ebook Powództwo oczywiście bezzasadne. Art. 191[1] k.p.c. Łukasz Błaszczak

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2021

Powództwo oczywiście bezzasadne jako samodzielna instytucja zostało wprowadzone do Kodeksu postępowania cywilnego nowelizacją z 4 lipca 2019 r. Książka jako pierwsza na rynku w pogłębiony sposób podejmuje to zagadnienie. Rozważania nie ograniczają się tylko do problematyki procesowej, lecz także prezentują szerokie spektrum prawa prywatnego. Autor przeanalizował najtrudniejsze do rozstrzygnięcia kwestie, budzące wątpliwości zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie, m.in.:

sytuacje oraz zdarzenia wskazujące na ziszczenie się oczywistej bezzasadności powództwa,
odrębności proceduralne związane z wytoczeniem powództwa oczywiście bezzasadnego,
cechy definicyjne oraz przyczyny kwalifikacji żądań jako oczywiście bezzasadnych,
sankcje.

Adresaci:

Publikacja zainteresuje adwokatów, radców prawnych, sędziów, komorników, a także przedsiębiorców będących stroną w postępowaniach cywilnych. Ponadto będzie przydatna dla pracowników naukowych oraz studentów.

Spis treści ebooka Powództwo oczywiście bezzasadne. Art. 191[1] k.p.c.

Wykaz skrótów.............................................................................................................. 13
Wprowadzenie............................................................................................................... 17
Rozdział 1
Powództwo jako forma ochrony prawnej. Przypadek powództwa oczywiście bezzasadnego a realizacja prawa do ochrony prawnej..................... 23
1. &bdquo,Prawo do powództwa&rdquo, w ujęciu historycznym.............................................. 23
2. Pytanie o aktualność teorii &bdquo,prawa do powództwa&rdquo, w świetle obecnie obowiązującego Kodeksu postępowania cywilnego. Teoria &bdquo,prawo do powództwa&rdquo, a prawo do sądu............................................................................. 38
3. Powództwo a konstrukcja powództwa oczywiście bezzasadnego................ 51
3.1. Istota powództwa i jego rodzaje.................................................................. 51
3.2. Roszczenie procesowe a powództwo oczywiście bezzasadne................. 61
4. Przesłanki procesowe i przesłanki zasadności powództwa a powództwo oczywiście bezzasadne ........................................................................................ 65
4.1. Przesłanki procesowe i ich znaczenie z punktu widzenia istoty powództwa oczywiście bezzasadnego........................................................ 65
4.2. Przesłanki materialne a powództwo oczywiście bezzasadne................. 77
4.2.1. Istota przesłanek materialnoprawnych .......................................... 77
4.2.2. Przesłanki materialnoprawne a pojęcie bezzasadności powództwa........................................................................................... 83
4.2.3. Przesłanki materialnoprawne a kwestia &bdquo,istoty sprawy&rdquo,............. 89
4.2.4. Kwalifikowane postaci bezzasadności powództwa (bezzasadność &bdquo,zwykła&rdquo, a bezzasadność &bdquo,oczywista&rdquo,)................. 94
5. Regulacje prawne odwołujące się do kategorii powództw oczywiście bezzasadnych (oczywiście bezzasadnych roszczeń)........................................ 99
6. Powództwo oczywiście bezzasadne a nadużycie prawa procesowego z art. 41 k.p.c. (powództwo oczywiście bezzasadne a nadużycie prawa podmiotowego z art. 5 k.c.)................................................................................. 103
7. Powództwo oczywiście bezzasadne a kategoria pism niezawierających żądania................................................................................................................... 126
Rozdział 2
Istota powództwa oczywiście bezzasadnego........................................................... 133
1. Zapatrywania doktryny i judykatury w przedmiocie powództwa oczywiście bezzasadnego.................................................................................... 133
2. Kwalifikacja do kategorii powództw oczywiście bezzasadnych ................... 143
2.1. Cechy definicyjne powództwa oczywiście bezzasadnego....................... 146
2.2. Moment stwierdzenia oczywistej bezzasadności powództwa................ 150
2.3. Inne kwestie relewantne dla oceny oczywistej bezzasadności powództwa .................................................................................................... 151
3. Przyczyny wynikające z prawa materialnego uniemożliwiające skuteczne dochodzenie roszczeń.......................................................................................... 152
3.1. Zobowiązania naturalne (niezaskarżalne) a kategoria powództwa oczywiście bezzasadnego............................................................................. 153
3.1.1. Powództwo oparte na roszczeniu przedawnionym....................... 158
3.1.2. Powództwo oparte na roszczeniach obejmujących zobowiązania z gier lub zakładów, które nie są prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego, a równocześnie nie są zakazane ani nierzetelne............................ 161
3.1.3. Powództwo oparte na roszczeniu, co do którego nastąpiło zrzeczenie się roszczenia w ramach wcześniej prowadzonego procesu cywilnego.............................................................................. 162
3.1.4. Powództwo oparte na roszczeniu o zawarcie umowy przedwstępnej niespełniającej wymagań, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej........................................................ 164
3.1.5. Powództwo oparte na roszczeniu o wykonanie polecenia z art. 893 k.c. (art. 894 k.c.) ............................................................... 169
3.1.6. Powództwo oparte na roszczeniu o wykonanie polecenia z art. 982 k.c. (art. 985 k.c.) ............................................................... 173
3.1.7. Powództwo oparte na roszczeniu objętym umową pactum de non petendo..................................................................... 175
3.1.8. Powództwo oparte na żądaniu zwrotu świadczenia, którego spełnienie czyni (czyniło) zadość zasadom współżycia społecznego (art. 411 pkt 2 k.c.)........................................................ 182
3.1.9. Powództwo oparte na żądaniu wynikającym ze zobowiązań moralnych czy też obyczajowych (towarzyskich).......................... 184
3.2. Terminy zawite dla czynności wytoczenia powództwa a kategoria powództwa oczywiście bezzasadnego........................................................ 187
3.2.1. Termin prekluzyjny do dochodzenia roszczeń posesoryjnych (art. 344 §, 1 k.c.) ................................................................................. 195
3.2.2. Termin prekluzyjny do dochodzenia roszczeń o wstrzymanie budowy (art. 347 §, 1 k.c.) .................................................................. 197
3.2.3. Termin prekluzyjny do dochodzenia roszczeń wynikających z art. 568 k.c ........................................................................................ 198
3.2.4. Termin prekluzyjny do dochodzenia roszczeń z art. 746 §, 1 k.p.c. i z art. 479113 §, 4 k.p.c......................................... 200
3.2.5. Termin prekluzyjny do dochodzenia praw stanu cywilnego. Powództwa o ustalenie macierzyństwa i o zaprzeczenie macierzyństwa, o ustalenie i o zaprzeczenie ojcostwa oraz o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa............................... 202
3.2.6. Termin prekluzyjny do wytaczania innych powództw. Wybrane przykłady na podstawie regulacji Kodeksu cywilnego i Kodeksu spółek handlowych....................................... 206
3.3. Gdy prawo materialne przewiduje niedopuszczalność wytoczenia konkretnego powództwa.............................................................................. 219
4. Brak interesu prawnego na przykładzie poszczególnych rodzajów powództw a kategoria powództwa oczywiście bezzasadnego....................... 226
4.1. Znaczenie interesu prawnego dla dochodzenia roszczeń w procesie cywilnym........................................................................................................ 226
4.2. Interes prawny przy powództwie o świadczenie a możliwość wystąpienia przypadków oczywistej bezzasadności powództwa .......... 233
4.3. Interes prawny przy powództwie o ukształtowanie a możliwość wystąpienia przypadków oczywistej bezzasadności powództwa .......... 235
4.4. Interes prawny przy powództwie o ustalenie (art. 189 k.p.c.) a możliwość wystąpienia przypadków oczywistej bezzasadności powództwa .................................................................................................... 237
4.4.1. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie nieistnienia lub nieważności uchwały zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ................................................................ 242
4.4.2. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie w sprawach dotyczących czynu nieuczciwej konkurencji a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ........................... 247
4.4.3. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie z art. 284 p.w.p. a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ................ 251
4.4.4. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie prawa (art. 189 k.p.c.) i dalej idące żądanie na przykładzie roszczenia o usunięcie niezgodności (art. 10 u.k.w.h.) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ................................................................ 254
4.4.5. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie nieważności testamentu (lub innej czynności prawnej) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ........................... 257
4.4.6. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia zapisu na sąd polubowny a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ................................................................ 260
4.4.7. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie, że wyrok arbitrażowy &bdquo,nie szkodzi prawom osób trzecich&rdquo,, a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa............................................. 265
4.4.8. Interes prawny w przypadku powództwa o ustalenie zobowiązania naturalnego (niezupełnego) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ................................................................ 269
4.4.9. Inne przypadki braku interesu prawnego umożliwiające zakwalifikowanie powództwa do kategorii powództw oczywiście bezzasadnych .................................................................. 270
5. Legitymacja w procesie cywilnym a możliwość oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego............................................................................ 272
5.1. Brak legitymacji procesowej wynikającej z art. 250 k.s.h. (art. 422 §, 2 k.s.h.) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ..... 281
5.2. Brak legitymacji procesowej wynikającej z art. 61, 631, 633 k.p.c. a kwestia oczywistej bezzasadności powództw........................................ 286
5.3. Brak legitymacji procesowej Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych (art. 459 ust. 1 i art. 611 pkt 2 p.z.p.) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa........................................................................... 289
5.4. Brak legitymacji procesowej organu podatkowego (art. 199a §, 3 o.p.) a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa...................................... 290
5.5. Inne wybrane przypadki braku legitymacji procesowej a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ....................................................... 292
6. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego a możliwość oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego...................................................... 293
7. Przypadek ewidentnego braku podstawy prawnej a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa.................................................................................. 295
8. Wygaśnięcie roszczenia w wyniku spełnienia świadczenia, potrącenia i zwolnienia z długu a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa ........ 297
9. Podstawa faktyczna powództwa a oczywista bezzasadność powództwa ..... 299
9.1. Brak związku logicznego pomiędzy przytoczonymi faktami a żądaniem ..................................................................................................... 300
9.2. Brak związku prawnego pomiędzy przytoczeniami faktycznymi a żądaniem ..................................................................................................... 302
9.3. Notoryjność faktów (i faktów powszechnie dostępnych lub znanych sądowi z urzędu)............................................................................................ 304
10. Problem żądań fikcyjnych (upozorowanych) oraz sprzecznych z dobrymi obyczajami a kwestia oczywistej bezzasadności powództwa..... 306
10.1. Istota żądań fikcyjnych a możliwość uznania ich za oczywiście bezzasadne...................................................................................................... 306
10.2. Przypadki powództw sprzecznych z dobrymi obyczajami (powództwa wytaczane w złej wierze)....................................................... 311
Rozdział 3
Odrębności proceduralne związane z wytoczeniem i orzekaniem w przedmiocie oczywiście bezzasadnego powództwa .......................................... 319
1. Pozew oczywiście bezzasadny a kwestia braków formalnych. Właściwość sądu w przedmiocie rozpoznania powództwa oczywiście bezzasadnego... 319
2. Powództwo oczywiście bezzasadne a wnioski sformułowane w pozwie przez stronę powodową....................................................................................... 324
2.1. Powództwo oczywiście bezzasadne a wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu ............................................................................... 325
2.2. Powództwo oczywiście bezzasadne a wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych......................................................................................... 328
3. Powództwo oczywiście bezzasadne a kumulacja roszczeń............................ 331
4. Zawisłość sprawy (lis pendens) a powództwo oczywiście bezzasadne (art. 1911 k.p.c.)...................................................................................................... 336
4.1. Problem braku doręczenia odpisu pozwu pozwanemu i wynikające z tego skutki .................................................................................................. 336
4.2. Zaistnienie &bdquo,stanu sprawy w toku&rdquo, (&bdquo,zawisłości postępowania&rdquo,) w następstwie wytoczenia powództwa oczywiście bezzasadnego ........ 342
5. Wyrokowanie w postępowaniu z powództwa oczywiście bezzasadnego (art. 1911 §, 3 k.p.c.) ............................................................................................... 351
5.1. Orzekanie w sprawie z powództwa oczywiście bezzasadnego (art. 1911 §, 3 k.p.c.) a rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym (art. 1481 k.p.c.) .............................................................................................. 351
5.2. Klasyfikacja wyroków ze względu na różne kryteria .............................. 361
5.3. Uzasadnienie wyroku (art. 1911 §, 4 k.p.c.)................................................. 370
5.4. Skutki wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne (art. 1911 §, 3 k.p.c.) ........................................................................................ 376
5.4.1. Prawomocność formalna i materialna wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne. Uwagi wprowadzające ....... 376
5.4.2. &bdquo,Stan sprawy w toku&rdquo, (&bdquo,zawisłość postępowania&rdquo,) a powaga rzeczy osądzonej i moc wiążąca wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne................................................. 385
5.4.3. Znaczenie wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne dla podmiotu wskazanego jako pozwany. Stanowisko własne &ndash, koncepcja wyroku bezużytecznego (sententia inutiliter data) względem strony pozwanej ................. 392
6. Apelacja powoda od wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne............................................................................................................. 398
7. Niedopuszczalność skargi kasacyjnej ............................................................... 402
8. Skarga pozwanego o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem oddalającym powództwo oczywiście bezzasadne ............................................................................................................ 403
Rozdział 4
Sankcje za nadużycie w postaci wytoczenia powództwa oczywiście bezzasadnego................................................................................................................. 407
1. Sankcje za nadużycie uprawnień procesowych. Uwagi ogólne..................... 407
2. Pytanie o możliwość zastosowania sankcji z art. 2262 §, 2 k.p.c. w przypadku wytoczenia powództwa oczywiście bezzasadnego ................ 415
3. Sankcja z art. 423 §, 2 k.s.h.................................................................................. 418
4. Sankcja z art. 22 ust. 1 i 2 u.z.n.k....................................................................... 428
5. Dochodzenie roszczenia o odszkodowanie i o zadośćuczynienie w wypadku wytoczenia powództwa oczywiście bezzasadnego. Stanowisko własne ............................................................................................... 434
5.1. Uwagi wprowadzające. Stanowisko doktryny i judykatury.................... 434
5.2. Stanowisko własne ........................................................................................ 438
6. Odpowiedzialność pełnomocnika w wypadku wytoczenia powództwa oczywiście bezzasadnego.................................................................................... 444
7. Inne szczególne przypadki odpowiedzialności w wypadku wytoczenia nieuzasadnionego powództwa actio pro socio (art. 295 §, 4 i art. 486 §, 4 k.s.h.).......................................................................... 447
Podsumowanie.............................................................................................................. 453
Bibliografia .................................................................................................................... 457