ebook Obrazy czarności Agnieszka Więckiewicz

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2020

Praca jest próbą syntetycznego zbadania wpływu niemieckiego kolonializmu na szeroko pojętą kulturę niemieckojęzyczną okresu 1884–1989 oraz wskazania w tym kontekście na złożony charakter tworzenia figury „wroga”.

W "Obrazach czarności" krytycznie ujęto mechanizmy społecznego wykluczenia od końca XIX wieku po współczesność. Analizowane w książce formy niemieckiego rasizmu stanowią skuteczną broń w zarządzaniu społecznym strachem, ostatecznie wykraczając poza kontekst niemiecki.

Główną tezą książki jest bowiem konstatacja, że tytułowe obrazy czarności – dotyczące wszystkich, którzy w ramach własnej wspólnoty traktowani są jako „inni”, „obcy” bądź „wrodzy” – odznaczają się trwałością oraz uniwersalnością, co pozwala analizować je w zróżnicowanych kontekstach społecznych i kulturowych.

The first Polish anthropological study on German colonialism. It is an attempt to research the influence of German colonialism on German culture between 1884 and 1989 and show the complex character of the “enemy” figure in this context. The author presents the mechanisms of social exclusion from the end of the 19th century until present day. The German forms of racism, analysed in the book, are an effective tool in administering social fear and they ultimately go beyond the German context.

Spis treści ebooka Obrazy czarności

Wstęp 7
Ku historii alternatywnej. Narracje eksperymentalne 12
Zarys historii niemieckiego kolonializmu 16
Między polityką imperialną a wyobraźnią kolonialną 19
Struktura i układ książki 33

CZĘŚĆ I. NIEMIECKIE OBRAZY INNEGO. LITERATURA I KULTURA WIZUALNA W CZASACH KOLONIALNEGO NIEPOKOJU
Rozdział I. Poetyka rasy: Nietzsche, Freud, Benjamin, Mann. Wyobraźnia kolonialna na marginesie filozofii i literatury 37
Wielka polityka i słabość nacjonalizmu. Przypadek Nietzschego 38
Opis przypadku. Freuda pozycja w centrum 43
Kryzys. Uchodzenie psychoanalizy z centrum 46
Walter Benjamin i dzieciństwo w epoce kolonializmu 50
Berlińskie dzieciństwo jako doświadczenie imperium i przeżycie miasta 53
Thomasa Manna młodzieńczy (auto)portret „innego” 60

Rozdział II. Imago kolonializmu. „Simplicissimus” wobec niemieckiej kultury wizualnej przełomu XIX i XX wieku 68
Wzlot i upadek Germanii 74
Zwrot przeciw imperium. Strategie „Simplicissimusa” 77
Czarna rewolucja albo wyobraźnia antykapitalistyczna 96

Rozdział III. Polityka wrogości. „Czarna hańba” i zwrot
przeciw estetyzacji w fotomontażach Hannah Höch 101
Reakcje. Technika montażu i aktywizm estetyczny 113
Rozmontowanie snu niemieckiej kultury 116

Rozdział IV. Czarność w niemieckim kinie propagandowym
III Rzeszy. Przypadek Carla Petersa 120
Imperialna III Rzesza? Ruch na rzecz odzyskania kolonii
(1933–1945) 123
Pierwszy kolonizator Afryki. Legenda Carla Petersa 125
Nach Afrika! Budowanie imperium w Carlu Petersie 127
Ich sehe Land… Kolonialne krajobrazy 129
Wizualny kompleks imperialny – heroiczne obrazy 132

CZĘŚĆ II. PRZECIWHISTORIE. AFRONIEMCY – DOŚWIADCZENIE RASISTOWSKIEJ PRZEMOCY A TOŻSAMOŚĆ JEDNOSTKI
Rozdział V. Sytuacja i losy Afroniemców w Niemczech
pierwszej połowy XX wieku. Świadectwa 137
Doris Reiprich i Erika Ngambi ul Kuo 141
Theodor Wonja Michael 144
Hans Hauck 147
Fasia Jansen 149

Rozdział VI. Pamięć wielokierunkowa: epidermizacja,
tożsamość i kino w autobiografii Hansa-Jürgena Massaquoia 151
„Dobre czasy” i pamięć wielokierunkowa 154
Hansa-Jürgena Massaquoia pamięć wielokierunkowa 157
Wspólne przestrzenie. Kino Hansa-Jürgena Massaquoia i Ruth Klüger 160
Olimpia Hansa-Jürgena Massaquoia 164
Epidermizacja jako rasowa interpelacja 166

Rozdział VII. Autobiografia jako autoanaliza. Daheim Unterwegs. Ein deutsches Leben Iki Hügel-Marshall 173
Wariacje na temat gatunku autobiografii 176
Wydobyć głos. Opowiadanie jako strategia przetrwania 178
Przełamać milczenie. Afroamerykańskie inspiracje 184

Epilog 187
Podziękowania 190
Bibliografia 192
Literatura podmiotu 192
Literatura przedmiotu 194
Spis ilustracji 203
Indeks osób 204