ebook Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne Zbigniew Kmiecik

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2025

Podręcznik stanowi kompletny wykład z zakresu postępowania administracyjnego w ścisłym znaczeniu (tzw. jurysdykcyjnego) – ogólnego i podatkowego, postępowania w sprawach wydawania zaświadczeń, postępowania w sprawach skarg i wniosków, postępowania egzekucyjnego w administracji oraz postępowania przed sądami administracyjnymi. Całość uzupełnia omówienie najważniejszych zagadnień ogólnych, wprowadzających czytelnika w zasadniczą problematykę książki. Siódme wydanie uwzględnia ostatnie nowelizacje, w tym zasady doręczania dokumentów w postępowaniu administracyjnym drogą elektroniczną oraz kolejną „dużą” nowelizację ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 9.03.2023 r. (Dz.U. poz. 556), w wyniku której istotne zmiany dotknęły zarówno wierzycieli należności publicznoprawnych, jak i organy egzekucyjne. Skondensowana forma i przejrzysty układ podręcznika, liczne wyliczenia, przykłady, a także porównania i przeciwstawienia pokrewnych lub podobnych kwestii i pojęć uławiają zrozumienie i przyswojenie omawianych zagadnień. Szczegółowo omówione zostały problemy niejasne w świetle przepisów prawa oraz budzące kontrowersje w piśmiennictwie i judykaturze. Przytoczono przy tym najbardziej reprezentatywne poglądy doktryny, orzeczenia sądów oraz stanowisko autora. Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów prawa i administracji. Zainteresuje również pracowników organów administracji publicznej, przedstawicieli nauki prawa administracyjnego oraz prawników praktyków – adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów.

Spis treści ebooka Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne

Spis treści „Postępowanie administracyjne i sądownictwo administracyjne”

Zawartość
Nr strony

Wykaz skrótów
17

Część pierwsza: ZAGADNIENIA OGÓLNE
,

Rozdział I: Geneza i rozwój postępowania administracyjnego i sądownictwa administracyjnego
23

1. Europa
23

2. Polska
28

2.1. Okres międzywojenny
28

2.2. Okres po II wojnie światowej
31

Rozdział II: Pojęcie postępowania administracyjnego
41

1. Postępowanie administracyjne w szerokim znaczeniu
41

2. Postępowanie administracyjne w wąskim znaczeniu
44

2.1. Pojęcie
44

2.2. Rodzaje
47

3. Normy proceduralne w systemie prawa administracyjnego
54

4. Zakres regulacji objętej Kodeksem postępowania administracyjnego
56

Rozdział III: Zasady ogólne postępowania administracyjnego
59

1. Charakter prawny, zakres obowiązywania i funkcje
59

2. Katalog zasad
62

Część druga: POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE JURYSDYKCYJNE – OGÓLNE I PODATKOWE
,

Rozdział I: Organy prowadzące postępowanie
85

1. Charakterystyka
85

1.1. Uwagi ogólne
85

1.2. Organy administracji rządowej
86

1.2.1. Naczelne organy administracji rządowej
86

1.2.2. Inne centralne organy administracji rządowej
86

1.2.3. Terenowe organy rządowej administracji zespolonej
89

1.2.4. Terenowe organy rządowej administracji niezespolonej
90

1.3. Organy samorządu terytorialnego
91

1.4. Organy administracji w znaczeniu funkcjonalnym
92

1.5. Organy podatkowe
94

2. Właściwość organów
95

2.1. Pojęcie właściwości
95

2.2. Spory o właściwość
101

3. Wyłączenie organu, wyłączenie pracownika organu i członka organu kolegialnego
104

Rozdział II: Uczestnicy postępowania administracyjnego
109

1. Strona
109

1.1. Pojęcie strony
109

1.2. Zdolność procesowa
115

1.3. Pełnomocnictwo strony
117

1.4. Następstwo proceduralne
120

2. Uczestnicy (podmioty) na prawach strony
121

2.1. Pojęcie
121

2.2. Udział organizacji społecznej w postępowaniu
122

2.3. Udział prokuratora w postępowaniu
125

2.4. Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu
128

2.5. Udział Rzecznika Praw Dziecka w postępowaniu
131

2.6. Udział Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w postępowaniu
132

3. Osoby zainteresowane
132

4. Inni uczestnicy
133

Rozdział III: Zasady wnoszenia podań, doręczeń i wezwań
135

1. Wnoszenie podań
135

2. Doręczanie dokumentów i inne formy zawiadamiania
138

3. Wezwania
145

Rozdział IV: Terminy
149

1. Rodzaje terminów
149

2. Obliczanie terminów
151

3. Terminy załatwiania spraw
153

Rozdział V: Postępowanie przed organami I instancji
161

1. Wszczęcie postępowania
161

1.1. Tryb wszczęcia
161

1.2. Współuczestnictwo stron
165

2. Postępowanie wyjaśniające
167

2.1. Postępowanie wyjaśniające a postępowanie dowodowe
167

2.2. Inicjatywa dowodowa
169

2.2.1. Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia
169

2.2.2. Żądanie dowodowe strony
174

2.3. Dowody
176

2.3.1. Pojęcie
176

2.3.2. Dokumenty
177

2.3.3. Świadkowie
180

2.3.4. Opinie biegłych
186

2.3.5. Oględziny
187

2.3.6. Przesłuchanie strony
187

2.3.7. Oświadczenie strony
188

2.4. Formy postępowania dowodowego
189

2.4.1. Rozprawa
189

2.4.2. Postępowanie gabinetowe
192

2.5. Uprawdopodobnienie i stwierdzenie prawdopodobieństwa
192

2.6. Domniemania i fikcje prawne
194

2.7. Oszacowanie
197

3. Mediacja
198

4. Zawieszenie postępowania
201

5. Umorzenie postępowania
205

6. Ugoda
207

7. Decyzja administracyjna
210

7.1. Istota decyzji
210

7.2. Elementy decyzji
211

7.3. Podstawa prawna decyzji
213

7.4. Uzasadnienie decyzji
218

7.5. Uzupełnienie, sprostowanie i wyjaśnienie treści decyzji
220

7.6. Wykonanie decyzji organu I instancji
221

7.7. Decyzja administracyjna jako prawna forma działania administracji
225

7.7.1. Pojęcie aktu administracyjnego
225

7.7.2. Rodzaje aktów administracyjnych
227

7.7.3. Moc obowiązująca aktu administracyjnego
230

8. Milczące załatwienie sprawy
232

9. Postanowienia
235

10. Udostępnianie akt sprawy
237

11. Postępowanie uproszczone
240

Rozdział VI: Postępowanie odwoławcze i zażaleniowe
243

1. Istota i rodzaje środków prawnych
243

2. Odwołanie
246

2.1. Istota postępowania odwoławczego
246

2.2. Forma, treść i tryb wniesienia odwołania
249

2.3. Postępowanie przed organem odwoławczym
252

2.4. Zasady orzekania w II instancji
254

2.5. Rozstrzygnięcia organu odwoławczego
256

3. Zażalenie
261

4. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
263

Rozdział VII: Postępowania nadzwyczajne
265

1. Uwagi ogólne
265

2. Wznowienie postępowania
267

2.1. Przesłanki wznowienia postępowania
267

2.2. Właściwość organów
270

2.3. Tryb i termin do wniesienia żądania wznowienia
270

2.4. Suspensywność
271

2.5. Przebieg postępowania wznowieniowego
272

2.6. Rozstrzygnięcia w postępowaniu wznowieniowym
273

3. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
275

3.1. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji
275

3.2. Właściwość organów
275

3.3. Przedawnienie dopuszczalności wszczęcia postępowania
276

3.4. Suspensywność
277

3.5. Rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
277

4. Postępowania nadzwyczajne w odniesieniu do postanowień
279

5. Wzruszenie decyzji ostatecznej ze względów celowościowych
280

5.1. Uwagi ogólne
280

5.2. Wzruszenie decyzji w trybie art. 154 i 155 k.p.a.
280

5.3. Tak zwane wywłaszczenie prawa (art. 161 k.p.a.)
282

5.4. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji (art. 162 § 1 k.p.a.)
282

5.5. Uchylenie decyzji wydanej z zastrzeżeniem dopełnienia określonej czynności (art. 162 § 2 k.p.a.)
285

6. Zbieg postępowań nadzwyczajnych
286

Rozdział VIII: Opłaty i koszty postępowania
293

1. Uwagi ogólne
293

2. Opłaty administracyjne
294

3. Koszty postępowania
295

Rozdział IX: Odszkodowanie za szkodę spowodowaną wydaniem lub wzruszeniem decyzji
299

Część trzecia: POSTĘPOWANIE W SPRAWACH WYDAWANIA ZAŚWIADCZEŃ
,

Rozdział I: Istota zaświadczenia
305

Rozdział II: Przebieg postępowania
311

Część czwarta: POSTĘPOWANIE W SPRAWACH SKARG I WNIOSKÓW
,

Rozdział I: Zagadnienia ogólne
317

Rozdział II: Składanie, przyjmowanie i załatwianie skarg i wniosków
321

Rozdział III: Zbieg postępowania skargowego i postępowania jurysdykcyjnego
325

Część piąta: POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI
,

Rozdział I: Zagadnienia ogólne
329

1. Istota i zakres stosowania egzekucji administracyjnej
329

2. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego
332

3. Podmioty postępowania egzekucyjnego
336

3.1. Organ egzekucyjny
336

3.2. Wierzyciel
340

3.3. Zobowiązany
342

3.4. Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, organizacja społeczna
343

3.5. Inni uczestnicy
345

Rozdział II: Przebieg postępowania egzekucyjnego
351

1. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego i przystąpienie do egzekucji
351

2. Egzekucja z majątku osobistego zobowiązanego i majątku wspólnego
356

3. Zmiany podmiotowe i przedmiotowe
359

4. Przerwanie toku postępowania
360

4.1. Zawieszenie postępowania
360

4.2. Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego oraz wstrzymanie czynności egzekucyjnych
362

4.3. Umorzenie postępowania
362

5. Postępowanie uproszczone
365

6. Zbieg egzekucji
366

7. Zakończenie postępowania
370

Rozdział III: Środki egzekucyjne
373

1. Egzekucja należności pieniężnych
373

1.1. Egzekucja z pieniędzy
373

1.2. Egzekucja z wierzytelności pieniężnych
374

1.2.1. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę
374

1.2.2. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego
376

1.2.3. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych
376

1.2.4. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych
379

1.3. Egzekucja z innych praw majątkowych
381

1.3.1. Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych
381

1.3.2. Egzekucja z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy
382

1.3.3. Egzekucja z tzw. zmaterializowanych papierów wartościowych
384

1.3.4. Egzekucja z weksla
385

1.3.5. Egzekucja z praw własności intelektualnej
386

1.3.6. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
388

1.3.7. Egzekucja z pozostałych praw majątkowych
388

1.4. Egzekucja z ruchomości
389

1.4.1. Etapy
389

1.4.2. Zajęcie i oszacowanie
389

1.4.3. Sprzedaż
391

1.5. Egzekucja z nieruchomości
395

1.5.1. Uwagi ogólne
395

1.5.2. Zajęcie i oszacowanie
396

1.5.3. Sprzedaż
398

2. Egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym
402

2.1. Grzywna w celu przymuszenia
402

2.2. Wykonanie zastępcze
403

2.3. Odebranie rzeczy ruchomej
404

2.4. Odebranie nieruchomości
405

2.5. Przymus bezpośredni
406

Rozdział IV: Postępowanie zabezpieczające
407

1. Tryb ogólny
407

2. Tryb szczególny
412

3. Zbieg z egzekucją
414

Rozdział V: Środki prawne
415

1. Środki administracyjne
415

1.1. Skarga na bezczynność wierzyciela
415

1.2. Zarzut w sprawie egzekucji administracyjnej
415

1.3. Wniosek o wyłączenie spod egzekucji
417

1.4. Skarga na czynność egzekucyjną
419

1.5. Uchylenie czynności egzekucyjnej
420

1.6. Skarga na przewlekłość postępowania
421

1.7. Zażalenie
421

1.8. Szczególne środki prawne
422

1.9. Środki prawne przewidziane w Kodeksie postępowania administracyjnego
424

2. Środki sądowe
424

2.1. Powództwo ekscydencyjne
424

2.2. Powództwo opozycyjne
425

2.3. Powództwo odszkodowawcze
426

2.4. Skarga do sądu administracyjnego
426

Rozdział VI: Udzielanie pomocy obcemu państwu oraz korzystanie z pomocy obcego państwa przy dochodzeniu należności pieniężnych
427

1. Zakres i ogólne zasady udzielania wzajemnej pomocy
427

2. Występowanie o udzielenie pomocy do obcego państwa
430

2.1. Uwagi ogólne
430

2.2. Wniosek o udzielenie informacji
432

2.3. Wniosek o powiadomienie zainteresowanego podmiotu
432

2.4. Wniosek o odzyskanie należności pieniężnych
433

2.5. Wniosek o zabezpieczenie należności pieniężnych
434

3. Udzielanie pomocy obcemu państwu
435

3.1. Uwagi ogólne
435

3.2. Udzielanie informacji
436

3.3. Powiadomienie zainteresowanego podmiotu
437

3.4. Odzyskiwanie należności pieniężnych
438

3.5. Zabezpieczenie należności pieniężnych
440

Część szósta: POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE
,

Rozdział I: Ustrój sądownictwa administracyjnego w Polsce
443

1. Sądy administracyjne w systemie organów państwa
443

1.1. Uwagi ogólne
443

1.2. Sądy administracyjne a Prezydent RP
443

1.3. Sądy administracyjne a Krajowa Rada Sądownictwa
444

1.4. Sądy administracyjne a naczelne organy administracji państwowej
446

2. Struktura sądów administracyjnych
446

2.1. Struktura wojewódzkich sądów administracyjnych
446

2.2. Struktura Naczelnego Sądu Administracyjnego
447

3. Organy sądów administracyjnych
448

3.1. Organy Naczelnego Sądu Administracyjnego
448

3.2. Organy wojewódzkich sądów administracyjnych
449

4. Sędziowie, asesorzy, referendarze i asystenci sędziów
450

4.1. Sędziowie
450

4.2. Asesorzy
453

4.3. Referendarze
454

4.4. Asystenci sędziów
454

Rozdział II: Zakres kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne
457

1. Uwagi ogólne
457

2. Formy działania i opieszałości administracji kontrolowane przez sądy administracyjne
457

Rozdział III: Zasady ogólne postępowania sądowoadministracyjnego
471

1. Zasada dostępu do sądu
471

2. Zasada dwuinstancyjności
472

3. Zasada legalizmu
473

4. Zasada pisemności
474

5. Zasada równości stron
475

6. Zasada udzielania pomocy stronom
476

7. Zasada jawności
476

8. Zasada szybkości postępowania
477

9. Zasada oficjalności i dyspozycyjności
478

Rozdział IV: Podmioty i uczestnicy postępowania
481

1. Sąd
481

1.1. Właściwość sądu
481

1.2. Wyłączenie sędziego
483

2. Strony
485

2.1. Pojęcie strony
485

2.2. Wielopodmiotowość
486

3. Uczestnicy postępowania
487

4. Pełnomocnictwo
489

Rozdział V: Doręczenia i terminy w postępowaniu sądowoadministracyjnym
491

1. Doręczenia
491

1.1. Ogólne zasady doręczania pism
491

1.2. Doręczanie pism osobom fizycznym
492

1.3. Doręczanie pism osobom prawnym i innym jednostkom organizacyjnym
494

1.4. Fikcja prawna doręczenia
495

1.5. Doręczenie elektroniczne
495

2. Terminy w postępowaniu sądowoadministracyjnym
496

2.1. Rodzaje terminów
496

2.2. Warunki przywrócenia terminu
498

Rozdział VI: Przebieg postępowania
499

1. Tryb i skutki wniesienia skargi
499

2. Czynności wstępne
500

2.1. Czynności podstawowe
500

2.2. Badanie dopuszczalności zaskarżenia
501

3. Postępowanie rozpoznawcze
506

3.1. Postępowanie rozpoznawcze w trybie zwykłym
507

3.2. Postępowanie mediacyjne
508

3.3. Postępowanie uproszczone
510

4. Przeszkody w prowadzeniu postępowania sądowoadministracyjnego
511

4.1. Typy przeszkód
511

4.2. Odroczenie posiedzenia
511

4.3. Zawieszenie postępowania
512

4.3.1. Uwagi ogólne
512

4.3.2. Zawieszenie z mocy prawa
512

4.3.3. Zawieszenie w drodze postanowienia sądu
512

4.4. Umorzenie postępowania
515

5. Orzekanie
516

5.1. Ogólna charakterystyka wyroku
516

5.2. Zasady orzekania
517

5.3. Uwzględnienie skargi
519

5.4. Oddalenie skargi
524

5.5. Skutki prawne wyroku
524

Rozdział VII: Środki zaskarżenia orzeczeń sądów administracyjnych
529

1. Środki zwyczajne
529

1.1. Skarga kasacyjna
529

1.2. Zażalenie
535

1.3. Sprzeciw od rozstrzygnięć referendarza
536

2. Środki nadzwyczajne
537

2.1. Skarga o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego
537

2.2. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia sądu administracyjnego
542

2.3. Wniosek o unieważnienie orzeczenia sądu administracyjnego
545

Rozdział VIII: Skarga na przewlekłość postępowania
549

Rozdział IX: Sprzeciw od decyzji
553

Rozdział X: Koszty postępowania
555

1. Rodzaje kosztów postępowania
555

1.1. Koszty sądowe
555

1.1.1. Wpis
555

1.1.2. Opłata kancelaryjna
556

1.1.3. Wydatki związane z dokonaniem czynności procesowych wnioskowanych przez strony
557

1.1.4. Przedawnienie, umorzenie i odroczenie zapłaty należności z tytułu kosztów sądowych
558

1.2. Koszty udziału strony
559

2. Zwolnienie od kosztów postępowania
559

2.1. Uwagi ogólne
559

2.2. Zwolnienie z mocy prawa
559

2.3. Prawo pomocy
560

3. Zwrot kosztów postępowania między stronami
562

Rozdział XI: Rozstrzyganie sporów o właściwość
565

Bibliografia
567

Skorowidz
573