ebook Notariat w systemie wymiaru sprawiedliwości Aleksander Oleszko

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2015

W publikacji obszernie przedstawiono kierunki ewolucji prawa notarialnego od chwili wejścia w życie ustawy - Prawo o notariacie, kształtowanego nie tylko kolejnymi nowelizacjami, lecz także coraz większym bogactwem literatury oraz orzecznictwa.

W opracowaniu zawarto omówienie takich zagadnień jak:

podstawy ustrojowe notariatu oraz jego modele, także w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego,
status ustrojowy notariusza oraz zastępcy notarialnego a charakter czynności notarialnej,
kompetencyjność organu decyzyjnego oraz samorządu notarialnego w procedurze powołania na notariusza oraz stwierdzenia statusu zastępcy notarialnego,
ustawowy wzorzec postępowania notarialnego,
kompetencje notariusza związane z wykonywaniem funkcji publicznej jako przejaw suwerennej decyzji państwa,
udział notariusza w dokumentowaniu oświadczeń stron a obowiązek autentyfikacji dokumentu urzędowego,
konstytucyjnie gwarantowane prawa majątkowe a bezpieczeństwo obrotu z udziałem notariusza,
konkurencja zawodowa notariusza jako osoby zaufania publicznego,
przymus notarialny a odpowiedzialność prawna notariusza w stosunku do innych zawodów regulowanych zaufania publicznego,
nadzór oraz funkcje kontrolne sprawowane nad notariatem przez państwowe organy pozasądowe oraz sądowe.

Książka stanowi próbę określenia miejsca instytucji notariatu w porządku prawa unijnego oraz państwowego. Ponadto autor stara się udzielić odpowiedzi na pytanie, czy współczesny notariat odpowiada wskazanym zarówno w 1933 r., jak i w 1991 r. założeniom, których podstawą była realizacja zadań publicznych państwa kreowanych przez suwerena, powołującego do życia instytucję notariatu.

Adresaci:

Monografia przeznaczona jest przede wszystkim dla praktyków - notariuszy, sędziów, referendarzy sądowych, adwokatów, radców prawnych, aplikantów zawodów prawniczych. Zainteresuje również przedstawicieli nauki.

Spis treści ebooka Notariat w systemie wymiaru sprawiedliwości

Wykaz skrótów , str. 13

Wstęp , str. 17

I. Podstawy ustrojowe notariatu w okresie 1934-1991 , str. 21

1. Projektowane kierunki unifikacji prawa notarialnego , str. 21

2. Określenie instytucji notariatu w ustroju państwa , str. 22

3. Ocena funkcjonowania notariatu w okresie II RP w odniesieniu do współczesnych kryteriów ustrojowych , str. 29

4. Notariat państwowy , str. 37

5. Los prawny mienia zlikwidowanego samorządu notarialnego , str. 39

II. Modele notariatu wyznaczające państwowy porządek prawny , str. 41

1. Model notariatu łacińskiego , str. 42

2. Model notariatu unijnego , str. 44

3. Model notariatu amerykańskiego , str. 45

4. Aksjologiczne uwarunkowania instytucji notariatu z perspektywy polskiej , str. 46

III. Niepołączalność ustrojowa urzędów sędziego, adwokata, notariusza jako zawodów zaufania publicznego , str. 48

1. Świadczenie pomocy prawnej w ramach wolności wykonywania zawodów , str. 48

2. Notariat jako organ współdziałający z wymiarem sprawiedliwości , str. 50

3. Notariusz jako organ pomocy prawnej (organ niesądowy) w postępowaniu notarialnym , str. charakterze cywilnoprawnym , str. 51

IV. ",Konstytucyjność zawodów prawniczych", jako tzw. wolnych i regulowanych zawodów zaufania publicznego , str. 57

1. Czynniki wyznaczające zaufanie publiczne zawodu notariusza , str. 57

2. Zróżnicowanie statusu zawodowego notariusza wobec innych zawodów świadczących pomoc prawną , str. 59

3. Prawo ponownego wykonywania zawodu notariusza a konstytucyjne standardy proporcjonalności oraz wolności wyboru zawodu zaufania publicznego , str. 67

V. Ustrój notariatu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego , str. 80

1. Funkcje zawodowe oraz samorządowe wyznaczające ustrój notariatu , str. 80

2. Konstytucyjność uregulowań prawa notarialnego , str. 85

3. Niekonstytucyjność uregulowań prawa notarialnego , str. 90

4. Status prawny notariusza w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego związanego z wykonywaniem obowiązku płatnika , str. 95

5. Recepcja podstawowych kierunków orzecznictwa konstytucyjnego w ustawodawstwie oraz judykaturze sądów , str. 102

VI. Status ustrojowy notariusza a charakter czynności notarialnej , str. 106

1. Implikacje statusu notariusza jako osoby zaufania publicznego , str. 106

2. Czynności notarialne jako przejaw wykonywania przez notariusza władzy publicznej czy zadań w zakresie ochrony interesu ogólnego , str. 114

3. Kancelaria jako siedziba dokonywania czynności notarialnych , str. 125

VII. Charakter oraz status prawny zastępcy notarialnego , str. 129

1. Od zastępcy notariusza do zastępcy notarialnego , str. 129

2. Uzyskanie statusu zastępcy notarialnego , str. 140

3. Wybór drogi dochodzenia do zawodu notariusza , str. 144

4. Zatrudnienie zastępcy notarialnego , str. 152

5. Tryby i sposoby wyznaczenia zastępstwa , str. 161

6. Skutki wadliwego wyznaczenia zastępcy notarialnego , str. 169

7. Skreślenie zastępcy notarialnego z wykazu zastępców notarialnych , str. 173

VIII. Kompetencyjność organu decyzyjnego oraz samorządu notarialnego w procedurze powołania na notariusza oraz stwierdzenia statusu zastępcy notarialnego jako wyraz realizacji konstytucyjnej zasady działania w granicach interesu publicznego , str. 175

1. Zakres uznania administracyjnego w postępowaniu , str. powołanie na notariusza , str. 175

2. Akt powołania jako decyzja personalna , str. 177

3. Akt powołania jako decyzja administracyjna , str. 178

4. Stwierdzenie statusu zastępcy notarialnego , str. 182

5. Źródła i podstawy umocowania dokonywania czynności notarialnych przez notariusza, zastępcę notarialnego oraz aplikanta , str. 185

6. Ponowne powołanie na notariusza , str. 189

7. Powołanie na notariusza osoby skreślonej z wykazu zastępców notarialnych , str. 190

IX. Ustawowy wzorzec postępowania notarialnego , str. 192

1. Charakter i granice postępowania notarialnego , str. 192

2. Przedmiot postępowania , str. 197

3. Alternatywne postępowanie notarialne , str. 200

4. Konstrukcja przymusu notarialnego jako podstawa postępowania notarialnego , str. 202

5. Modele postępowania notarialnego , str. 206

6. Kryterium wyodrębnienia modeli postępowania notarialnego , str. 220

X. Kompetencje notariusza związane z wykonywaniem funkcji publicznej jako przejaw suwerennej decyzji państwa , str. 223

1. Udokumentowane fakty i ich ocena prawna przy dokonaniu czynności notarialnej a ustalenia sądu w razie sporu , str. prawo , str. 223

2. Notariusz jako wystawca aktu notarialnego , str. 224

3. Samodzielność dokumentu notarialnego , str. 226

4. Zasada ciągłości aktu notarialnego, tzw. unitas actus , str. 229

5. Akt notarialny a projekt aktu notarialnego , str. 231

6. Kierunki orzecznictwa wyznaczające zakres mocy urzędowej dokumentów notarialnych , str. 234

XI. Udział notariusza w dokumentowaniu oświadczeń stron a obowiązek autentyfikacji dokumentu urzędowego , str. 242

1. Funkcjonalna aktywność notariusza w wykonywaniu władzy publicznej w ramach suwerenności państwa-członka UE , str. 242

2. Obowiązek ochrony interesu indywidualnego oraz praw i słusznych interesów osób trzecich, dla których czynność notarialna może powodować skutki prawne , str. 244

3. Domniemania prawne objęte dokumentem notarialnym ze szczególnym uwzględnieniem aktu notarialnego , str. 252

4. Wykładnia oświadczeń woli zamieszczonych w akcie notarialnym , str. 255

5. Ograniczenia dowodowe w postępowaniach sądowych , str. 260

6. ",Zakaz konkurencji", domniemań wynikających z dokumentów notarialnych oraz sądowych , str. 263

XII. Konstytucyjnie gwarantowane prawa majątkowe a bezpieczeństwo obrotu z udziałem notariusza , str. 267

1. Dostępność do czynności notarialnych a sposoby zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego , str. 267

2. Zakres prewencji jurysdykcyjnej notariusza ze szczególnym uwzględnieniem postępowania wieczystoksięgowego , str. 270

3. Notariusz jako organ współdziałający w realizacji funkcji ksiąg wieczystych , str. 278

4. Prawno-organizacyjna funkcja notariusza związana z prowadzeniem ksiąg wieczystych , str. 296

5. Integralność postępowania wieczystoksięgowego z materialnoprawnymi zasadami prawa ksiąg wieczystych , str. 298

XIII. Konkurencja zawodowa notariusza jako osoby zaufania publicznego , str. 306

1. Cele, funkcje i zadania konkurencji przewidzianej dla zawodu notariusza , str. 306

2. Notariusz jako zawód zaufania publicznego odpowiedzialny za bezpieczeństwo obrotu prawnego z perspektywy celów i zadań ustawodawstwa antymonopolowego , str. 311

3. Ważność oraz skuteczność czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym sporządzonym z naruszeniem pozycji dominującej notariusza , str. 329

4. Sprawowanie pieczy samorządu notarialnego nad przestrzeganiem konkurencji zawodowej , str. 332

XIV. Przymus notarialny a odpowiedzialność prawna notariusza w stosunku do innych zawodów regulowanych zaufania publicznego , str. 335

1. Konstytucyjnie umocowany przymus notarialny a regulowane prawnicze zawody zaufania publicznego działające w ramach struktur korporacyjnych , str. 335

2. Konstytucyjne uwarunkowania sądownictwa dyscyplinarnego , str. 337

3. Ustrojowe podstawy odpowiedzialności majątkowej notariusza , str. 339

4. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny w rozumieniu prawa karnego , str. 342

XV. Ustrój oraz charakter samorządu notarialnego , str. 346

1. Konstytucyjne umocowanie samorządu , str. 346

2. Status Krajowej Rady Notarialnej jako reprezentanta notariuszy a jej relacje prawne wobec pozostałych organów samorządowych , str. 362

3. Nadzór samorządu notarialnego a inne formy nadzoru zewnętrznego , str. 365

4. Zakres ",usamorządowienia", notariatu w kolejnych nowelizacjach prawa notarialnego oraz w świetle praktyki sprawowanej w ramach nadzoru państwa , str. 367

5. Samorząd notarialny jako związek przedsiębiorców , str. 375

6. Próby uznania obligatoryjnej przynależności do samorządu jako sprzecznej z Konstytucją RP , str. 380

XVI. Nadzór oraz funkcje kontrolne sprawowane nad notariatem przez państwowe organy pozasądowe oraz sądowe , str. 381

1. Podstawy legitymujące sprawowanie nadzoru oraz kontroli , str. 381

2. Nadzór Ministra Sprawiedliwości , str. 384

3. Nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego , str. 387

4. Kontrola sądowoadministracyjna , str. 391

5. Funkcje nadzorcze w zakresie prewencji jurysdykcyjnej w postępowaniu notarialnym oraz wieczystoksięgowym , str. 396

XVII. Notariat publiczny czy prywatny , str. 403

1. Od notariatu zunifikowanego do ",zreprywatyzowanego", , str. 403

2. Ustawodawstwo krajowe oraz unijne kwalifikujące działalność notariatu w porządku prawnym UE oraz unijnego państwa-członka , str. 406

3. Ustrojowe elementy kwalifikujące notariat publiczny , str. 411

4. Ustrojowe przypisywanie notariuszowi statusu przedsiębiorcy , str. 418

5. Prawo do sprawiedliwej procedury notarialnej oraz sądowej , str. 429

6. Samorząd notarialny jako organ wykonujący zadania zlecone przez państwo czy związek przedsiębiorców , str. 432

7. Recepcja czy dekonstrukcja zunifikowanego prawa notarialnego , str. 435

8. Kongres notariuszy jako forum dalszej perspektywy działalności notariatu , str. 437

Wykaz orzecznictwa , str. 441

Literatura , str. 455