Ebook Powojenna historiografia polska jako pole walki Valentin Behr

Spis treści ebooka Powojenna historiografia polska jako pole walki

Podziękowania 9
Przedmowa (Tomasz Zarycki) 11

Wstęp 16
1. Między nauką a polityką: zawód historyka w Polsce.
Perspektywa historyczna 18
2. Dwie linie interpretacyjne 22
Historia jako kategoria interwencji państwa 23
Historycy jako aktorzy polityczni 25
3. Trzy wymiary ramy koncepcyjnej 28
Socjologia intelektualistów 28
Socjologia polityki publicznej 31
Badania nad historiografią 32
4. Materiały badawcze 33
5. Struktura pracy 37

Rozdział I. Polityka naukowa wytyczana przez władze
partyjno-państwowe. Nadejście „nowej historii” 39
1. Złożone przyczyny wymiany kadr w obrębie
dyscypliny historycznej 41
Ku nowemu modelowi szkolnictwa wyższego 42
Zróżnicowane profile aktorów odnowy historiografii
inspirowanej marksizmem 49
Centralizacja i planowanie badań naukowych 67
2. Odnowa historiografii w praktyce 72
Narzucenie nowego kanonu metodologicznego o
nieprecyzyjnych konturach: marksizmu-leninizmu 72
Na marginesie świata akademickiego – historia
najnowsza 84
Wnioski 91

Rozdział II. Stopniowe kwestionowanie ideologizacji nauki historycznej: „zwrot” 1956 roku 93
1. ,,Dogmatycy” kontra ,,rewizjoniści”? Historycy
wobec zmian politycznych 95
Walka o definicję zawodu historyka 96
„Dogmatycy” kontra „rewizjoniści” czy działacze
versus uczeni? 97
Zakwestionowanie partyjnych historyków 101
Źródła antagonizmu między „dogmatykami” i
„rewizjonistami” – odmienne drogi życiowe 105
Jak stosować marksizm w historii? 109
Trudna definicja „postępowości” 109
Kwestia marksizmu w 1956 r. 113
„Pesymizm błędnych tez” 117
Zakwestionowanie historii w służbie partii 119
Niesprecyzowany marksizm poszerzający granice
wolności wypowiedzi 123
2. Przetasowania na stanowiskach i zmiana miejsc w
obrębie dyscypliny 125
Wykluczenie historyków partyjnych z kierownictwa
IH PAN 125
Mniej upartyjniona Rada Naukowa IH PAN 125
Opanowanie Redakcji „Kwartalnika Historycznego”
przez kierownictwo IH PAN 128
Potwierdzenie autonomii dyscypliny: zjazdy
Polskiego Towarzystwa Historycznego 131
Wycofanie się historyków partyjnych na uniwersytet
i kwestia kształcenia przyszłych historyków 136
Wnioski 140

Rozdział III. Rok 1956 i jego konsekwencje: względna
autonomizacja historii najnowszej 142
1. Subdyscyplina o niewielkiej autonomii 143
„Atmosfera skrępowania wolności”: krytyka
podporządkowania badań władzy politycznej 143
Zmagania z cenzurą 151
2. Między uczonym a profanem: historiografia dziejów
najnowszych (1957–1979) 163
Produkcja naukowa lat 1957–1979 w kontekście
czasopism naukowych 163
O II wojnie światowej: walka „przeciw faszyzmowi”
i polska martyrologia 164
O Polsce Ludowej: historia partii, historia
społeczeństwa 172
Czasopisma naukowe poświęcone historii najnowszej
(koniec lat 50.–koniec lat 70.) 176
Historia podzielona: trzy ośrodki badawcze
historii najnowszej 181
Wnioski 190

Rozdział IV. Uprawianie historii w kontekście zmiany
ustrojowej: kontestacja oficjalnej historiografii 192
1. Opozycyjna inteligencja 194
Stopniowe zrywanie intelektualistów z partią 194
„Uniwersytet Latający”: opozycyjna historia bez
historyków? 201
Zapełnianie „białych plam”: tworzenie
alternatywnej narracji 209
2. Zmieniać historię, żeby zmienić ustrój? Historia w
szkole jako element walki politycznej w epoce
„Solidarności” 214
Propozycje „Solidarności” „integralnym składnikiem
procesu odnowy” 216
Propozycje „o charakterze politycznie
tendencyjnym” 223
Opinie naukowo-polityczne 224
Zderzenie historii oficjalnej z historią
opozycyjną 228
Pozycje i stanowiska w polu historii 236
3. Wpływ „karnawału «Solidarności»” na rozwój
historiografii naukowej 241
Publikacje historyczne z lat 80 241
Dwie drugoobiegowe książki z zakresu historii
politycznej oraz ich autorzy 250
Dwójka autorów o różnych biografiach 251
Polska XX w. widziana oczyma Wojciecha
Roszkowskiego: historia wartości 256
Geneza Polski Ludowej Krystyny Kersten: historia
„na zimno” 259
Wnioski 262

Rozdział V. Dziedzictwo PRL i rekonfiguracje historii
najnowszej 264
1. Redefinicja historii 266
Dawni i nowi specjaliści od historii najnowszej po
1989 r. 266
Wzrost zainteresowania historią najnowszą 266
Polemika charakterystyczna dla odnowy
historiografii 274
Rewizja dziejów Polski Ludowej: między nauką a
polityką 281
Historia „prawdziwa” i powrót pozytywizmu 281
Kwestia oceny PRL oraz jego miejsca w dziejach
Polski 287
2. Rozliczanie komunizmu jako nowe ograniczenie
heteronomiczne 294
Przegrupowania polityczne i zarządzanie
dziedzictwem PRL 296
Kwestia archiwów służb bezpieczeństwa i ich
wykorzystywania 300
Powstanie ministerstwa historii: o Instytucie
Pamięci Narodowej 303
3. Ograniczenia polityczne i ekonomiczne 309
Prawa rynkowe 310
Zróżnicowana dynamika karier 313
Sytuacja sprzyjająca popularyzatorskiej
działalności publikacyjnej 317
Wnioski 321

Rozdział VI. Państwo i historia w epoce IPN 323
1. Państwowa polityka historyczna 325
Stara idea w nowych szatach 326
Spór środowiskowy: analiza socjologiczna debaty o
‘polityce historycznej’ 334
Obrona „polskiego punktu widzenia”: spuścizna
‘polityki historycznej’ 345
2. ‘Polityka historyczna’ a przeobrażenia zawodu
historyka 350
Historycy-biurokraci twórcami ‘polityki
historycznej’ 351
Historycy-aktywiści czy „policjanci pamięci”? Co
sprawa Wałęsy mówi o przenikaniu się dyskursów
historycznego, sądowniczego i aktywistycznego 361
Cenckiewicz i Gontarczyk: między historykami-
biurokratami a historykami-aktywistami 361
„Przyczynek do biografii” Wałęsy i jego recepcja
365
Być historykiem w IPN 370
Historycy-urzędnicy 371
Twórczość historiograficzna a struktura pola
historii 375
Wnioski 379

Zakończenie 381
Spis tabel i wykresów 386
Wykaz skrótów 388
Bibliografia 391
Indeks osób 402