

Wprowadzenie
17

Rozdział I Istota sądu i władzy sądowniczej
25

1. Istota władzy sądowniczej
25

2. Definicja sądu
31

3. Zewnętrzny obraz sądów – sprawiedliwość wymierzana w sposób widoczny dla wszystkich
40

4. Funkcja gwarancyjna sądu
46

Rozdział II Sądowy model rozstrzygania konfliktów cywilnych
53

1. Model rozstrzygania konfliktów na drodze sądowej
53

2. Materialny model decyzyjny w procesie wymierzania sprawiedliwości
55

3. Przejście od sylogistycznego do argumentacyjnego modelu sądowego stosowania prawa
59

Rozdział III Funkcja wymiaru sprawiedliwości
65

1. Rozstrzyganie sporów o prawo
65

2. Funkcja cywilnego postępowania sądowego
68

3. Idea ugodowego rozwiązywania konfliktów międzyludzkich i postulat unikania sporów sądowych
73

4. Sprawiedliwość naprawcza
77

Rozdział IV Aksjologiczny wymiar procesu wymierzania sprawiedliwości
87

1. W jaki sposób sędziowie podejmują decyzje?
87

2. Aksjologia w procesie sądowego stosowania prawa
93

3. Zasada sprawiedliwości w procesie wymierzania sprawiedliwości
99

4. Rzetelność proceduralna w procesie wymierzania sprawiedliwości
107

5. Zasada ochrony zaufania w procesie wymierzania sprawiedliwości
114

Rozdział V Humanizm i etos w procesie wymierzania sprawiedliwości
119

1. Człowiek w procesie wymierzania sprawiedliwości
119

2. Etos i kompetencje zawodowe sędziego
123

3. Podmiotowe traktowanie stron i uczestników postępowania
130

Rozdział VI Sztuczna inteligencja w procesie wymierzania sprawiedliwości
137

1. Algorytm sprawiedliwości
137

2. Redefinicja pojęcia sądu?
141

3. Prawno-etyczne standardy związane z użyciem sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości
148

Rozdział VII Psychologiczny wymiar procesu wymierzania sprawiedliwości
155

1. Wymierzanie sprawiedliwości jako akt decyzji i woli
155

2. Wpływ osobowości i czynników pozaprawnych na treść sędziowskich decyzji
158

3. Przebieg i poznanie procesów myślowych – schematy myślenia
162

4. Przyczyny zakłócające przebieg procesu poznawczego
166

5. Sędzia jako bezstronny arbiter
169

6. Sędziowskie przekonanie co do oceny zeznań świadków
179

7. Poznanie i zrozumienie motywacji oraz interesów stron
186

8. Decyzje kolegialne
189

Rozdział VIII Model komunikacyjny w procesie wymierzania sprawiedliwości
193

1. Komunikacja sądu ze stronami i społeczeństwem
193

2. Partycypacja uczestników w postępowaniu sądowym
197

3. Bariery w komunikacji sądowej
200

4. Umiejętność słuchania i realizacja prawa do wysłuchania stron
205

5. Kierownicza rola sądu w procesie komunikacyjnym
209

Rozdział IX Metody rozwiązywania konfliktów w procesie wymierzania sprawiedliwości
223

1. Zasada dążenia do ugodowego zakończenia sporu
223

2. Alternatywne metody rozwiązywania konfliktów i doktryna „Multi-Door Courthouse”
228

3. Rozwiązania procesowe umożliwiające pojednawcze rozwiązanie sporu sądowego
231

4. Sędzia pojednawczy
236

Rozdział X Proces sądowego poznania i ustalenia stanu faktycznego
243

1. Przedmiot sądowego poznania w postępowaniu cywilnym
243

2. Znaczenie procesu dokonywania ustaleń faktycznych
245

3. Przebieg procesu ustaleń faktycznych
248

4. Pojęcie i rodzaje faktów w postępowaniu cywilnym
253

5. Selekcja faktów i dowodów w ramach badania materiału procesowego
257

Rozdział XI Przebieg procesu dowodzenia
269

1. Zaplanowanie przebiegu postępowania dowodowego
269

2. Oddziaływanie zasad dyspozycyjności i kontradyktoryjności na proces ustaleń faktycznych i dowodzenia
273

3. Aktywność sądu w dążeniu do poznania prawdy w postępowaniu cywilnym
279

4. Rozumowania sądu w ramach postępowania dowodowego
286

5. Standard i ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym
289

Rozdział XII Ocena wyników postępowania dowodowego
295

1. Swobodna ocena dowodów
295

2. Bezpośrednie przeprowadzenie postępowania dowodowego
301

3. Rzetelne przeprowadzenie postępowania dowodowego
305

4. Specyfika dowodu z zeznań świadka i stron
309

5. Dowody z dokumentów w postępowaniu cywilnym
315

6. Oględziny i inne środki dowodowe w postępowaniu cywilnym
319

7. Potrzeba skorzystania z wiadomości specjalnych w postępowaniu cywilnym
322

Rozdział XIII Przebieg procesu decyzyjnego wymierzania sprawiedliwości
329

1. Wymierzanie sprawiedliwości jako proces decyzyjny
329

2. Wnioskowania sędziowskie
332

3. Dowodzenie, sprawdzanie, wyjaśnienie i dedukcja
337

4. Ustalenia walidacyjne – derywacyjne
340

5. Cykl hermeneutyczny
342

6. Proces subsumpcji
345

7. Wybór konsekwencji
347

Rozdział XIV Wykładnia w procesie wymierzania sprawiedliwości
351

1. Znaczenie sądowej wykładni prawa
351

2. Pojęcie wykładni prawa
357

3. Wykładnia sądowa – operatywna
360

4. Wykładnia językowa
365

5. Wykładnia systemowa
366

6. Wykładnia celowościowa i funkcjonalna
370

7. Wykładnia historyczna
372

Rozdział XV Klasyfikacja i zakres wykładni prawa oraz granice aktywizmu sędziowskiego
375

1. Wzajemna relacja metod wykładni prawa
375

2. Omnia sunt interpretanda w wykładni operatywnej
378

3. Wykładnia prokonstytucyjna i bezpośrednie stosowanie Konstytucji
381

4. Wykładnia in dubio pro humana
391

5. Wykładnia prounijna
397

6. Dopuszczalność tworzenia i rozwijania prawa przez sądy
401

7. Sposoby sądowego rozwijania prawa
410

Rozdział XVI Wymierzenie sprawiedliwości przez sąd
423

1. Sprawiedliwość konkretnego przypadku
423

2. Klauzula słuszności w procesie wymierzania sprawiedliwości
426

3. Rozstrzyganie trudnych przypadków
434

Rozdział XVII Proces argumentowania i uzasadnienia decyzji sądowej
441

1. Proces sędziowskiego uzasadnienia decyzji sądowej
441

2. Transparentność i racjonalność uzasadnienia decyzji sądowej
444

3. Poprawność logiczna i relewantność uzasadnienia decyzji sądowej
451

4. Styl i język uzasadnienia decyzji sądowej
455

Rozdział XVIII Schematy i formy uzasadnienia decyzji sądowej
461

1. Schemat uzasadnienia decyzji sądowej
461

2. Forma i uzasadnienie decyzji sądowej
467

3. Standaryzacja czy indywidualizacja uzasadnienia decyzji sądowej
471

4. Niezawisłość sądu a uzasadnienie decyzji sądowej
473

Zakończenie
483

Bibliografia
497