ebook Petasites kablikianus Tausch ex Berchtold as a pioneer species and its abilities to colonise initial habitats. Petasites kab... Aldona K. Uziębło

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2011

W literaturze botanicznej Petasites kablikianus wymieniany jest zazwyczaj jako gatunek pospolity na obszarach górskich, wchodzący głównie w skład zbiorowisk roślinnych porastających aluwia potoków górskich. Dotychczas nie poświęcono mu większej uwagi, poza badaniami taksonomicznymi oraz fitosocjologicznymi. W niniejszej pracy skupiono się na roli, jaką odgrywa on w środowisku przyrodniczym jako gatunek pionierski. Na podstawie dostępnej literatury omówiono cechy przypisywane typowym gatunkom pionierskim, m. in.: światłolubność, dioecję, wczesne zakwitanie i proanthię, wytwarzanie znacznej liczby lekkich, anemochorycznych nasion, kiełkowanie nasion w tym samym sezonie, duże rozmiary, szybki klonalny wzrost wegetatywny, dużą zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się, plastyczność morfologiczną, dużą tolerancję wobec klimatu i gleby, decydowanie o przebiegu inicjalnych faz sukcesji i ustępowanie po osiągnięciu przez fitocenozę względnej stabilności. Udowodniono wstępną hipotezę o pionierskim charakterze Petasites kablikianus, a także określono genezę powstawania fitocenoz z udziałem omawianego gatunku zarówno w piętrze subalpejskim, jak i w reglu dolnym. Na tej podstawie zaproponowano wyróżnienie dwóch form wysokościowych zespołu Petasitetum kablikiani – subalpejskiej i dolnoreglowej. Ponadto na podstawie poznanych cech umożliwiających szybką kolonizację siedlisk inicjalnych wskazano na możliwość wykorzystania Petasites kablikianus w celu łagodzenia skutków powodzi na terenach górskich.

Wersja elektroniczna nie zawiera płyty CD.

Spis treści ebooka Petasites kablikianus Tausch ex Berchtold as a pioneer species and its abilities to colonise initial habitats. Petasites kab...

Spis treści

Podziękowania / 9

Wstęp / 11

1. Materiał i metody / 25
1.1. Opis gatunku / 25
1.2. Przebieg sukcesji na stałych powierzchniach badawczych / 26
1.3. Badania fitosocjologiczne / 31
1.4. Badania siedliskowe / 33
1.5. Badania morfologiczne / 38
1.6. Eksperyment transplantacji / 45

2. Charakterystyka gatunku / 48
2.1. Opis taksonomiczny / 49
2.2. Cechy biologiczne gatunku a jego możliwości kolonizacyjne / 51
2.3. Spektrum siedliskowe w granicach zasięgu gatunku / 57
2.4. Zasięg geograficzny wraz z rozmieszczeniem na obszarze Polski / 59

3. Wyniki / 62
3.1. Rola Petasites kablikianus w regeneracji pokrywy roślinnej na siedliskach popowodziowych / 62
3.1.1. Cechy wyróżniające i geneza powstania analizowanych siedlisk / 62
3.1.2. Udział poszczególnych faz rozwojowych lepiężnika w procesie zarastania żwirowisk a uwarunkowania siedliskowe / 67
3.1.3. Siedliskotwórcza rola Petasites kablikianus / 104
3.1.4. Gatunki towarzyszące lepiężnikowi w procesie sukcesji / 109
3.2. Rozwój i przemiany fitocenoz z dominacją Petasites kablikianus w reglu dolnym i piętrze subalpejskim / 124
3.3. Spektrum ekologiczne gatunku / 133
3.3.1. Spektrum fitocenotyczne / 133
3.3.1.1. Zbiorowiska leśne / 133
3.3.1.2. Zbiorowiska zaroślowe / 136
3.3.1.3. Zbiorowiska ziołoroślowe / 137
3.3.1.3.1. Piętrowe zróżnicowanie składu florystycznego ziołorośli Petasitetum kablikiani Wal. 1933 / 141
3.3.2. Spektrum siedliskowe / 146
3.4. Plastyczność morfologiczna / 155
3.4.1. Zmienność cech morfologicznych w aspekcie geograficznym i wysokościowym / 155
3.4.1.1. Pędy gynodynamiczne / 155
3.4.1.2. Owoce / 168
3.4.2. Fenotypowa zmienność jako przejaw adaptacji behawioralnej gatunku — eksperyment transplantacji / 172

4. Dyskusja i podsumowanie wyników / 180
4.1. Cechy gatunku pionierskiego / 180
4.2. Propozycja syntaksonomicznego ujęcia fitocenoz Petasitetum kablikiani Walas 1933 / 206
4.3. Zagadnienia ochrony gatunku oraz jego praktycznego zastosowania w regenerowaniu siedlisk zniszczonych przez powodzie / 212

5. Wnioski / 217

Bibliografia / 219

Резюме / 231
Zusammenfassung / 233