ebook Polska w świecie krążących umysłów Zagraniczni pracownicy naukowo-dydaktyczni na uczelniach krakowskich Janusz Mucha, Kamil Łuczaj

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2018

Autorzy badają proces migracji, pracy i życia uczonych przybyłych do Polski z zagranicy, zatrudnionych na pełnym etacie w Krakowie – w jednej z polskich „dolin krzemowych”. Zajmują się krakowskim światem akademickim, analizując strony internetowe uczelni i przeprowadzając wywiady pogłębione w dwóch kontekstach: światowych migracji wysoko wykwalifikowanych specjalistów i strukturalnej złożoności współczesnych fal migracyjnych, a także całej zbiorowości cudzoziemców zatrudnionych w polskich placówkach naukowych. Publikacja jest pierwszym obszernym tekstem poświęconym kompleksowej analizie imigracji uczonych do Polski.

Autorzy, którzy przeprowadzili badania wśród zagranicznych pracowników naukowo-dydaktycznych zatrudnionych na uczelniach krakowskich, piszą co prawda, że celem książki „jest analiza procesu migracji, pracy i życia przybyłych do Polski z zagranicy uczonych (określanych też dalej jako naukowcy, akademicy, badacze), zatrudnionych na pełnym etacie naukowo-dydaktycznym w Krakowie”, jednak przedstawiają wyniki własnych badań w bardzo szerokim kontekście współczesnych migracji, przede wszystkim wysoko wykwalifikowanych specjalistów, do których zaliczają badanych pracowników nauki. Takie szerokie wieloaspektowe ujęcie jest z pewnością zaletą recenzowanej pracy. Czytelnik znajdzie w niej wiele interesujących informacji dotyczących migracji współczesnych, a także, co cenne, przegląd światowej literatury poświęconej migracjom wysoko wykwalifikowanych specjalistów oraz strukturalnej złożoności współczesnych fal migracyjnych. […] Ta pionierska w istocie praca […] przynosi bowiem wiele cennych informacji na temat poruszanych w niej problemów, ważkich z punktu widzenia zarówno współczesnych procesów migracyjnych, jak i sytuacji w polskiej nauce. Stanowi także próbę zapełnienia luki w wiedzy na temat społecznie istotnych, współczesnych zjawisk, jakimi są migracje uczonych. (Z recenzji dr hab. Ewy Michny)

*********

Poland in the World of Circulating Brains. International Scholars in Colleges and Universities of Cracow

The authors examine the process of migration, work and life of scholars who came to Poland from abroad and were full-time employees in Cracow – in one of the Polish “silicon valleys”. They discuss academic environment of Cracow analysing the university’s websites and conducting in-depth interviews in two contexts: the world migration of highly qualified specialists and structural complexity of contemporary waves of migration, as well as the entire community of foreigners employed in the Polish research institutes.

*********

Janusz Mucha – pracuje w AGH w Krakowie, w Katedrze Socjologii Ogólnej i Antropologii Społecznej. Interesuje się migracjami, etnicznością, teorią socjologiczną i antropologiczną. Zajmuje się także stanem nauk społecznych w Europie Środkowo-Wschodniej, w szczególności po II wojnie światowej.

Kamil Łuczaj – pracuje na Wydziale Nauk Społecznych i Administracji WSIiZ z siedzibą w Rzeszowie. Pracę doktorską obronił w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w badaniach jakościowych, w szczególności z zakresu studiów migracyjnych i socjologii kultury.

Spis treści ebooka Polska w świecie krążących umysłów

Słowo wstępne 9

1. Migracje polskie 13
1.1. Wprowadzenie 13
1.2. Ziemie polskie, historyczne procesy imigracji i
emigracji 14
1.3. Polskie migracje międzynarodowe w okresie PRL 17
1.4. Polskie migracje międzynarodowe od roku 1989 21

2. Migracje uczonych w zglobalizowanym świecie ponowoczesnym 30
2.1. Wprowadzenie 30
2.2. „Zwrot ku mobilności” w naukach społecznych 32
2.3. Globalne migracje i ich różnorodność 39
2.4. Specyfika migracji uczonych 51
2.5. Kulturowe konsekwencje migracji uczonych 57
2.6. „Drenaż” i krążenie mózgów – straty i korzyści
63
2.7. Powroty uczonych z emigracji 69
2.8. Migracje i zagadnienie kontaktu kulturowego 72
2.9. „Dolina krzemowa” jako metafora ośrodków badań
i rozwoju 81

3. Metodologie badania migracji uczonych. Metodologia badań własnych 83
3.1. Wprowadzenie – migrujący uczeni a podobne
zbiorowości społeczne 83
3.2. Trudności metodologiczne 85
3.3. Materiały i sposoby analizy. Pierwsze
przybliżenie 87
3.4. Dominująca problematyka badawcza 88
3.5. Materiały i metodologie 92
3.6. Zalety i wady głównych metod badania wysoko
wykwalifikowanych migrantów 97
3.7. Założenia metodologiczne projektu badawczego 102

4. Cudzoziemcy w polskich uczelniach na początku XXI wieku. Ilościowa analiza źródeł zastanych na temat struktury zatrudnienia zagranicznych uczonych 108
4.1. Wprowadzenie 108
4.2. Polski system szkolnictwa wyższego w trakcie
prowadzonych przez nas badań 110
4.3. Ministerialne dane ogólnopolskie. Cudzoziemcy w
polskim systemie akademickim w roku 2012 113
4.4. Migracje akademickie w Polsce w świetle danych
Eurostatu 131
4.5. Cudzoziemscy uczeni w jednej z polskich „dolin
krzemowych”. Publicznie dostępne dane na temat
Krakowa jako centrum nauki i szkolnictwa wyższego 134
4.6. Uczelnie w Krakowie i dobór próby 136
4.7. Regionalne zróżnicowanie występowania
zagranicznej kadry naukowej 139
4.8. Zagraniczni uczeni w Krakowie i ich
charakterystyki według danych ministerstwa 140
4.9. Dane demograficzne 141
4.10. Podsumowanie analizy treści stron WWW
krakowskich uczelni 149

5. Droga do Polski – motywacje migracyjne i proces adaptacji zagranicznych uczonych w Krakowie 152
5.1. Wprowadzenie 152
5.2. „Polska to mimo wszystko Europa” 155
5.3. Kim jestem? Tożsamość badanych 160
5.4. Cztery podstawowe typy migrantów w Krakowie 163
5.5. Stosunki towarzyskie w Krakowie 177
5.6. Zainteresowania kulturą polską 181
5.7. Czy Polska jest „dobrym miejscem do życia”? 183
5.8. Kontakty z krajem pochodzenia 185
5.9. Podsumowanie 187

6. Światy życia cudzoziemców pracujących w Polsce: praca w polskim środowisku akademickim 190
6.1. Wprowadzenie 190
6.2. Polska nauka w oczach krajowych i zagranicznych
uczonych 191
6.3. Osiągnięcia: publikacje, konferencje, projekty
196
6.4. Polski uniwersytet jako Alma Mater? 200
6.5. Pensje i środki na badania 201
6.6. Infrastruktura 204
6.7. Hierarchia akademicka oraz administracja i
procedury 207
6.8. Przemiany aparatu administracyjnego – dobre czy
złe? 208
6.9. Co Polska może zaoferować zagranicznym
naukowcom? 209
6.10. Międzynarodowa kadra w Krakowie a rozwój nowych
technologii i usług 211
6.11. Migranci transnarodowi czy zakorzenieni
kosmopolici? 214
6.12. Podsumowanie 216

7. Współpraca na poziomie jednostki naukowej – co kierownicy mogą powiedzieć o zagranicznych pracownikach naukowych 219
7.1. Wprowadzenie 219
7.2. Co cudzoziemcy mogą zaoferować polskim
uniwersytetom? 221
7.3. Co polskie uniwersytety mogą zaoferować
zagranicznym uczonym? 227
7.4. Problemy w sferze publicznej: nastawienie,
administracja, sprawy formalne 233
7.5. Problemy w sferze prywatnej: brak relacji
towarzyskich z przełożonymi 237
7.6. Relacja z drugiej strony: wypowiedzi
zagranicznych uczonych na temat własnych przełożonych
239
7.7. Podsumowanie 240

Wnioski. Ku kolejnym badaniom 242

Bibliografia 249