ebook Oryginalność czy wtórność?

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2020

Prezentowana książka zawiera zbiór artykułów, których wspólnym celem jest zbadanie, na ile kultura polska X–XIII wieku nosiła cechy oryginalne, na ile zaś była wtórna. Powszechnie wiadomo, że chrześcijaństwo – religia panująca w Polsce tamtych czasów – uformowało się poza jej granicami. Jego recepcja nie miała jednak charakteru mechanicznego.

Przy bliższym przyjrzeniu okazuje się, że w Polsce niektóre elementy duchowości katolickiej zadomawiały się szybciej, inne zaś wolniej, do niektórych przywiązywano dużą wagę – niekiedy większą niż na Zachodzie – a inne pomijano. Niekiedy zdarzało się też, że pewne procesy zachodzące w Kościele katolickim miały swój początek w naszym kraju.

Ustrój monarchiczny Polska odziedziczyła po czasach pogańskich, a w piastowskiej kulturze politycznej da się też wskazać elementy specyficzne, odmienne od zjawisk znanych z Europy Zachodniej. Jednocześnie w kontakcie z chrześcijańskim Zachodem monarchia ta pozyskiwała nowe, zaczerpnięte stamtąd prerogatywy i środki działania. Przyswajano je jednak stopniowo, gdy warunki w Polsce na to pozwalały. Oryginalność kultury polskiej polegała zatem na selektywnym przyjmowaniu płynących z Zachodu wzorców i twórczym ich dostosowywaniu do miejscowych potrzeb.

The authors of the articles aim to examine to what extent Polish culture in 10th-13th century was original or secondary. In Poland, some elements of Catholic spirituality – formed outside its borders – settled in faster or more slowly, some carried more weight than in the West, some were omitted. It did happen, however, that some processes taking place in Catholic church originated in Poland.

Spis treści ebooka Oryginalność czy wtórność?

Roman Michałowski, Grzegorz Pac, Wprowadzenie 7
Radosław Kotecki, Żydzi, świętokradcy i pokój książęcy. Wokół instytucji protekcji monarszej w Polsce piastowskiej 27
Marcin R. Pauk, Regnum in se divisum. Ku syntezie kultury politycznej Piastów doby dzielnicowej 76
Mateusz Bogucki, Oryginalność i wtórność mennictwa polskiego w X–XII w. 164
Lukáš Reitinger, Polské země a originálnost piastovské monarchie jako inspirace a nástroj panovnické seberezentace Přemyslovců 233
Maksymilian Sas, Między swoistością a typowością: kult św. Piotra Apostoła w monarchii wczesnopiastowskiej na tle środkowoeuropejskim (do końca XI w.) 291
Grzegorz Pac, Papieska kanonizacja Pięciu Braci – przejaw naśladownictwa czy nowatorstwa? Wokół przemian kultu świętych na peryferiach chrześcijaństwa
łacińskiego w X–XII w. 378
Wojtek Jezierski, Udomawianie św. Wojciecha. Mitologizacja misjonarstwa i władzy biskupiej w Polsce i w Skandynawii od XI do XIII w. 447
Miłosz Sosnowski, Oryginalność i wtórność wczesnej polskiej hagiografii (do końca XIII w.) – wybrane problemy 491
Marzena Matla, Aktywność kulturotwórcza przedstawicielek dynastii w Polsce i w Czechach schyłku XII i pierwszej połowy XIII w. – pierwiastki rodzime?i obce 583
Anna A. Dryblak, Oryginalne czy wtórne? Fundacje klarysek małopolskich a ideał klariański u ich zarania 654
Paweł Figurski, Liturgiczne początki Polonii. Lokalna adaptacja chrześcijańskiego kultu a tworzenie „polskiej” tożsamości politycznej w X–XI w. 725
Jakub Morawiec, Postrzeganie obcych w średniowiecznej historiografii skandynawskiej i polskiej w X–XII w. 797
Roman Michałowski, Władca i Kościół w średniowieczu wobec przeżytków pogaństwa. Ze szczególnym uwzględnieniem Polski i innych krajów Europy Środkowej 834
Wykaz skrótów 887
Bibliografia 889
Indeks osób 1007
Indeks nazw geograficznych 1029