Za darmo

ebook Polska transformacja w świetle sporów o rynek, sprawiedliwość i ekonomię Janina Godłów-Legiędź

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2020

Prezentowana monografia naukowa składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy zmian w ekonomii w kontekście kryzysu finansowego 2007–2009 i jej kondycji jako nauki społecznej, a druga skoncentrowana jest na przemianach ustrojowych w Polsce po 1989 roku. Pierwszą część publikacji przenika idea współzależności gospodarowania, kultury i polityki. Istotnym motywem jest tu także problem zadłużenia gospodarek narodowych i gospodarki światowej rozważany w kontekście rosnących nierówności dochodowych. W drugiej części książki można śledzić konkretyzację idei zależności gospodarki od kultury i polityki na przykładzie transformacji od planu do rynku. W analizie dynamiki tej metamorfozy akcent położony jest na kryzys rządów prawa i związki przemian w krajach transformacji ustrojowej z upadkiem liberalnej demokracji na świecie. Autorka dużo uwagi poświęca zmianom zachodzącym w szkolnictwie wyższym. Prezentuje je z perspektywy ewolucji funkcji uniwersytetów i wolności akademickiej.

Spis treści ebooka Polska transformacja w świetle sporów o rynek, sprawiedliwość i ekonomię

Wstęp 9

CZĘŚĆ I. RYNEK, RACJONALNOŚĆ I EKONOMIA 19

Rozdział 1. Rynek i wielkie społeczeństwo Adama Smitha 21
1.1. Wprowadzenie 21
1.2. Ida ładu społecznego w Badaniach nad naturą i przyczynami bogactwa narodów oraz w Teorii uczuć moralnych Adama Smitha 23
1.3. Zasady sprawiedliwości, interesy grupowe i rola państwa 25
1.4. Smithowska idea ładu społecznego a teoria gier 28
1.5. Między spontanicznym ładem a inteligentnym projektem 31

Rozdział 2. Kondycja ekonomii i rynku w kontekście problemów ujawnionych przez kryzys z lat 2007–2009 35
2.1. Wprowadzenie 35
2.2. W obronie klasycznego liberalizmu 36
2.3. Pogłębiająca się nierówność jako argument przeciw ideologii liberalnej 48
2.4. Paradygmat neoklasyczny i rynek 54
2.5. Instytucjonalna krytyka. Od Ronalda Coase’a do Williama K. Blacka 58
2.6. Podsumowanie 64

Rozdział 3. Instytucjonalne uwarunkowania racjonalności. Między ekonomią instytucjonalną a behawioralną 67
3.1. Wprowadzenie 67
3.2. Koncepcja racjonalności ekologicznej w ekonomii behawioralnej i instytucjonalnej 70
3.3. „Zakotwiczone” wyobrażenia o ładzie ekonomicznym i racjonalności? 75
3.4. Podsumowanie 77

CZĘŚĆ II. PAŃSTWO, RYNEK I SZKOLNICTWO WYŻSZE W POLSKIEJ TRANSFORMACJI 79

Rozdział 4. Liberalizm a proces transformacji ustrojowej 81
4.1. Kilka uwag o transformacji ustrojowej u progu wielkiej reformy 81
4.1.1. Ewolucyjny proces kształtowania gospodarki rynkowej 81
4.1.2. Rynek a demokracja 83
4.1.3. Giętkość cen a równowaga gospodarcza 84
4.2. Ekonomiczne i moralne wartości polskich liberałów lat 80. i 90. XX wieku 85
4.2.1. Kapitalizm, indywidualizm, odpowiedzialność osobista 87
4.2.2. Równość a sprawiedliwość 90
4.3. Próba oceny liberalnej ideologii jako podstawy polityki transformacji gospodarczej 92

Rozdział 5. Nowa ekonomia instytucjonalna i transformacja ustrojowa 97
5.1. Co to jest nowa ekonomia instytucjonalna? 97
5.2. Transformacja: od podejścia technicznego do społecznego 101
5.3. Interakcja instytucji formalnych i nieformalnych oraz zasada rządów prawa 104
5.4. Podmioty instytucjonalnej rekonstrukcji 108
5.5. Rola państwa w kształtowaniu struktury instytucjonalnej 112

Rozdział 6. Transformacja ustrojowa i zasada rządów prawa 117
6.1. Wprowadzenie 117
6.2. Dwie interpretacje rządów prawa 119
6.3. Zasada rządów prawa i demokracja 122
6.4. Polska transformacja i kompromis z komunistycznymi elitami 125
6.5. Spór o Polskę liberalną i socjalną 126
6.6. Styl debaty publicznej 130
6.7. Instrumentalizm prawny i zmiana warunków zewnętrznych 132
6.8. Podsumowanie 135

Rozdział 7. Szkolnictwo wyższe w procesie transformacji ustrojowej w Polsce a jakość kształcenia 137
7.1. Wprowadzenie 137
7.2. Jakość kształcenia. Istota i warunki 138
7.3. Konsekwencje zmian w Ustawie o szkolnictwie wyższym z 12 września 1990 roku 140
7.4. Nowe instytucje formalne i ich wpływ na jakość kształcenia 145
7.5. Finansowe i kadrowe warunki i efekty edukacji na poziomie wyższym 148
7.6. Podsumowanie 153

Rozdział 8. Ekonomia polityczna wolności akademickiej 157
8.1. Wprowadzenie 157
8.2. Dlaczego perspektywa ekonomii politycznej? 158
8.3. Trzy wymiary wolności akademickiej 159
8.3.1. Indywidualny wymiar wolności akademickiej 160
8.3.2. Instytucjonalny i humanistyczny wymiar wolności akademickiej 161
8.4. Co zagraża wolności akademickiej? 163
8.4.1. Menedżeryzm, rozrost biurokracji i idea doskonałości 163
8.4.2. Kapitalizm akademicki, rynek i neoliberalizm 165
8.4.3. Demokracja i krótkookresowe myślenie 167
8.4.4. Postawy członków kadry akademickiej 168
8.5. Podsumowanie 170

Zakończenie 171
Bibliografia 181
Spis tabel i rysunków 197
Indeks osobowy 199
Indeks rzeczowy 201